เก็บมาฝาก

เวทย์

เกณฑ์การพิจารณางานร้อยกรองว่าดี หรือไม่ดี 

๑.บทกลอนที่ดีควรถูกต้องตามฉันทลักษณ์ของร้อยกรองประเภทนั้นๆ แต่ถ้าคิดรูปแบบขึ้นมาเองก็อยู่นอกเกณฑ์นี้ 

๒.ใจความ หรือ เนื้อหา -ของเรื่อง ต้องดีเด่น ชัดเจน มีจุดหมายสร้างสรรค์ดีงาม แม้ว่าสิ่งที่กล่าวนั้นอาจเป็นเรื่องของความสกปรกโสมม เลวทราม น่ารังเกียจ ฯลฯ 

แต่การแสดงออกต้องมีจุดมุ่งหมายที่จะชี้ให้เกิดความคิดในเชิงสร้างสรรค์ในทางดีงาม หรือขจัดสิ่งไม่ดีไม่งามนั้นเสีย 

๓.ถ้อยคำ -ต้องดีเด่น การเลือกใช้ถ้อยคำให้ตรงกับสภาวะบรรยากาศ อารมณ์ของเรื่องที่กล่าวถึง ต้องเป็นไปอย่างประณีต คำทุกคำมีความหมายเหมาะกับเนื้อหาตรงนั้น เช่น คำอย่างไรจะเหมาะ ที่จะใช้กับการบรรยาย การพรรณนา การสาธก หรือใช้ตรงกับอารมณ์ อ่อนหวาน งด 
งาม โกรธเกลียด กระแทกกระทั้นประชดประชัน อาลัยอาวรณ์ สะเอนใจ ซาบซึ้ง สร้างภาพพจน์ ฯลฯ 
การใช้ถ้อยคำถ้าไม่ถูกจังหวะจะโคน แล้วก็เหมือนเอาแก้วกองลงไปเป็น กองๆ มิใช่การ ร้อยกรอง อย่างที่เรียกกัน 

๔.สำนวนโวหาร - ต้องลึกซึ้งกินใจ การเขียนอะไรง่ายๆ อย่างที่ใครๆ ก็เขียนก็พูดนั้น จะทำให้บทกลอน (หรือร้อยแก้ว) ไม่เป็นที่ ทึ่ง ชวนประทับใจใครๆ แต่อย่างใด ตรงข้าม ผู้ที่มีสำนวนโวหารงดงามลึกซึ้งจะสร้างความประทับใจแก่ผู้อ่านได้มาก 

๕.อารมณ์สะเทือนใจ-สิ่งนี้สร้างกันยาก แต่กวีมีสมองเห็นจุดลึกๆ ที่คนทั่วไปมองไม่เห็น ถ้าสามารถหยิบเอาจุดที่อยู่ลึกๆ นั้นออกมาหาคำดีๆ ประจงเรียบร้อยคำงามๆ นั้น ลงไปในบทกลอนได้ บทกวีบทนั้นก็จะประทับใจ คนอ่านเกิดอารมณ์สะเทือนใจไม่ว่าจะเป็นอารมณ์รัก หวาน ทุกข์ ขม เศร้า สุข น้อยใจ เสียใจ ปลาบปลื้มใจ ลิงโลด อหังการ ฯลฯ อารมณ์สะเทือนใจ คือไม้ตายอันยากที่ใครๆ จะทำได้เท่าเทียมกัน คนมีฝีมือเท่านั้นที่จะมองเห็นและประจุลงไปในบทกลอนได้พอเหมาะ พอดีโดยเฉพาะในตอนท้ายๆ ของบทประพันธ์ที่กระชากใจผู้อ่านให้หวิวตามด้วยความรู้สึก ลึกๆ 

ลองประเมินคุณค่าโคลงกลอนด้วยหลักในใจประการนี้ดู. 


(คัดจาก คำนำ ดอกไม้ใกล้หมอน ของ อ.นภาลัย ฤกษ์ชนะ)