4 สิงหาคม 2547 16:25 น.
สุชาดา โมรา
ดังนั้นนะครับท่านผอ. ผมจึงคิดว่าประเด็นสำคัญมันไม่ได้อยู่ที่ผมจะฉายหนังการ์ตูนเรื ่องอุลตร้าแมนหรือเรื่องไอ้มดแดงให้เด็กนักเรียนดูหรอกครับ ประเด็นมันอยู่ที่ว่ารูปแบบและวิธีการสอนของผมนั้นจะสามารถทำให ้นักเรียนเกิดความเข้าใจอย่างแท้จริงถึงความหมาย ถึงที่มา ถึงความจำเป็นของคุณธรรม ศีลธรรม และจริยธรรมได้หรือไม่ต่างหาก เพราะถ้าทำได้ ถ้าผมสามารถที่จะปลูกฝังหน่ออ่อนของจริยธรรมลงในหัวใจของเด็กนั กเรียนที่ผมสอนได้สำเร็จ นั่นก็เท่ากับว่า ผมบรรลุวัตถุประสงค์ของการเรียนการสอนวิชานี้แล้ว...เหมือนอย่างที่เติ้งเสี่ยวผิงเคยกล่าวเอาไว้ไงครับท่านผอ. แมว...ไม่สำคัญว่าจะสีอะไร ขอให้มันจับหนูได้เป็นพอ
อืมม์...ไอ้ที่คุณพูดมันก็มีเหตุผลดีอยู่หรอก แต่ผมยังงงๆ อยู่ว่าไอ้อุลตร้าแมนเนี่ย มันมาเกี่ยวข้องกับวิชาจริยธรรมได้ยังไง ไหนคุณลองอธิบายให้ผมฟังหน่อยซิ
อันที่จริง มันก็ไม่ถึงกับเกี่ยวข้องโดยตรงหรอกครับ ผมใช้มันเป็นสื่อประกอบการสอนก็เพราะว่าผมหวังผลอยู่สามอย่าง หนึ่งคือทำให้เด็กๆ ไม่เบื่อ โดยพยายามปรับเปลี่ยนรูปแบบและสื่อการสอนไปเรื่อยๆ สองคือใช้เนื้อหาของการ์ตูนเรื่องอุลตร้าแมนที่มักจะมีข้อคิดสอ นใจ หรือคติธรรมเกี่ยวกับเรื่องคุณธรรม ความยุติธรรม ศีลธรรม จริยธรรมและการทำความดีช่วยเหลือผู้อื่นแฝงอยู่ มาเป็นตัวกระตุ้นให้เด็กๆ เกิดการสนทนาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันในประเด็นที่เกี่ยวข้องกั บจริยธรรม สามคือผมแอบหวังอยู่ลึกๆ ว่าอุลตร้าแมนจะกลายเป็นฮีโร่ในหัวใจของเด็กบางคน เป็นแรงบันดาลใจที่จะผลักดันให้พวกเขาอยากทำความดี อยากเป็นคนดีบ้าง...ท่านผอ.ครับ ถ้าสมัยเด็กๆ ท่านเคยดูอุลตร้าแมน ท่านอาจจะยังพอจำได้บ้างว่าอุลตร้าแมนนั้นเป็นสัญลักษณ์ของความ ดีงาม เป็นผู้เสียสละตนเองปกป้องโลกเอาไว้จากการรุกรานของบรรดาสัตว์ป ระหลาดทั้งหลาย เป็นผู้ผดุงรักษาไว้ซึ่งความยุติธรรม เช่นเดียวกับการ์ตูนเรื่องไอ้มดแดง ในบางครั้งอุลตร้าแมนบางตัวถึงกับต้องเสียสละชีวิตของตัวเองเพื ่อพิทักษ์โลก ทั้งที่พวกเขาก็เป็นเพียงมนุษย์ต่างดาวจากดาวดวงอื่นและโลกใบนี ้ก็หาใช่ดาวของพวกเขา ใช่บ้านเกิดของพวกเขาก็หาไม่ แต่แล้วทำไมพวกเขาถึงยังต้องทำอย่างนั้น และนั่นล่ะครับท่านผอ.คือประเด็นเล็กๆ ประเด็นหนึ่งที่ผมใช้กระตุ้นให้เด็กๆ สนทนาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน จนกลายเป็นประเด็นที่ใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ แล้วก็หนีไม่พ้นที่จะต้องกล่าวถึงเรื่องคุณธรรม จริยธรรมในที่สุด คำถามง่ายๆ อย่างเช่น จะเป็นอย่างไรบ้างถ้าในโลกนี้มีอุลตร้าแมนอยู่จริง หรือการบ้านที่ผมสั่งให้นักเรียนทำอย่างเช่น จงตอบคำถามต่อไปนี้โดยละเอียดพร้อมอธิบายเหตุผลที่สนับสนุนความ คิดนั้นๆ ความยาวไม่ต่ำกว่าสองหน้ากระดาษ โจทย์ที่ผมให้ไปก็คือ ถ้าในสังคมที่ท่านอาศัยอยู่มีคนที่มีลักษณะนิสัยเหมือนกันกับอุ ลตร้าแมน ท่านมีความคิดเห็นว่าสังคมจะเปลี่ยนแปลงไปหรือไม่ อย่างไรบ้างและเพราะเหตุใด...สิ่งเหล่านี้ก็ช่วยผมได้มากเหมือนกันครับท่านผอ.
แล้วไอ้ที่คุณสอนเลยเถิดไปไกลถึงเรื่องมนุษย์ถ้ำนั่นล่ะ มันยังไงกัน เขาแปลกใจเล็กน้อยว่าท่านผอ.รู้ละเอียดขนาดนี้ได้ยังไงกัน แต่อาจจะเป็นเพราะลูกชายของท่านที่เรียนอยู่ชั้นที่เขาสอนเอาไป ฟ้องก็เป็นได้ คงจะแค้นที่ถูกเขาจับได้ว่าสูบบุหรี่คาห้องน้ำชายเมื่อสัปดาห์ก ่อน
ก็ไม่มีอะไรมากนี่ครับท่านผอ. ผมก็แค่เล่าย่อๆ ให้นักเรียนฟังถึงประวัติศาสตร์ที่มาของมวลมนุษยชาติว่าเรากำเน ิดมาจากอะไร มีพัฒนาการและวิวัฒนาการมาอย่างไรบ้าง ผมอธิบายให้เด็กๆ ฟังว่า มนุษย์เราแท้จริงแล้วก็ไม่ได้แตกต่างไปจากสัตว์สักเท่าไหร่ เรายังคงต้องกิน ขับถ่าย สืบพันธุ์ นอน เช่นเดียวกันกับสัตว์ สิ่งที่ผลักดันให้เราแสดงออกซึ่งพฤติกรรมก็คือสัญชาตญาณดิบต่าง ๆ เช่นสัญชาตญาณแห่งการเอาตัวรอด ความรักตัวกลัวตาย สัญชาตญาณแห่งการสืบพันธุ์ ซึ่งเราเองก็มีเหมือนกันไม่แตกต่างไปจากสัตว์ แต่มีอยู่สิ่งหนึ่งในไม่กี่สิ่งที่ทำให้มนุษย์เราแตกต่างออกไปจ ากสัตว์ สิ่งนั้นก็คือคุณธรรม ศีลธรรม จริยธรรมในจิตใจของพวกเรานั่นเอง และตรงนี้ล่ะครับที่ผมโฟกัสและให้ความสำคัญเป็นพิเศษ
อืมม์...
นั่นเป็นเพียงเสียงเดียวที่เขาได้ยินท่านผอ.เปล่งออกมาจากลำคอ หลังจากที่ได้รับฟังเรื่องราวทั้งหมดที่เขาอธิบายให้ท่านได้เข้าใจ เพราะหลังจากนั้นท่านก็ไม่ได้กล่าวอะไรออกมาอีกเลย เพียงแต่บอกให้เขากลับไปสอนต่อได้ตามปกติ เขาลาท่านออกมาด้วยความรู้สึกที่ว้าวุ่นใจ สู้ให้ท่านด่าว่าเขาตำหนิเขาเสียยังดีกว่า ถ้าท่านไม่พอใจหรือไม่เห็นด้วยกับวิธีการสอนของเขา ท่านก็น่าจะพูดออกมาตรงๆ เลย เพราะการที่ท่านเอาแต่นิ่งเงียบอย่างนี้ นั่นยิ่งทำให้เขารู้สึกอึดอัดใจมากยิ่งขึ้นไปอีก ระหว่างทางที่เดินกลับห้องเรียนเขาลองนึกดูว่าอะไรจะเกิดขึ้นต่ อไป เป็นไปได้ว่า เขาอาจจะถูกตักเตือน หรือห้ามไม่ให้ใช้อุลตร้าแมนเป็นสื่อประกอบการเรียนการสอนอีก เขาอาจถูกย้ายให้ไปสอนวิชาอื่นแทน หรือแย่ที่สุดเขาอาจถูกบีบให้ออกเหมือนตอนที่สอนอยู่ที่โรงเรีย นเก่า แต่ยิ่งคิดก็ยิ่งฟุ้งซ่านเขาจึงหยุดคิดแล้วสรุปกับตัวเองว่า อะไรจะเกิดมันก็ต้องเกิด เขาบอกกับตัวเองอย่างนั้น...
เสียงลมกรรโชกแรงพัดเอาบานหน้าต่างในห้องพักครูที่เปิดอ้าไว้ กระทบเข้ากับขอบวงกบ เกิดเป็นเสียงดังสนั่นหวั่นไหว เขาลืมตาขึ้นมาแล้วมองตรงไปยังหน้าต่าง บรรยากาศภายนอกดูอึมครึมเหมือนฝนกำลังจะตกหนักในอีกไม่กี่นาทีข ้างหน้า ใช่สินะ...อะไรจะเกิดมันก็ต้องเกิด เขารำพึงกับตัวเองในใจ หันไปมองซองสีขาวที่วางอยู่ตรงกลางโต๊ะทำงานอีกครั้ง นิ่งอยู่ชั่วครู่ ก่อนตัดสินใจเอื้อมมือไปหยิบมันขึ้นมาแล้วเปิดออกดู..........
เขาระเบิดเสียงหัวเราะออกมาดังลั่นและยาวนานราวกับคนเสียสติ ก่อนที่จะหยุดแล้วรำพึงกับตัวเองออกมาเบาๆ ว่า
ฉิบหายเอ๊ย ! แม่ง...ซองผ้าป่า !
4 สิงหาคม 2547 16:23 น.
สุชาดา โมรา
เป็นอย่างไรบ้างครูทศธาร สบายดีใช่ไหม
ครับ สบายดีครับ ขอบคุณครับที่ท่านเป็นห่วง เขาตอบ รู้สึกดีขึ้นเล็กน้อย
แล้วการเรียนการสอนล่ะเป็นอย่างไรบ้าง มีปัญหาอะไรบ้างไหม
ก็...ทุกอย่างก็เรียบร้อยดีครับท่าน เด็กๆ ที่นี่ส่วนใหญ่แล้วน่ารักดี ว่านอนสอนง่ายแล้วก็หัวไว ปฏิภาณไหวพริบดี ไม่เห็นจะมีปัญหาอะไรนี่ครับ
คุณสอนวิชาอะไรบ้างนะ
ผมสอนจริยธรรมกับวิชาแนะแนวครับ
อืมม์...คุณสอนที่นี่มานานแค่ไหนแล้ว
หกเดือนครับ
ที่โรงเรียนเก่าล่ะ
ประมาณสองปีครึ่งครับ
แล้วทำไมคุณถึงได้ทำเรื่องขอย้ายซะล่ะ
คือว่ามันมีปัญหานิดหน่อยน่ะครับ
คุณพอจะบอกผมได้ไหมล่ะว่ามันเป็นเรื่องเกี่ยวกับอะไร
เอ่อ...คือว่า มันเป็นเรื่องของความคิดเห็นที่ไม่ตรงกันน่ะครับ ระหว่างตัวผมกับท่านผอ.ของโรงเรียนเก่า คือว่าท่านไม่เห็นด้วยกับวิธีการสอนของผม
อืมม์...เรื่องนั้นผมก็เคยได้ยินมาบ้างแล้ว...เอาล่ะ คุณทศธาร คุณพอจะรู้ไหมว่าที่ผมเรียกคุณมาพบในวันนี้เพราะเรื่องอะไร ถึงตรงนี้สีหน้าและน้ำเสียงของท่านผอ.ดูเคร่งเครียดและจริงจังมากขึ้น
ม...ไม่ทราบจริงๆ ครับท่าน เขารู้สึกว่าตัวเล็กลีบลงไปอีกครั้ง ท่านผอ.นิ่งเงียบไปครู่หนึ่งก่อนเอ่ยต่อ
ผมขอพูดตรงๆ เลยแล้วกันนะ ก็เรื่องเกี่ยวกับวิธีการสอนของคุณนั่นแหละ
ทำไมหรือครับท่าน
มีหลายคนมาบอกกับผมว่าคุณสอนนักเรียนแบบแปลกๆ ไม่เหมือนกับที่ครูคนอื่นๆ เขาสอนกัน
แปลกยังไงหรือครับท่าน
คุณทศธาร...ในชั่วโมงจริยธรรมของชั้นป.6 คุณเคยเบิกโทรทัศน์กับเครื่องเล่นวิดีโอเทปไปจากห้องโสตฯ ใช่ไหม
ใช่ครับท่าน
จริงหรือเปล่าที่ว่าคุณเอามันไปเปิดหนังการ์ตูนเรื่องอุลตร้าแม นให้เด็กนักเรียนในชั้นดู
จริงครับท่าน
นั่นยังไงล่ะ
ทำไมหรือครับท่าน
ยังมีหน้ามาถามอีก ก็ไอ้ที่คุณเอาอุลตร้าแมนไปฉายให้เด็กๆ ดูในชั่วโมงจริยธรรมนั่นยังไม่แปลกพออีกหรือไง มีครูคนไหนบ้างในประเทศนี้ที่เขาทำอย่างคุณกัน ท่านผอ.เริ่มพูดด้วยน้ำเสียงที่ห้วนขึ้นเรื่อยๆ
อ๋อ...ที่แท้ก็เรื่องนี้นี่เอง ผมก็นึกว่าเรื่องอะไรเสียอีก แปลกไหม ? ผมว่าก็คงแปลกมั้งครับ ส่วนจะมีครูคนไหนบ้างในประเทศนี้ที่ทำอย่างผม อันนี้ผมก็จนปัญญาที่จะตอบเพราะไม่รู้จริงๆ ครับท่าน...แต่ท่านผอ.ครับ ที่ผมทำไปอย่างนั้นไม่ใช่เพราะว่าผมขี้เกียจสอนหรอกนะครับ หากแต่ว่าการ์ตูนเรื่องอุลตร้าแมนนั้นเป็นส่วนหนึ่งของสื่อการส อนของผม เขาตอบออกไปตามจริง
ก๊าก ก๊าก ก๊าก...ห้า ห้า ห้า...ฮ่า ฮ่า ฮ่า ผมอยากจะหัวเราะเสียให้ฟันร่วง คุณไปเอามาจากไหนกันฮ้า ! คุณทศธาร ไหนคุณลองบอกผมหน่อยซิว่า มันอยู่ในหลักสูตรการสอนฉบับไหนกัน ไอ้อุลตร้าแมนเนี่ย ผมไม่เห็นจะเคยได้ยินเลย
ใช่ครับท่านผอ. มันไม่มีบรรจุอยู่ในหลักสูตรการสอนฉบับไหนหรอก แต่ท่านผอ.ครับ ในฐานะที่ผมเป็นครูผู้สอน ผมย่อมมีสิทธิ์ที่จะสอดแทรกเนื้อหาใดๆ ก็ตามที่เห็นว่ามีความเหมาะสมได้ รวมถึงการใช้สื่อประกอบการสอนในรูปแบบต่างๆ เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนเกิดความเข้าใจในเนื้อหาของรายวิชานั้น ๆ ได้ดียิ่งขึ้นไม่ใช่หรือครับ ในเมื่อวัตถุประสงค์ที่แท้จริงของวิชานี้ก็คือ เพื่อให้นักเรียนเกิดความรู้ความเข้าใจในหลักของจริยธรรม คุณธรรม ศีลธรรม และมโนธรรม ว่าสิ่งเหล่านี้คืออะไร มีที่มาจากไหนและมีความจำเป็นต่อระบบสังคม ต่อการดำรงชีวิตอยู่ของพวกเขาอย่างไร... ลึกๆ แล้วเราหวังว่าระบบการศึกษาจะช่วยปลูกฝังสิ่งเหล่านี้ลงในหัวใจ ของพวกเขา ให้มันค่อยๆ หยั่งรากลึกลงไปในจิตใจ เพื่อที่วันหนึ่งข้างหน้าพวกเขาจะได้เติบโตขึ้นมาเป็นผู้ใหญ่ที ่มีคุณภาพ...ที่ไม่ใช่เพียงแค่เป็นคนฉลาด เรียนจบสูงๆ ได้ปริญญาหลายๆ ใบ ทำงานได้เงินเดือนเรือนหมื่นเรือนแสน มีหน้ามีตาในสังคม แต่พร้อมที่จะทำทุกวิถีทางเพื่อให้ได้มาซึ่งในสิ่งที่ตนเองต้อง การโดยไม่คำนึงถึงวิธีการว่าจะถูกหรือผิด ดีหรือเลว จะชั่วช้าต่ำทรามหรือสร้างความเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่นสักเพียงไหน... หากแต่เราหวังว่าพวกเขาจะเติบโตขึ้นมาเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณธรรม มีศีลธรรมในหัวใจเข้าอกเข้าใจเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน ไม่เอาแต่ได้เห็นแก่เพียงประโยชน์ส่วนตนแต่เพียงอย่างเดียวโดยไ ม่คำนึงถึงผู้อื่น เราหวังว่าพวกเขาจะเติบโตขึ้นมาเป็นคนดีไม่ใช่หรือครับ... แต่ท่านผอ.ครับ ท่านลองมองไปรอบๆ ตัวทุกวันนี้สิครับ แล้วท่านจะเห็นว่าสังคมของเราทุกวันนี้มันเปลี่ยนแปลงไปมากมายข นาดไหน รอยยิ้มบนใบหน้าของคนไทยค่อยๆ จางหายไป พร้อมๆ กับน้ำใจที่ค่อยๆ แห้งเหือดไปในเวลาเดียวกัน เดี๋ยวนี้กลายเป็นต่างคนต่างอยู่ ต่างทำมาหากิน ต่างเหยียบหลังกันขึ้นไป สังคมมีแต่การแก่งแย่งแข่งขันชิงดีชิงเด่น ผู้คนเร่งรีบกันเสียจนหลงลืมคุณค่าบางอย่างไป ทั้งที่มันเป็นเพียงหนึ่งในไม่กี่อย่างที่ทำให้เราแตกต่างไปจาก สัตว์ เดี๋ยวนี้คุณธรรม ศีลธรรม จริยธรรม กลายเป็นขั้วตรงกันข้ามกับคำว่าความอยู่รอด คนเรามักจะเอ่ยอ้างเหตุผลเพื่อความอยู่รอดมาเป็นข้ออ้างในการกร ะทำสิ่งที่ผิดต่อหลักคุณธรรม ศีลธรรม และจริยธรรม กลายเป็นว่าถ้าต้องการที่จะอยู่รอดในสังคมก็ต้องทำเป็นแกล้งหลง ลืมสิ่งเหล่านี้ไปเสีย...
เขาหยุดพูดเพราะไม่แน่ใจว่าท่านผอ.ยังสนใจฟังอยู่หรือเปล่า
อืมม์...พูดต่อไปสิ ผมกำลังฟังอยู่ ท่านผอ.เริ่มมีท่าทีเปลี่ยนไป
แล้วก็แน่นอนครับท่านผอ. ว่าจะต้องมีปัจจัยและตัวแปรที่เกี่ยวข้องมากมายที่ทำให้สังคมเป ลี่ยนแปลงไปขนาดนี้ ทั้งวัฒนธรรมการบริโภควัตถุ กระแสของค่านิยมตะวันตกที่หลั่งไหลเข้ามา และอีกหลายๆ อย่าง แต่สิ่งหนึ่งที่ผมไม่สามารถจะปฏิเสธได้ก็คือความล้มเหลวของระบบ ครอบครัว ระบบสังคม รวมทั้งระบบการศึกษาด้วย ที่ไม่สามารถปลูกฝังคุณค่าทางศีลธรรม คุณธรรม และจริยธรรมลงในจิตใจของผู้คนได้สำเร็จ...โดยปกติแล้วสำหรับคนทั่วไป เรื่องของจริยธรรมก็เป็นเรื่องที่น่าเบื่อในตัวของมันเองอยู่แล ้วในความรู้สึกของผู้คน ยิ่งมาบวกกับรูปแบบการเรียนการสอนที่น่าเบื่อ ล้าหลัง ไม่มีการพัฒนาไปตามยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไปด้วยแล้ว นั่นยิ่งทำให้เด็กนักเรียนรู้สึกเบื่อและง่วงเหงาหาวนอนมากขึ้น ไปอีกเมื่อเข้าเรียนวิชานี้ ผมจึงคิดว่าถึงเวลาแล้วที่เราควรจะหันมาปฎิวัติรูปแบบการเรียนก ารสอนเสียใหม่ ให้มีความน่าสนใจมากยิ่งขึ้น อะไรก็ตามที่จะสามารถสร้างแรงบันดาลใจให้เด็กๆ เห็นคุณค่าของการทำความดี และอยากที่จะเป็นคนดี สิ่งที่จะช่วยกระตุ้นให้เด็กๆ ตื่นตัวที่จะแสดงความคิดเห็น สนใจที่จะวิพากษ์วิจารณ์และแลกเปลี่ยนทัศนะระหว่างกัน โดยมีครูผู้สอนคอยดูแลชี้แนะให้คำปรึกษา แทนที่จะเป็นการเขียนกระดานดำแล้วให้นักเรียนจดตามเพื่อกลับไปท ่องเป็นนกแก้วนกขุนทอง หวังผลระยะสั้นเพียงแค่สอบผ่านให้ได้คะแนนดีๆ แล้วก็ลืมเลือนมันไปโดยที่ไม่เคยเข้าใจอะไรอย่างแท้จริง...ในขณะเดียวกัน ผมคิดว่าก็ถึงเวลาแล้วเช่นกันที่คนที่เป็นครูควรจะหันมาสำรวจตร วจสอบตนเองเสียใหม่ การเป็นครูที่ดีนั้นใช่เพียงการเป็นผู้ที่มีความรู้ความสามารถ จบปริญญาโท ปริญญาเอกหรือมีพรสวรรค์ในการถ่ายทอดเท่านั้น หากแต่ยังควรที่จะเป็นครูทางจิตวิญญาณด้วย คือสามารถที่จะช่วยชี้แนะ กระตุ้นให้เด็กนักเรียนได้คิด ได้ค้นคว้าหาความหมาย ได้ทำความเข้าใจกับบทบาทและสถานะของตัวพวกเขาเองที่มีต่อครอบคร ัว ต่อสังคมและผู้คนรอบข้าง ต่อประเทศชาติไปจนถึงต่อโลก รวมทั้งช่วยชี้แนะให้พวกเขาได้เข้าใจถึงคุณค่าของการดำรงอยู่ ความหมายของชีวิต วิถีทางที่จะอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมได้อย่างเป็นปกติสุข ตลอดจนกระตุ้นให้พวกเขาได้ค้นหาเส้นทางของตัวเอง ซึ่งสิ่งเหล่านี้หาใช่เป็นหน้าที่ของครูวิชาแนะแนวหรือครูคนใดค นหนึ่งไม่ หากแต่เป็นหน้าที่ของ ครู ทุกๆ คนที่จะต้องช่วยกันทำต่างหาก...
........ ท่านผอ.ยังคงนิ่งฟังมองจ้องตรงมายังเขา เขาจึงตัดสินใจพูดต่อ
4 สิงหาคม 2547 16:21 น.
สุชาดา โมรา
สิ่งของมากมายบนโต๊ะทั้งอุปกรณ์การเรียนการสอน เครื่องเขียน กองสมุดการบ้านของนักเรียน โคมไฟ กระถางต้นไม้ขนาดเล็ก กรอบรูปที่เขาถ่ายร่วมกับครอบครัว ขวดโหลใส่ลูกอม หนังสือพิมพ์ ตลอดจนแฟ้มเอกสารต่างๆ ทั้งหมดถูกเขาจัดวางเอาไว้อย่างเป็นระเบียบในความรู้สึกของตัวเองล้อมรอบขอบโต๊ะทั้งสามด้าน เว้นว่างไว้เพียงด้านที่เขาใช้นั่งทำงานอยู่ ดูเผินๆ จึงคล้ายกับกำแพงที่กันเขาออกจากโลกภายนอก คอยปกป้องเขาจากภัยอันตรายต่างๆ ที่จะมากร้ำกลาย เพื่อนครูบางคนเคยเย้าเขาว่าโต๊ะทำงานของเขาเป็นโต๊ะทำงานของคร ูที่รกที่สุดในประเทศไทย เขาได้แต่ยิ้มเล็กน้อยให้กับคำพูดนั้นซึ่งไม่มีเจตนาอะไรมากไปก ว่าหยอกกันเล่นตามประสาเพื่อนร่วมงาน
สิ่งของมากมายที่วางสุมรุมกันอยู่ทำให้มันดูระเกะระกะและไร้ระเ บียบ แต่สำหรับเขาแล้วในความไร้ระเบียบนั้นมันมีระเบียบบางอย่างในอี กรูปแบบหนึ่งซุกซ่อนอยู่ หากเพียงแต่ใครสักคนแอบมาจัดโต๊ะทำงานเขาเสียใหม่ ดีไม่ดีเขาอาจจะหาอะไรไม่เจออีกเลยก็เป็นได้ ข้อดีอีกอย่างของการจัดโต๊ะแบบนี้ก็คือ ช่วยให้เกิดพื้นที่ว่างตรงกลางไว้สำหรับทำงานได้สะดวกยิ่งขึ้น แต่ในวันนี้ คุณสมบัติที่ดีข้อนั้นกลับให้ผลในทางตรงกันข้าม พื้นที่ว่างสีดำยิ่งช่วยขับให้ซองสีขาวที่วางอยู่ตรงกลางโต๊ะซอ งนั้นดูเด่นมากยิ่งขึ้นกว่าความเป็นจริงในความรู้สึกของเขา ...
อย่าว่าแต่เขาเลย ต่อให้จะเป็นใครหน้าไหนก็เถอะ ลองมาเจอสถานการณ์แบบเดียวกันกับที่เขากำลังเผชิญอยู่นี้ เชื่อแน่ว่าทุกคนก็คงจะต้องรู้สึกใจเต้นตุ้มๆ ต่อมๆ ไม่ต่างไปจากที่เขากำลังรู้สึกอยู่ในขณะนี้สักเท่าไรนัก ถ้าหากว่าใครคนนั้นยังคงเป็นเพียง ลูกจ้าง เช่นเดียวกันกับเขา ไม่ว่าจะเป็นลูกจ้างชั่วคราว ลูกจ้างประจำ ลูกจ้างของรัฐ ลูกจ้างของรัฐวิสาหกิจ ลูกจ้างของเอกชน หรือจะเป็นลูกจ้างของอะไรก็ตามทีเถอะ สำหรับการเป็นลูกจ้างแล้วนั้น ย่อมไม่มีอะไรที่จะระทึกใจไปกว่ากรณีนี้...การได้รับซองขาวจากผ ู้ที่ไม่ประสงค์จะออกนามวางอยู่บนโต๊ะทำงาน ย่อมส่งผลต่อระบบการเต้นของหัวใจให้แปรปรวนไปบ้างไม่มากก็น้อย เพราะมันอาจหมายถึงการตักเตือน การคาดโทษ การตัดเงินเดือน คำสั่งโยกย้าย คำสั่งพักงาน การเชิญออก หรือหนักที่สุดอาจถึงขั้นไล่ออก
แวบแรกที่เขามองเห็นมันวางอยู่บนโต๊ะ เขาถึงกับอึ้งไปชั่วขณะ ไม่คิดว่าสิ่งนี้จะเกิดขึ้น ถึงแม้จะเคยมีเพื่อนครูหลายคนเคยเตือนเขามาก่อนแล้วก็เถอะว่าท่ านผอ.ไม่ค่อยจะชอบขี้หน้าเขาสักเท่าไหร่ แต่จะว่ากันตามจริงแล้ว เขาเองก็ไม่ได้รู้สึกตกอกตกใจอะไรมากมายนัก เขาเคยลองคิดดูตั้งแต่ตอนที่เดินหันหลังกลับออกมาจากห้องของท่า นผอ.ในวันนั้นแล้วว่า มีความเป็นไปได้ที่สิ่งนี้จะเกิดขึ้น มันจึงไม่ถึงกับนอกเหนือความคาดหมายเสียทีเดียว แต่จะทำอย่างไรได้ในเมื่อเขายังคงยึดมั่นในจุดยืนทางความคิดของ ตัวเอง เขาเชื่อว่าสิ่งที่เขาทำลงไปไม่ได้มีความผิดแต่อย่างใด หากยังส่งผลดีต่อเด็กๆ ด้วยซ้ำ อะไรจะเกิดมันก็ต้องเกิด เขาบอกกับตัวเองอย่างนั้น เท่าที่เขาทำหลังจากมองเห็นมันนอนสงบนิ่งอยู่บนโต๊ะทำงาน จึงมีเพียงแค่เดินไปที่โต๊ะวางกองสมุดการบ้านของนักเรียนลงตรงม ุมซ้าย แล้วนั่งลงเอนหลังกับพนักเก้าอี้จ้องมองมันอยู่อย่างนั้นครู่ให ญ่ ก่อนแหงนหน้ามองเพดานห้องพักครูแล้วปิดเปลือกตาลง คิดทบทวนถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้นเมื่อสามสี่วันก่อน
บ่ายวันนั้นขณะที่เขากำลังสอนนักเรียนอยู่ตามปกติเหมือนที่เคยท ำเป็นกิจวัตร จู่ๆ ครูสมศรีหัวหน้าหมวดวิชาที่เขากำลังสอนอยู่ ผู้ซึ่งเป็นหัวหน้าของเขาโดยตรง ก็เดินเข้ามากระซิบกับเขาเบาๆ ที่ข้างหู เธอบอกว่าท่านผอ.เรียกให้ไปพบมีธุระจะคุยด้วย ก่อนเดินจากไปเธอยังกำชับเขาว่าให้ใจเย็นๆ เขายิ่งงงเข้าไปใหญ่ว่ามีอะไรเกิดขึ้น นึกแปลกใจอยู่เหมือนกันเพราะตั้งแต่เขาย้ายเข้ามาบรรจุเป็นครูท ี่โรงเรียนแห่งนี้ น้อยครั้งนักที่เขาจะเคยสนทนากับท่านผอ.เป็นการส่วนตัว ระหว่างที่เดินไปเขาพยายามคาดเดาดูว่าท่านผอ.จะเรียกเขาไปคุยด้วยเรื่องอะไร แต่ยิ่งนึกเท่าไหร่ก็ยิ่งนึกไม่ออกมันทำให้เขารู้สึกประหม่าขึ้นมาอย่างช่วยไม ่ได้
ระยะทางจากห้องที่เขากำลังสอนอยู่ไปถึงห้องทำงานของท่านผอ.ไม่น่าจะไกลเกินร้อยเมตร แต่ในวันนั้นมันช่างยาวไกลเหมือนหนึ่งกิโลในความรู้สึกของเขา เหงื่อกาฬเริ่มไหลซึมออกมาจากรูขุมขนเหมือนตาน้ำเล็กๆ ที่ผุดขึ้นมาซึมผ่านเสื้อเชิร์ตสีฟ้าอ่อนที่เขาสวมใส่อยู่จนมอง เห็นเป็นดอกดวง อากาศที่ร้อนอบอ้าวของบ่ายวันนั้นยิ่งทำให้ปลายประสาทของเขาขมว ดแข็งเป็นเกลียวแน่น เมื่อเดินไปถึงหน้าห้องของท่านผอ. เขาเคาะเบาๆ สามครั้งบนบานประตู ก่อนเอื้อมมือไปบิดลูกบิดผลักบานประตูเข้าไปข้างใน สัมผัสแรกที่รู้สึกคือสายลมที่ผ่านการทำความเย็นมาแล้วเป็นอย่า งดีจากเครื่องปรับอากาศ ไอเย็นของมันที่ลอยมาปะทะใบหน้าและลำตัว น่าจะช่วยให้เขารู้สึกผ่อนคลายลงบ้าง แต่ตรงกันข้ามมันกลับเพิ่มความรู้สึกกดดันในอารมณ์ของเขาให้มาก ยิ่งขึ้นไปอีก ท่านผอ.นั่งรอเขาอยู่ก่อนแล้วที่โต๊ะทำงาน ท่านบอกให้เขานั่งลง เขาทำตามคำสั่ง วินาทีที่เขาหย่อนก้นลงบนเก้าอี้ซึ่งตั้งอยู่ฝั่งตรงข้ามกับที่ ท่านผอ.นั่งอยู่ เขารู้สึกเหมือนร่างกายของตัวเองหดเล็กลงกว่าเดิมสักสามเท่า ท่านผอ.มองจ้องตรงมายังเขายิ้มให้นิดหนึ่งก่อนเอ่ยขึ้น
4 สิงหาคม 2547 16:19 น.
สุชาดา โมรา
สมมติฐานแรกและสมมติฐานเดียวที่หล่อนคิดออกในตอนนี้คือ คงเป็นเพราะหล่อนได้พบเห็น ได้อ่าน ได้ฟัง ได้ดู ได้รับรู้เรื่องราวเหล่านี้ ทั้งฆาตกรรม อาชญากรรม โศกนาฏกรรมในรูปแบบต่างๆ มาอย่างต่อเนื่องยาวนานหลายปี จนเกิดเป็นความเคยชินและเห็นเป็นเรื่องธรรมดาในที่สุด จะให้ไม่ชินได้อย่างไร ก็ในเมื่อหล่อนเองเติบโตมากับข่าวปล้น - ฆ่า - ข่มขืน ที่เสนอผ่านสื่อต่างๆ ทั้งในหนังสือพิมพ์ วิทยุ หรือโทรทัศน์อย่างสม่ำเสมอ...
ความเคยชิน
อุสราเผลอรำพึงคำนี้ออกมากับตัวเองเบาๆ ขณะสมองส่วนความทรงจำกำลังถูกใช้งานอย่างหนัก คลับคล้ายคลับคลาว่าเคยอ่านเจอจากหนังสือบางเล่ม...หล่อนจำได้ว ่าเคยมีนักปรัชญาบางท่านกล่าวเอาไว้... ความเคยชินเป็นอุปสรรคที่สำคัญที่สุดต่อการพัฒนาขีดความสามารถข องปัจเจกบุคคล... หล่อนลองจินตนาการดูว่าทุกวันนี้ คนเราเคยชินกับอะไรบ้าง เคยชินกับสงคราม เคยชินกับความขัดแย้งและความรุนแรงที่มีอยู่ทั่วทุกมุมโลก เคยชินกับการคอร์รัปชั่นของนัก
การเมือง เคยชินกับการใช้จุดดึงดูดทางเพศเป็นจุดขายผ่านสื่อต่างๆ เคยชินกับการยอมรับและปฏิบัติตามกฎเกณฑ์อันเดียวกันโดยไม่เคยถา มไถ่
แล้วตัวหล่อนเองล่ะ ชินกับอะไรบ้าง...ชินกับรถติด ชินกับระบบเส้นสาย ชินกับการถูกลวนลามทางสายตา ชินกับความเห็นแก่ตัวของตนเองและผู้คนรอบข้าง ถ้ามองจากมุมที่ว่าปัจเจกบุคคลเป็นหน่วยทางสังคมที่ย่อยที่สุด จริงหรือไม่ที่ว่าถ้าหากปัจเจกบุคคลไม่สามารถพัฒนาตนเองได้นั้น ย่อมส่งผลกระทบต่อกระบวนการพัฒนาสังคม ประเทศ และโลกด้วยในที่สุด หล่อนรู้สึกตัวว่าชักจะไปไกลเกินไปแล้วจึงหยุดคิดอยู่เพียงแค่น ั้น
แดดอ่อนๆ เริ่มทอประกายสาดแสงส่องต้องมายังใบหน้าของอุสราบ้างแล้ว หล่อนหยิบนิตยสารเล่มเดิมขึ้นมาเปิดอ่านอีกครั้ง พลิกไปยังหน้าที่มีบทความชื่อ เรื่องธรรมดาๆ กวาดสายตาไปยังย่อหน้าสุดท้าย แล้วอ่านทวนซ้ำอีกครั้ง
... ผมหวังว่าหนังสือพิมพ์คงจะไม่ลงข่าวโศกนาฏกรรมของสัตว์มากเกินไ ปนัก มิฉะนั้น วันหนึ่งผมคงเห็นความตายของสัตว์ที่ไม่มีทางสู้เป็นเรื่องธรรมด า ดังเช่นเรื่องเลวร้ายอื่นๆ ที่ดูเหมือนจะเป็นเรื่องสุดแสนธรรมดาในสังคมไทย ถึงตอนนั้น คงจะหาเรื่องที่ไม่ธรรมดาลำบากเสียแล้วครับ... **
อุสราพับหน้านิตยสารปิดลงตามเดิม หล่อนยิ้มน้อยๆ ที่มุมปาก ก่อนคว้าบุหรี่ขึ้นมาจุดสูบอีกครั้งด้วยความเคยชิน.
.
*, ** = บางตอนจากบทความ เรื่องธรรมดาๆ โดย ทัศนา นาควัชระ นิตยสาร Open ฉบับที่ 27
4 สิงหาคม 2547 16:17 น.
สุชาดา โมรา
ปลายแดงวาบของบุหรี่ลามเลียเข้ามาใกล้ก้นกรองขึ้นเรื่อยๆ ขณะที่อุสราคีบมันขึ้นสูบเป็นครั้งสุดท้าย หล่อนสัมผัสได้ถึงไอร้อนตรงปลายนิ้ว ก่อนขยี้มันลงกับที่เขี่ย ประกายสีแดงแตกตัวออกเป็นเสี่ยงๆ สว่างวูบอยู่ชั่วครู่ก่อนดับตัวไปกลายเป็นเถ้าสีเทาดำ... วันนี้ก็เฉกเช่นเช้าวันหยุดอื่นๆ อุสรานั่งอยู่ในสวน นิ่งและคิด ว่ากันตามจริงแล้วนิตยสารที่หล่อนเพิ่งพับปิดไปเมื่อครู่ หาใช่นิตยสารเล่มล่าสุด หากแต่เป็นฉบับเก่าย้อนหลังไปสองสามเดือนที่แล้ว มันเป็นนิตยสารฉบับเดียวในชีวิตที่หล่อนเคยบอกรับเป็นสมาชิก หล่อนชอบในความหนักหน่วงของเนื้อหาสาระและความไม่เหมือนใครของม ัน เดิมทีหล่อนไม่ได้หยิบมันติดมือมาด้วยในเช้านี้ เพิ่งเดินกลับเข้าไปในบ้านแล้วหยิบมันออกมาทีหลัง เรื่องมันมีอยู่ว่า
เมื่อเช้านี้ ขณะที่หล่อนกำลังอ่านหนังสือพิมพ์อยู่ตามปกตินั้น พลันความคิดหนึ่งวูบขึ้นมาในหัวสมอง หล่อนผละจากรายละเอียดของข่าวที่กำลังติดตามอยู่ พลิกกลับไปที่หน้าหนึ่งของหนังสือพิมพ์ อ่านทวนซ้ำอีกครั้ง หล่อนสำรวจดูพบว่าเป็นข่าวฆ่ากันตายสองข่าว ข่าวตายเพราะอุบัติเหตุรถยนต์หนึ่งข่าว อีกข่าวเป็นช้างที่ประสบอุบัติเหตุ ที่เหลือเป็นเรื่องของการเมือง จะว่าไปแล้วนี่ก็เป็นปรากฏการณ์ปกติธรรมดา ไม่ได้แปลกประหลาดพิสดารแต่อย่างใด กลยุทธ์การเลือกข่าวขึ้นพาดหน้าหนึ่งของหนังสือพิมพ์ฉบับนี้ ก็เป็นกลยุทธ์ปกติธรรมดาตามแบบฉบับที่หนังสือพิมพ์เชิงปริมาณพึงยึดถือปฏิบัติต่อๆ กันมาช้านาน กล่าวคือเลือกนำเสนอข่าวที่อยู่ในความสนใจของคน ข่าวที่ส่งผลกระทบต่อผู้คนจำนวนมาก หรือข่าวที่มีความสะเทือนใจกระตุ้นต่อมความอ่อนไหวของผู้คนอย่า ง เช่น ข่าวฆ่ากันตาย ตำรวจวิสามัญผู้ร้ายค้ายาบ้า ข่าวฆ่าข่มขืน ผัวยิงชู้หรือเมียฆ่าผัว หรือไม่ก็พวกพบพืชหรือสัตว์พิสดาร อย่างวัวห้าขา เต่าสองหัว หรือต้นไม้ใบ้หวย อะไรทำนองนั้น ทุกสิ่งทุกอย่างยังคงดำเนินไปตามวิถีปกติธรรมดาเหมือนอย่างที่ม ันเคยเป็น คงมีอยู่เพียงสิ่งเดียวที่ไม่ธรรมดาในความรู้สึกของหล่อน สิ่งนั้นก็คือความรู้สึกของตัวหล่อนเอง...
อุสราพยายามนึกทบทวนถึงความรู้สึกของตัวเองยามได้อ่านข่าวหน้าห นึ่งของหนังสือพิมพ์เมื่อเช้านี้ หล่อนจำได้ว่าอ่านข่าวทั้งหมดผ่านไปอย่างแกนๆ ไม่ได้รู้สึกสะดุดใจกับข่าวใดเป็นพิเศษ ไม่ว่าจะเป็นข่าวอุ้มฆ่าเศรษฐีนี เจ้าของรีสอร์ตบนเกาะพะงันพร้อมลูกหญิงชายวัยกำลังน่ารักอีกสอง คน ข่าวข้าราชการซี 6 ถูกแก๊งค้ายาบ้าสังหารโหดคาม่านรูด หรือข่าวรถทัวร์สายเหนือประสานงาสิบล้อตายกว่า 40 ศพ ทั้งหมดนั้นหล่อนอ่านผ่านมันไปอย่างไร้อารมณ์ความรู้สึกเหมือนก ับเห็นเป็นเรื่องปกติธรรมดา ไม่ต่างไปจากมดปลวกตัวหนึ่งตาย จะมีที่สะกิดความรู้สึกอยู่บ้างก็คือข่าวช้างถูกรถชน คงเป็นเพราะไม่ใช่ข่าวที่พบเห็นกันบ่อยนัก หล่อนเลือกที่จะอ่านข่าวนั้นก่อนเป็นอันดับแรก แต่ในขณะที่หล่อนกำลังพลิกอ่านอยู่นั้นเอง พลันประหวัดนึกไปถึงเนื้อหาของบทความหนึ่งในนิตยสารเล่มโปรด หล่อนจำได้ว่าบทความนั้นชื่อ เรื่องธรรมดาๆ กล่าวถึงเนื้อหาของข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์ แต่หล่อนไม่แน่ใจนักว่าพูดถึงประเด็นอะไร ตัดสินใจเดินกลับเข้าไปในบ้าน หยิบนิตยสารเล่มดังกล่าวออกมาอ่านเพื่อทบทวนความทรงจำอีกครั้ง...
ลมหนาวกรรโชกเบาๆ พัดเอาใบลั่นทมที่แห้งเหี่ยวติดต้น ปลิดใบหมุนคว้างทิ้งตัวลงเบื้องล่างตามกระแสของแรงดึงดูดโลก มันตกอยู่ห่างจากปลายเท้าของอุสราไปเล็กน้อย หล่อนเหม่อมองอากัปกิริยานั้นอย่างเลื่อนลอย ในหัวสมองครุ่นคำนึงถึงข้อความที่อ่านเจอในหน้านิตยสารเมื่อครู ่... อดสงสัยถามตนเองไม่ได้ว่า แล้วข่าวที่ผู้คนฆ่ากันตายอยู่เป็นประจำไม่ได้กระทบจิตใจผมเท่า กับข่าวช้างถูกรถชน... หรือว่าผมเป็นคนใจบาป เห็นสัตว์เดียรัจฉานดีกว่ามนุษย์ปุถุชนกระนั้นหรือ
มันเป็นเรื่องเล็กๆ เล็กมากเสียจนหล่อนไม่เคยใส่ใจฉุกคิดสังเกตถึง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสังคมทุนนิยมการค้าเสรีปัจจุบันที่กำลังเชี ่ยวกราก ดุจกระแสธารเงินตรากำลังบ้าคลั่ง ดูดกลืนผู้คนลงสู่วังวนแห่งความโลภโมโทสัน จมดิ่งสู่กองกิเลสของตนเอง ต่างคนต่างแก่งแย่งแข่งขัน ก้มหน้าก้มตาทำงาน เก็บเงิน สั่งสมวัตถุ ทั้งที่ไม่เคยรู้ถึงจุดหมายปลายทาง เราต่างเอารัดเอาเปรียบกัน เห็นแก่ตัวจนมันซึมซับเข้าไปกลายเป็นสัญชาตญาณอย่างหนึ่ง คุณค่าทางนามธรรมกลายเป็นเรื่องที่ไม่มีตัวตน โลกหมุนเร็วเสียจนเรามองไม่ทันเห็นว่าปรากฏการณ์นี้ไม่ใช่เรื่อ งธรรมดา การที่เราเห็นข่าว คน ซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตสายพันธุ์เดียวกับเรา ฆ่ากันตายอย่างเลือดเย็นแล้วรู้สึกเฉยๆ แต่กลับสะเทือนใจไปกับข่าว ช้าง ซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตต่างลำดับชั้นวิวัฒนาการกว่าเราไปอีกมากถูก รถชน สิ่งนี้ย่อมไม่ใช่เรื่องปกติธรรมดาเป็นแน่ในความคิดของหล่อน มันไม่ใช่เรื่องเล็ก แต่ถึงแม้มันจะเป็นเรื่องเล็ก มันก็เป็นเรื่องเล็กที่ไม่ควรจะเล็ก สำหรับหล่อนแล้วมันเป็นดรรชนีที่บ่งชี้ถึงอะไรบางอย่าง
อุสราลองคิดหาเหตุผลต่างๆ นานามาอธิบายปรากฏการณ์ดังกล่าว แน่นอน หล่อนรู้ดีว่าตัวเองไม่ใช่คนใจบาปหยาบช้ามาจากไหน แต่ทำไมหล่อนจึงรู้สึกเฉยเมยต่อเรื่องดังกล่าว...คงเป็นเพราะ ความเคยชิน หล่อนตอบตัวเองในใจ...เป็นความเคยชินแบบที่ผู้คนซึ่งอาศัยอยู่แ ถบขั้วโลก เคยชินกับการเห็นดาวตกจนมองเป็นเรื่องปกติธรรมดาไป ในขณะที่คนที่ไม่ค่อยจะได้เห็น รู้สึกว่ามันเป็นสิ่งสวยงามที่สุดในชีวิต สิ่งใดที่เราได้ประสบพบเจอบ่อยๆ ในที่สุดมันก็จะกลายเป็นความเคยชินเข้าสักวัน แล้วทำไมหล่อนจึงรู้สึกชิน ?
Lovers
0 คน เลิฟสุชาดา โมรา
หน้าส่วนตัว
691
