25 กันยายน 2552 18:35 น.
ละไมฝน
๒. วัยสาว
ลมหายใจแห่งรักกลิ่นหอมกรุ่นเหมือนกลิ่นข้าวหอมดอกมะลิ ความสมหวังในรักดุจดวงตะวันอันเจิดจรัส สาดแสงสุกอร่ามอวลอุ่นในยามเช้า ค่ำคืนฟ้างามระยับพราวด้วยแสงตะเกียงเงินของดวงดาว และในคืนเพ็ญแสงโคมทองหว่านกลิ่นหอมเย็น ละไมละมุนมาสู่ดวงใจแม่ยามนิทรา
พ่อบุญถึง หอบฝันอันบรรเจิดจากเมืองยศ ( ยโสธร ) มาแบ่งปันให้แม่ครอบครองเต็มดวงใจ หลังแต่งงานแม่ได้เปลี่ยนนามสกุล พลเยี่ยม เป็นนามสกุล โคตรพันธ์ ตามสกุลพ่อ แปลกต่างจากนามสกุลคนในหมู่บ้าน ซึ่งมีเพียง พลเยี่ยม กับ แวงวรรณ เท่านั้น
พี่ชายของแม่ ๒ คน คือ คุณลุงกูด คุณลุงรอด แต่งงานออกเรือนไปเลี้ยงพ่อตาแม่ยายเฒ่าแล้ว พี่สาว ๓ คน คือ คุณป้าบุญสวน คุณป้าปัด แต่งงานออกเรือนไปเลี้ยงปู่เลี้ยงย่าเฒ่าแล้วเช่นกัน ส่วนคุณป้าบัวแต่งงานกับคุณลุงเข็ง นาเมืองรักษ์ กำลังปลูกเรือนใหม่กลางสวนกล้วยแม่ใหญ่ทุม
ขนบธรรมเนียมชาวอีสาน เมื่อเขยใหม่ย้ายเข้ามาอยู่เรือนกับพ่อตาแม่ยาย เขยเก่าต้องขยับขยายออกเรือนไปตามวาระ ไม่ต่างกับมดปลวกงอกปีกบินขึ้นชมปวงดาวบนฟากฟ้า พ่อแม่จะแบ่งปัน มูลมัง วัวควายไร่นาให้ลูกทำกินเลี้ยงชีพตามสมควร วิถีชีวิตชาวนา...ทุ่งนาข้าวเปรียบได้กับอ้อมอกมารดา สายฝนหลั่งดุจหยาดเหงื่อบิดาที่รวยรดท้องทุ่งชุ่มฉ่ำอุดมสมบูรณ์
รูปรอยอดีตปริเปี่ยมในห้วงทรงจำของฉันจากคำบอกเล่าของแม่...
บ้านของครอบครัวคุณตาสวงเป็นเรือนใหญ่มีเกย เครื่องเรือนสับฝากระดาน มุงหลังคาด้วยแผ่นไม้เกล็ด ชานแดดยื่นออกไปด้านหน้า ริมชานสร้างร้านแอ่งน้ำ วางโอ่งดินเรียงรายไว้ดื่มกิน ร้านแอ่งน้ำน้อยมุงหลังคาไม้เกล็ดกันแดด ด้านข้างโล่งรับลมโกรกโอบชุบน้ำในโอ่งดินเย็นฉ่ำ น้ำใสตักดื่มด้วยกระบวยกะลามะพร้าว กลิ่นหอมเย็นชื่นใจจนไม่รู้จักอิ่ม ด้านข้างชานแดดต่อเติมเรือนครัวไฟขนาดสองห้องเสาทอดออกไป
ตอนที่ฉันฟังแม่เล่าฉันยังเด็กนัก นึกภาพไม่ออกว่า เรือนครัวไฟหน้าตาเป็นเช่นไร มีปล่องควันด้วยหรือเปล่า
แม่อธิบายว่า เรือนครัวไฟตามบ้านไม่มีปล่องควันโขมงเหมือนโรงสีไฟ แต่มี ป่องเอี้ยม ช่องสี่เหลี่ยมเล็กๆ เปิดแง้มออกใช้ไม้ค้ำยัน สำหรับระบายควันเวลานึ่งข้าวเหนียวและปรุงอาหาร คืนหนาวใด...หนาวเหน็บเนื้อนอนไม่หลับ คุณตาคุณยายจะชวนลูกๆ ออกมานั่งล้อมวงผิงไฟในเรือนครัวไฟ ซึ่งมี แม่เตาไฟ บันดาลไออุ่นแก่เด็กๆ บางดึกหิวข้าว คุณยายนวนจะเปิดกระติบข้าวเหนียว ปั้นข้าวโรยเกลือเสียบไม้ไผ่ อังไฟจนห่ามหอมแล้วทาไข่ไก่เหลืองนวลทั้งปั้น
คุณตาสวงเป็นนักเล่านิทานอารมณ์ดี มีนิทานก้อมสนุกๆให้เล่าอยู่เต็มพุง เมื่อลูกหลานรบเร้าขอฟังนิทาน คุณตาจะแย้มยิ้มหยิบใบตองกล้วย ยาเส้น จากเซี่ยนหมาก มาพันบุหรี่มวนโต จุดสูบพ่นควันโขมงรื่นรมย์ก่อนเล่านิทาน ท่านชอบเล่าเรื่องสามเกลอ เพราะมีหลายตอน เช่น ตอนสามเกลอหัวขโมย คุณตาเล่าว่า มีชายสามคนเป็นเพื่อนรักกันมาก ไปไหนก็ไปด้วยกัน ชายคนแรกหูหนวก คนที่สองตาบอด คนที่สามขาเป๋เป็นใบ้ คืนหนึ่ง สามเกลอปรึกษากันว่าจะไปขโมยไก่ที่บ้านตาสีหาเหตุ โดยมอบหมายให้ชายหูหนวกปีนเข้าไปในเล้าไก่ ชายตาบอดเป็นคนบอกลักษณะไก่ ชายขาเป๋มีหน้าที่เฝ้าดูต้นทาง
เอาไก่ตัวผู้หรือตัวเมีย ชายหูหนวกตะโกนถาม
ตัวผู้
ชายตาบอดร้องตอบ ชายหูหนวกไม่ได้ยิน จึงตะโกนย้ำถามอีกครั้งเพื่อความแน่ใจ
เอาตัวเมียแม่นบ่
บ่แม่น เอาตัวผู้
เอาตัวเมียแม่นบ่
อย่าเสียงดังหลาย บักหนวก
เอาตัวเมียแม่นบ่...เอาตัวเมียเนาะ
เสียงตะโกนโต้ตอบของชายหูหนวกกับชายตาบอด ปลุกตาสีหาเหตุตื่นขึ้นมา งัวเงียเข้าใจผิดคิดว่ามีคนลอบขึ้นมาเป็นชู้กับเมีย จึงร้องตวาดด้วยความเกรี้ยวโกรธในราตรีอันมืดมิดว่า
พวกมึงต้องข้ามศพกูไปก่อน...
ชายตาบอดกับชายหูหนวกตกใจ อุ้มไก่ตัวเมียวิ่งเตลิดไม่คิดชีวิต ชายขาเป๋วิ่งตามเพื่อนไม่ทัน จึงถูกเจ้าของบ้านไล่จับได้
แต่ตาสีหาเหตุสอบถามเอาความกับชายใบ้ไม่ได้เรื่องเลย
นิทานก้อมก็จบลงเพียงนี้...
ฉันยอมรับว่าคุณตาสวงคงเล่านิทานสนุกกว่าฉันมากนัก พวกลูกๆ ถึงล้อมวงนั่งฟังนิทานที่คุณตาเล่าได้ทุกคืน
กลับมาตามรอยคำของแม่ต่อไปดีกว่า
แม่เล่าว่าพ่อทำนาไม่เป็น...
ที่เมืองยศ พ่อมีอาชีพหมักปลาร้าขาย ปลามากมายในแม่น้ำชีถูกจับขึ้นมาทำปลาร้า หมักไว้ในโอ่งลายมังกร ปลาช่อนตัวเขื่องหมักข้ามปี จนเนื้อปลาเปลี่ยนเป็นสีแดงนุ่ม กลิ่นหอม รสชาติกลมกล่อม บรรทุกใส่เกวียนขนมาขายที่เมืองแวงปีละครั้ง นอกจากขายปลาร้าแล้ว ปู่จะนำแหวนเงิน กำไล เข็มขัดนาค ติดมือมาขายด้วย
บางปีพ่อก็เดินทางมาค้าขายกับปู่ พ่อรูปร่างบอบบางสันทัด เนื่องจากไม่เคยตรากตรำทำงานหนัก
เมื่อพ่อมาเป็นลูกเขยคุณตาสวง พ่อไม่นิ่งดูดาย ฝึกไถคราดนา ปักดำข้าวกล้า ด้วยความขยันขันแข็ง ว่างเว้นจากฤดูทำนาก็ช่วยคุณตาขุดร้างถางพง ตัดฟืนขนมาเก็บใต้ถุนเรือน ใช้นึ่งข้าวปรุงอาหารในฤดูฝน ก่อไฟผิงในฤดูหนาว
ทุกเช้ามืดแม่จะปลุกน้องสาวลุกขึ้นมาตำข้าวครกกระเดื่องข้างยุ้งฉาง พอฟ้าสางจึงชวนกันไปตักน้ำที่หลังวัดโพธิ์ร้อยต้น ระยะทางห่างจากบ้าน ราว ๓ กิโลเมตร บ่อน้ำกินแห่งนี้ได้ชื่อว่ารสชาติดีที่สุดในตำบล มีเรื่องเล่าขานกันว่า ครั้งหนึ่งเจ้าเมืองร้อยเอ็ดมาตรวจราชการที่เมืองแวง แล้วแวะมานมัสการหลวงปู่แพง ได้ดื่มน้ำบ่อหลังวัดที่ชาวบ้านตักมาต้อนรับ เกิดติดอกติดใจ ถึงกับขนน้ำใส่เกวียนกลับไปที่จวนเจ้าเมืองด้วย
เรื่องที่แม่เล่าวาบขึ้นในทรงจำของฉันเป็นฉากเป็นตอน ขับเคลื่อนเรื่องราวดำเนินไปราวภาพยนตร์ย้อนยุคฉายซ้ำ
สมัยก่อนผืนดินป่ากว้างยังไม่มีกรรมสิทธิ์ ใครต้องการที่ดินตรงไหน ก็ปักเขตผูกหญ้าแฝกหมายไว้กับต้นไม้ หรืออาจใช้คมขวานถากเปลือกไม้จับจองเป็นเจ้าของ ญาติพี่น้องมักจับจองที่ดินใกล้ๆ กัน แล้วบุกเบิกแผ่ขยายออกไปกว้างไกลเท่าที่สองแขนและเรี่ยวแรงจะเอื้อมถึง ผืนป่าแล้งดินแดงไม่ค่อยมีคนจับจอง คุณตาสวงยายนวนก็ชวนลูกๆ ขุดร้างถางพงหนามเล็บแมว ต้นติ้วป่า ต้นหนามแดง ถางเผาแล้วหยอดเมล็ดข้าวโพด ฟักทอง ถั่วพุ่ม แตงค้าง จากนั้น เฝ้ารอคอยหยาดฝนชุ่มฉ่ำจากฟากฟ้า หากเป็นพื้นที่ลุ่มก็ขุดคูคันนาเป็นแปลงเล็กแปลงน้อย ปลูกข้าวเหนียวพันธุ์ฮวงช้าง รวงข้าวใหญ่เม็ดหอมหวนยามนึ่งสุกใหม่ หอมไกลจากหัวบ้านถึงท้ายบ้าน กลิ่นกรุ่นหอมยิ่งกว่าข้าวหอมมะลิ ข้าวฮวงช้างกินอิ่มท้องนานแม้เพียงลิ้มรสปั้นข้าวเปล่าโรยเกลือ
แต่ดูเหมือนพ่อไม่อยากได้อยากมีในที่ดินไร่นามากมายเหมือนลุงป้า ร่างกายพ่อไม่แข็งแรงทรหดทนแดดฝนเฉกเช่นเขยอื่น ไร่นาที่ปู่ย่าตายายบุกเบิกไว้ให้ลูกหลาน กว้างใหญ่ไพศาลเกินกำลังที่พ่อจะบุกบั่นฟันฝ่าต่อไป พ่อบอกกับแม่ว่ายามออกเรือนอย่าเรียกร้องที่ดินไร่นามากหลาย พ่อทำนาหามรุ่งหามค่ำไม่ไหว ขอแค่พื้นที่นาลุ่มเพียงพอกำลังทำกินในครอบครัวเท่านั้น
แต่ไหนแต่ไรแล้วแม่ไม่ขัดใจพ่อ ไม่เคยว่ากล่าวให้พ่อน้อยใจสักครา แม่เคารพบูชาผู้ชายที่แม่เลือกมาเป็นสามีดุจเดียวกับพ่อบังเกิดเกล้า
เมื่อแรกมาอยู่กับแม่ พ่อวาดฝันจะเปิดร้านตัดเย็บให้แม่รับเย็บผ้าที่เมืองแวง ส่วนพ่อจะขายของชำ ทว่าแม่ไม่เห็นด้วยที่ต้องทอดทิ้งคุณตาคุณยายไปก่อร่างสร้างตัวในเมือง แม่รักบ้านเกิด...อยากอยู่ใกล้ชิดญาติพี่น้อง
ต่อมาพ่อจึงปรารภกับแม่ว่า จะสร้างบ้านหลังใหม่บนที่ดินของเรา สำหรับลูกๆ ที่จะเกิดมาในอนาคต
แล้วคืนหนึ่ง แม่ก็ฝันว่า พ่อนำแหวนเงินมาสวมนิ้วนางให้แม่ จากนั้นไม่นาน แม่ก็เกิดอาการแพ้ท้องคลื่นเหียนอาเจียน แม่กินมะยม มะขาม ได้ทั้งวันทั้งตะกร้า ท้องแรกของแม่เริ่มโตชัดเจนเมื่อย่างเข้าสู่เดือนที่ห้า ขณะตั้งครรภ์แม่ยังคงทำงานหนักเป็นปกตินิสัย ปฏิบัติตามความเชื่อที่คุณยายพร่ำสอนเสมอว่า อย่านั่งอยู่นอนกิน อย่านั่งขวางประตู จะคลอดลูกยาก ฯลฯ
คนที่ตื่นเต้นเป็นที่สุดก็คือพ่อนั่นเอง พ่อเฝ้านับวันนับคืนจะเห็นหน้าลูกคนแรก ทุกๆเช้าพ่อไปตัดฟืนก่อนพระออกบิณฑบาต บรรทุกใส่เกวียนมาเก็บตุนไว้ใต้ถุนเรือน
ลมหนาวโชยผ่าน เนิ่นนานกาลฟ้า
มิ่งขวัญมารดา อุ้มครรภ์เก้าเดือน
ใกล้วันผันล่วง เจ็บหน่วงปวดเหมือน
สัญญาณกาลเตือน คราวคลอดลูกน้อย...
วันครบกำหนดคลอด แม่ปวดท้องอย่างหนักหน่วง คุณตาสวงจัดเตรียมแม่แคร่เตาไฟในเรือนครัวไฟ ตัดต้นกล้วยเป็นท่อนๆ ผ่าสองซีกวางลงในแม่แคร่ ขนดินขึ้นมากลบเกลี่ยทับข้างบนแล้วยกแม่เตาไฟมาวาง คุณยายนวนลงบันไดเรือนไปล้มกองฟืนทลายลง แล้วชักฟืนไม้จิกมา ๓ ท่อน ก่อไฟต้มน้ำหม้อกรรมรอหมอตำแย คุณยายทองก้อน เรือนอยู่ใกล้ชิดติดกัน ขึ้นมาช่วยตั้งขันข้าวสาร บรรจงวางหมาก ๓ ผล พลู ๓ เรียง กล้วยน้ำหว้าสุก ๑ หวี ธูป ๓ ดอก เทียน ๓ เล่ม พ่อวางเงินติดเทียน ๙ บาท ลงในขันลงหิน เป็นค่าบูชาครู
เล่าถึงตรงนี้ ฉันรู้สึกราวกับว่า กำลังอยู่ในเหตุการณ์อันทรงค่านั้นด้วย ฉันได้ยินแม่ร้องครางอย่างเจ็บปวดทรมาน ฉันหลับตาลงด้วยความสงสารแม่ พลันเห็นภาพเด็กทารกในครรภ์วาบขึ้นมาตรงหน้า เจ้าตัวน้อยกำลังชกหมัดเตะต่อยถุงน้ำคร่ำอุตลุด คงอยากออกมาดูโลกอันสวยงามเต็มทีแล้วซินะ
ใกล้ค่ำ ขอบฟ้าหมาดหมอก ม่านมืดคลี่คลุมหมู่บ้าน บรรยากาศเยือกเย็นลง ใบไม้ไม่ไหวติงลมนิ่งงันประหลาด พ่อจุดตะเกียงเจ้าพายุสว่างนวล ไม่นานร่างผอมสูงของหญิงชราคนหนึ่งก็ปรากฏขึ้น เสียงเคี้ยวหมากหยับ ๆ ดังมาแต่ไกล น้ำหมากเยิ้มสองมุมปากจนแดงเถือก แกหิ้วตะกร้าหวายใส่หมากพลูก้าวขึ้นบันได เดินเข้ามาในเรือนครัวไฟ ทุกคนนั่งบนชานเรือนต่างมีสีหน้าโล่งใจ คุณยายนวนโน้มหน้าลงมากระซิบปลอบขวัญแม่ ซึ่งนอนตะแคงบนพื้นกระดานว่า... ลูกเอ้ย หมอตำแยมาแล้ว
ยายเป้าจุดธูปเทียนบนบานเทวดา ผีบ้านผีเรือน ช่วยปกป้องวิญญาณร้ายเร่ร่อนมารบกวนแม่ มือเหี่ยวย่นหนังติดกระดูก หยิบขวดน้ำมนต์ที่ปลุกเสกโดยหลวงปู่แพง วัดโพธิ์ร้อยต้น มารินใส่ขันน้ำให้แม่ดื่ม แล้วประพรมน้ำมนต์ที่ท้องแม่ เตือนแม่หันศีรษะไปทางทิศเหนือ
คุณตาสวงนำด้ายสายสิญจน์ผูกโยงรอบเรือนครัวไฟ
ถึงคราวคลอดลูกน้อยแล้ว ยายเป้าไล่พวกผู้ชายออกไปรอข้างนอก
แม่ยิ้มอ่อนโยนพลางพูดว่า ถ้าหากลูกเกิดแล้วมีชีวิตอยู่ในช่วงเวลานั้น ยายเป้าหมอตำแยปากแดง ฟันดำ คงตะเพิดลูกออกไปจากเรือนอยู่ไฟแน่เลย เหตุผลเพราะลูกเป็นเด็กผู้ชาย
แต่ด้วยความอยากรู้อยากเห็นประสาเด็ก ฉันจึงแอบแนบหูฟังข้างฝากระดาน ใจลุ้นระทึกไปกับภารกิจอันยิ่งใหญ่ของแม่ ฉันภาวนาขอให้แม่และลูกคนแรกปลอดภัยด้วยเถิด
อากาศอบอ้าวขึ้นฉับพลัน ทั้งที่เป็นช่วงปลายฤดูหนาว ฉันได้ยินเสียงแม่ร้องครางด้วยความเจ็บปวด สลับกับเสียงแหบแห้งของยายเป้า หมอตำแยคนเดียวในหมู่บ้านร้องว่า
อีนาง...เบ่ง...เบ่งแฮงๆ เบ่งเข้าไป ฮึดๆ เบ่ง...เบ่งแฮงๆ ฮึดๆ
ช่วงที่แม่พยายามเบ่งลูกออกจากท้องนั้น แม่คงเจ็บและทรมานสาหัสสากรรจ์ที่สุดในชีวิต หยาดเหงื่อผุดพราวเต็มดวงหน้า ลำคอ และเรือนร่าง แค่ฉันเอาใจช่วยแม่อยู่ข้างนอก ยังสำเนียกได้ถึงความเจ็บปวดแทบขาดใจตายของแม่
นานหลายอึดใจ ฉันจึงได้ยินเสียงร้อง อุ๊แว้...อุ๊แว้...ลอดช่องกระดานออกมา
ฉันระบายลมหายใจพรู...แอบยิ้มในหัวใจ พลิกกายนั่งพิงฝากระดานอย่างโล่งอก
คราวนี้ ถึงผ่านความเป็นความตายไปแล้ว ฉันยังไม่วายอยากรู้ว่า ลูกคนแรกที่แม่คลอดออกมาเป็น ผู้หญิง หรือ ผู้ชาย...
เป็นผู้หญิงจ้ะ แม่ตอบ เมื่อฉันถาม
ความอึดอัดหนักหน่วงคลายจางจากท้องแม่...เช่นเดียวกับคืนวันรอคอยรอยยิ้มแจ่มใส จากดวงหน้าผู้หญิงธรรมดาคนหนึ่งที่ฉันเรียกว่าแม่...
ลูกหญิงตกหงาย ลูกชายตกคว่ำ
แม่นอนอยู่กรรม เหงื่อไหลไคลย้อย
อาบน้ำสรงศรี แพรดีวางคอย
ห่อหุ้มลูกน้อย ใส่กระด้งงาม
แม่รำพึงถึงการคลอดลูกคนแรก แล้วบอกเล่าแก่ฉันว่า ตอนนั้นหากไม่มียายทองก้อน ผู้ช่วยหมอตำแยนั่งหนุนอยู่ข้างหลัง เอื้อมมือมากดท้องแม่ไว้ รกคงบินขึ้นท้อง เป็นอันตรายต่อชีวิตแม่ ณ ห้วงเวลาที่สติสัมปชัญญะของแม่ยังแจ่มจ้าดุจแสงตะวัน สายตาแม่เฝ้ามองดูยายเป้าห่อตัวเด็กทารกด้วยผ้าฝ้าย แล้วดึงเอารกออกมา ใช้ด้ายดิบผูกสายสะดือ ๓ เปลาะ ปล่อยสายสะดือยาวเสมอเข่าทารกน้อย วางแง่งไพลรองรับสายสะดือ มือขวาหยิบไม้รวกคมกริบตัดฉับตรงกลางที่รัดไว้
ทันใดนั้น ยายทองก้อนรีบช้อนร่างเด็กทารกมาวางบนแข้งสองข้างที่เหยียดราบไปข้างหน้า ประคองศีรษะเด็กหันไปทางปลายเท้า แล้วตักน้ำอุ่นชโลมล้างเมือกคาวบนร่างน้อย ยายเป้าเอื้อมมือมาดัดแขนดัดขาเด็กทารกให้ตรง จากนั้นนำผ้าฝ้ายสี่เหลี่ยมแหวกรูตรงกลาง วางทาบสะดือเจ้าหนูน้อย ให้สายสะดือโผล่พ้นขึ้นมาบนผ้า นิ้วเรียวยาวเหี่ยวย่นดูแข็งแรงราวคีมเหล็กของยายเป้า ขดสายสะดือเป็นวงกลมเหนือผืนผ้า ฝนขมิ้นชันผสมดินสอพองพอกสะดือ จากนั้นจึงรัดท้องเด็กทารกด้วยผ้าดิบ ป้องกันไม่ให้สะดือเด็กทารกขดเคลื่อน
สายลมเย็นพัดโชยเข้ามาเรือนไฟวูบหนึ่ง คุณตาสวงหยิบฝ้ายขาวมาผูกคอ ผูกข้อมือแม่และลูกน้อย คุณยายนวนอุ้มหลานรักไปนอนในกระด้งที่ปูด้วยผ้าห่มฝ้ายขาว ซึ่งวางเข็มเย็บผ้าและด้ายไว้ข้างกระด้ง เพื่อเป็นเคล็ดเมื่อโตขึ้นลูกสาวจะได้รู้จักเย็บปักถักร้อย เป็นแม่บ้านแม่ศรีเรือนที่ดี
ยายเป้านำไม้รวกที่ใช้ตัดสายสะดือมาซ่อนไว้ใต้กระด้ง ยกกระด้งขึ้นร่อนเบาๆ แล้ววางกระแทกกระด้งลงกับพื้นเรือน แม่หนูน้อยตกใจร้องไห้จ้าเลยทีเดียว
ไปเซ่นผีพราย ไปไหว้ผีป่า
แน่งน้อยลูกข้า สูจงเกรงขาม
ผีโพงผีเป้า อย่าเฝ้าติดตาม
ผ่านพ้นโมงยาม กลับเรือนอยู่ไฟ
ยายเป้าเริ่มยิ้มได้ หลังจากเคร่งเครียดกับการทำคลอดนานนับชั่วโมง สองมือหญิงชราคู่นี้ให้ความหวังแก่ชีวิตแม่ ชุบชีวิตลูกมามากชีวิต และยังคงดำเนินต่อไป ตราบเท่าลมหายใจยังรักษาชีวิตของแกไว้ แม้นว่าในห้วงเวลาหนึ่ง ชีวิตหนึ่งเคยดับสูญไปกับมือ ณ ช่วงเวลานั้น แม่เฒ่ารู้สึกราวแววตาเศร้าชื้นของผู้อุ้มท้องหนักนานเก้าเดือน ได้กรีดแผลลงกลางใจ บั่นทอนพลังใจให้อ่อนแอแทบวางมือจากหน้าที่รับผิดชอบอันหนักอึ้ง แล้วจะมีใครเล่าสืบทอดสองมือทำคลอดจากแก...
พ่อนำรกและสายสะดือลงไปล้างทำความสะอาด แล้วบรรจุใส่หม้อดินเผา กอบเกลือหนึ่งกำมือกลบลงไปเกือบเต็มปากหม้อ นำขึ้นมาวางริมแคร่อยู่ไฟ ยายเป้าร้องเตือนพ่อตั้งปากหม้อให้ตรง ไม่เช่นนั้นลูกสาวจะปากเบี้ยว
ฉันฟังแม่เล่าอย่างสนใจ แม่เล่าประวัติของท่านสนุกเพลิดเพลินเหมือนฟังนิทาน วิถีชีวิตผู้คนสมัยแม่มีเคล็ดความเชื่อข้อปฏิบัติมากมาย จดจำไม่หวาดไม่ไหว บางเรื่องฟังแล้วครุ่นคิดตามมีเหตุมีผล บางเรื่องเหลวไหลไร้สาระ
ช่วงอยู่ไฟ แม่นุ่งผ้าถุงกระโจมอก อาบน้ำต้มสมุนไพร เช่น ไพล ใบมะขาม ผิวมะกรูด และว่านไฟ แม่ดื่มร้อนหอมกรุ่นขับเหงื่อล้างเลือดเสีย พ่อคอยเติมฟืนวันละ ๓ ท่อน แม่เล่าย้อนยุคให้ฉันฟังอีกว่า สมัยคุณยายนวนอยู่ไฟนานเป็นเดือน จิบน้ำร้อนตลอดเวลา ถึงขนาดฉี่ลอดช่องกระดานเรือน ราดรดหัวหมาใต้ถุนเรือนร้องเอ๋งๆ วิ่งหนีหางจุกก้นไปเลย
ยามหิว แม่กินข้าวกับเกลือ กระเทียมเผา และปลาแห้ง แม่ฝันอยากกินอาหารรสเผ็ดร้อน อาหารแสลงแสนอร่อยลิ้นก็กินไม่ได้ คุณยายนวนคอยเฝ้าดูแลแนะนำอยู่ตลอดเวลา ท่านฝนขมิ้นกับปูนแดงผสมเหล้าขาว ชุบสำลีทาสะดือและท้องของแม่ทุกวัน
อยู่ไฟครบกำหนดสามวัน พ่อนำหม้อรกไปฝังไว้ใต้บันไดเรือน กลบดินวางหนามเล็บแมว หนามแดงคลุมหลุมไว้ โบราณว่าสามวันลูกผีสี่วันลูกคน ในวันนี้คุณตาสวงจัดโต๊ะหมู่บูชา วางพานบายศรีปากชาม เครื่องกระยาบวช แป้งกระแจะจันทร์ สำหรับเจิมหน้าผากหลานสาว เชิญหมอพราหมณ์มาสู่ขวัญนอนอู่
อุ้มลูกนอนอู่ ครอบสู่ขวัญเกล้า
เอิง...เอย...เลือกเอา เนานอนอู่ไหน
ผู้ดีอู่ฝ้าย ผู้ร้ายอู่ไหม
ขวัญท่องทางไกล รุ่มร้อนกายร้าง
ขวัญก่อกำเนิด ขวัญเพริศหลงทาง
ท่องในป่าร้าง ขวัญเอยจงมา
และแล้วญาติพี่น้องก็ล้อมวงเข้ามาผูกแขนรับขวัญทารกน้อย
พ่อขอให้คุณยายนวนตั้งชื่อหลานสาวเพื่อเป็นสิริมงคล คุณนั่งนึกชื่อลูกคนแรกของแม่อยู่นานนึกไม่ออก จึงเปิดตำราตั้งชื่อตามนรลักษณ์จากผิวพรรณอันดำปี๋ว่า
เด็กหญิงสำลี...
(โปรดติดตามตอนต่อไป)
16 กันยายน 2552 06:41 น.
ละไมฝน
๑. วัยเยาว์
เมฆปุยฝ้ายปอกเปลือกเปลวแดดบ่าย เผยดวงตะวันแจ่มจ้า รวยรดแสงสวยอาบผืนดิน ขณะผืนฟ้าใสเป็นสีฟ้าจัด สายลมอันวิไลหยอกเย้ากิ่งลำไย ไกวก้านพลิ้วใบเขียวสดล้อลมรื่น ลูกลำไยสุกแห้งคาขั้วร่วงหล่นกระทบหลังคาบ้านดังกราว
เสียงนกร้องเจี๊ยวจ๊าว ชวนฉันแหงนมองขึ้นไปบนต้นลำไย ที่แผ่กิ่งก้านสาขาปกครึ้มร่มเย็น ฉันเห็นรังรูปกรวยไอศกรีมเกาะกิ่งลำไยเรียวเล็ก แม่นกกางเขนหางยาวโฉบบินคาบหนอนอ้วนมาป้อนลูกๆ ของมัน ฉันไม่รู้ว่าในรังอุ่นมีลูกนกกี่ตัว และครอบครัวนกดำรงชีพอยู่ได้อย่างไรในรังเล็กๆ เท่ากรวยไอศกรีมเช่นนั้น
ฉันเอนหลังบนเปลผ้าใต้ต้นลำไย เฝ้ามองนกกางเขน ๒ ตัว โฉบบินไปมา พ่อนกแม่นผลัดเปลี่ยนกันเฝ้ารัง ขณะนกตัวหนึ่งมันบินหายไป แล้วบินกลับมาพร้อมกับตัวหนอนป้อนลูกในรัง
แม่นกกางเขนบ้านหางยาว ขนสีดำแซมขาว ทำให้ฉันคิดถึงแม่
แม่เล่าให้ฉันฟังว่า...
ค่ำคืนวันพุธที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๔๗๑ ปีมะโรง เป็นวันที่แม่ลืมตามาดูโลก แม่เป็นลูกคนที่ ๖ ของคุณตาสวง คุณยายนวน พลเยี่ยม แม่มีพี่น้องร่วมสายโลหิตตั้ง ๑๔ คน ฉันอดประหลาดใจไม่ได้ว่า ทำไมผู้คนสมัยก่อนถึงมีลูกครอบครัวละหลายๆคน และสามารถเลี้ยงดูลูกๆ ให้รอดปากเหยี่ยวปากกา จนเติบโตเป็นผู้เป็นคนขึ้นมาได้ ท่ามกลางความขาดแคลน ยากจนข้นเข้มของคนอีสาน บนผืนแผ่นดินแล้ง
เมื่อตอนที่แม่เกิด หมอตำแยในหมู่บ้านเป็นผู้ทำคลอด เนื่องจากระบบสาธารณสุขยังเอื้อมมือมาดูแลไม่ทั่วถึง ท่ามกลางร่มเงาความล้าหลังของวิถีชีวิตที่ดำเนินอยู่ แม่และลูกในท้องมีโอกาสรอดและตายเท่ากัน แต่ว่าแม่ของฉันร่างกายสมบูรณ์แข็งแรงตั้งแต่เกิด ฉันจึงโชคดีที่ได้เกิดเป็นลูกของแม่
สมัยแม่ยังเด็ก ในน้ำมีปลาชุกชุมให้จับกิน บนดินมีต้นข้าวโน้มรวงรอเคียวในฤดูเก็บเกี่ยว ผู้คนในหมู่บ้านยังน้อย ไม่ยื้อแย่งกันทำมาหากิน แมกไม้รายล้อมหมู่บ้าน พร้อมอุทิศต้นให้คนตัดมาสร้างบ้านเรือน ไม้มีมากมายจนหลังคาบ้านยังมุงด้วยแผ่นไม้เกล็ด
ครอบครัวใหญ่แม้มีลูกมากแค่ไหนก็เลี้ยงดูกันได้
แม่เกิดที่บ้านโพนทองอันเป็นต้นตำนานแห่งต้นกำเนิดนามสกุล พลเยี่ยม คนนามสกุล พลเยี่ยม ต่างนับถือกันเป็นวงศ์วานหว่านเครือ
เมื่อคราวที่เมืองแวงก่อตั้งเป็นอำเภอ... นายอำเภอนำชื่อบ้านโพนทอง ไปตั้งชื่ออำเภอโพนทองจนทุกวันนี้
ในวัยเด็กแม่ประเปรียว ใฝ่รู้ แม่เข้าเรียนชั้นประถมศึกษาที่โรงเรียนวัดเทพยุดาราม วัดบ้านใกล้บ้าน ครูใหญ่สุพี แวงวรรณ เป็นคุณครูประจำชั้น คุณครูท่านนี้มีมะเหงกอันใหญ่ เอาไว้เขกกบาลนักเรียนเกเร บวกลบเลขท่องจำสูตรคูณอาขยานไม่ได้ พิษสงมะเหงกใหญ่ ยังผลให้นักเรียนบางคนถึงกับหัวโน บางคนตกใจกลัวจนฉี่ราดรดพื้นห้อง
แม่ไม่เคยถูกคุณครูลงโทษเลยสักครั้ง เพราะแม่เรียนหนังสือเก่ง บวกลบคูณหารเลขในใจคล่องแคล่ว ท่องอาขยาน อ่านหนังสือแตกตั้งแต่เรียนชั้นประถมปีที่๓ แม่ชอบอ่านหนังสือวรรณคดีของท่านกวีเอก สุนทรภู่ จด จำบทกลอนที่ให้คติสอนใจ มาอบรมพร่ำสอนลูกๆ ในหลายวาระหลายโอกาส ดังวรรณคดีเรื่องพระอภัยมณี ตอนสุดสาครถูกชีเปลือยผลักตกเหว แย่งไม้เท้าและม้านิลมังกรไป โยคีขี่รุ้งมาช่วย
บทกลอนตอนหนึ่งว่า...
บัดเดี๋ยวดังหง่างเหง่งวังเวงแว่ว
สะดุ้งแล้วเหลียวแลชะแง้หา
เห็นโยคีขี่รุ้งพุ่งออกมา
แล้วนำพาขึ้นไปบนบรรพต
จึงสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์
มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด
แม้เถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด
ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน
อันที่รักมีอยู่สองสถาน
บิดามารดารักมักเป็นผล
ที่พึ่งหนึ่งพึ่งได้แต่กายตน
เกิดเป็นคนคิดเห็นจึงเจรจา
แม้นใครรักรักมั่งชังชังตอบ
ให้รอบคอบคิดอ่านนะหลานหนา
รู้สิ่งใดไม่สู้รู้วิชา
รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี....
เวลาอบรมลูกๆ แม่มักจะนำบทกลอนนี้มาอ้างอิงเสมอ
ด้วยชาติกำเนิด ที่แม่เกิดเป็นลูกผู้หญิง ประกอบกับฐานะครอบครัวยากจนมีลูกหลายคน คุณตาคุณยาย จึงปิดกั้นโอกาสทางการศึกษาของแม่ ไว้เพียงชั้นประถมศึกษาปีที่ ๗
เป็นลูกผู้ญิง สิเรียนไปเฮ็ดหยัง
คำพูดของคุณตาประโยคนี้ ฝังจิตฝังใจแม่ลึกล้ำ แม่สัญญากับตนเองว่า หากแม่มีลูกสาวก็จะให้เรียนหนังสือโดยเท่าเทียมกับลูกชาย
ฉันย้อนคิดไปว่า ถ้าแม่เรียนสูงกว่านี้ แม่คงได้เป็นแม่พิมพ์ของชาติอย่างแน่แท้
โมงยามแห่งความสดใสของชีวิต ดำเนินไปตามวิถีแห่งหวังของคืนวันอันเรียบง่าย ในฤดูทำนา แม่ได้ช่วยครอบครัวปักดำข้าวกล้า บนผืนนากว้างขวางสุดสายตา ผืนดินที่คุณตาคุณยายบุกเบิกแผ้วถางมานานหลายปี เพื่อเพิ่มผลผลิตข้าวเลี้ยงดูลูกหลานที่คลานตามกันมา ฉันหลับตานึกเห็นภาพพี่น้อง14 คนของครอบครัวคุณตาสวง ยายนวน ช่วยกันไถคราดหว่านดำข้าวกล้าในแปลงนาตั้งแต่เช้ามืดยันตะวันตกดิน จนลมหนาวมาเยือน รวงข้าวอร่ามรองเต็มท้องทุ่ง ฤดูเก็บเกี่ยวก็มาถึง พี่น้องทุกคนก็ลงแรงเกี่ยวข้าวไม่เห็นแก่เหน็ดเหนื่อย ตลอดเวลาอันยาวนาน จากเดือนหกถึงเดือนสามของปีถัดไป ฉันคิดว่าทุกคนในครอบครัวคงเหนื่อยสนุกไม่น้อยทีเดียวละ
แม่มีพี่สาว ๓ คน พี่ชาย ๒ คน คือ คุณยายบุญสวน คุณยายปัด คุณตากูด คุณตารอด และคุณยายบัว ซึ่งล่วงลับล่วงหน้าไปก่อนแล้วทุกคน นอกจาก
นี้ยังมีน้องๆ อีก ๘ คน ที่ทยอยล่วงลับตามกันไป คือคุณยายกอง คุณยายหัด คุณตาสมพร และคุณยายทองเมือง
ส่วนที่ยังดำรงชีวิตอยู่ในวัยชราคือ คุณยายนัด คุณยายเฉลียง คุณยายบุญเรือง และคุณพ่อเตียง ตามลำดับ
แทบอวดอ้างได้ว่า คุณตาสวง ยายนวนมีลูกดกที่สุดในหมู่บ้าน
มหัศจรรย์เล็กๆ ของพ่อแม่ผู้ให้กำเนิดนี้ รังสรรค์โลกสะพรั่งบนแผ่นดินแล้ง พรั่งพรูลูกหลานเหลนสู่ละแวกบ้านใกล้ไกลทั่วถิ่นไทย
กาลเวลาผ่านไปวันแล้ววันเล่า...
ในวันที่ฟ้าครึ้มฝน บรรยากาศชุ่มฉ่ำ ฉันเห็นภาพคนดำนาปลูกข้าวในแปลงนา ประหนึ่งปลูกไว้ในดวงตาของฉัน ปลูกไว้บนดวงจันทร์กระจ่าง
ในวันที่ลมหนาวละเมอกอดทุ่งสีทอง ฉันเห็นภาพคนเกี่ยวข้าว ประหนึ่งเก็บเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมไว้ในดวงใจฉัน เก็บไว้ในยุ้งฉางแห่งดวงตะวัน
ในภาพนั้นฉายชัดนัก ฉันเห็นแม่ของฉันก้มๆ เงยๆ อยู่บนทุ่งนาฝน และทุ่งนาหนาว
และวันที่ฟ้าเปลี่ยน
เป็นสีฟ้าใสในฤดูร้อน.. ยามว่างเว้นฤดูกาลทำนา ฉันเห็นดอกไม้ป่าผลิบานริมทาง ที่แม่และเพื่อนๆ พากันเดินเท้าเข้าเมือง
แม่ไปเรียนตัดเย็บเสื้อผ้ากับลุงคำตัน ยายกลม ที่อำเภอแวง ทุกๆ เช้าแม่เดินนำหน้าเพื่อนๆ ลัดเลาะไปตามทางลูกรัง ผ่านห้วยค้อ ห้วยกุดสิม ข้ามสะพานไม้แคบๆ แม่ไม่เคยปริปากบ่นถึงความลำบากในการเดินทางเช้าไปเย็นกลับเลยสักน้อย ราวกับว่าแม่ตระหนักถึงอนาคต การมีวิชาชีพติดตัวเหมือนทรัพย์อยู่นับแสน
ที่อำเภอแวงนี่เอง แม่ได้รู้จักผู้คนมากหน้าหลายตา และลุงคำตันก็ได้ชักนำปู่มารู้จักกับแม่
ปู่ศรเป็นชาวเมืองยศ (ยโสธร) ญาติของท่านมาค้าขายที่ตลาด ชื่อป้าหวี ทุกๆ เดือนปู่จะบรรทุกปลาร้าใส่เกวียนมาฝากขายที่ร้านป้าหวี นอกจากขายของชำหน้าร้านแล้ว ในตอนเช้าป้าหวีจะนำของชำ กะปิ ปลาร้า เส้นก๋วยเตี๋ยวไปขายที่ตลาดสด ลุงคำตันรู้จักคุ้นเคยกับป้าหวีมานาน เมื่อปู่มาค้างที่บ้านก็แนะนำแม่ให้รู้จักกับปู่ และดูเหมือนว่าปู่จะชื่นชมแม่แต่แรกเห็นแล้ว
ฉันได้ฟังมาว่า ในวัยสาวแม่สดสวย ผิว พรรณขาวเนียน มีหนุ่มๆ มาหลงรักหลายคน
วันหนึ่ง ลุงคำตันพาปู่มาสู่ขอแม่ให้ลูกชาย ทั้งๆ ที่แม่ไม่เคยเห็นหน้าพ่อเลยสักครั้ง มีเพียงรูปถ่ายขาวดำของพ่อที่ปู่นำมาอวด
หน้าตาพ่อคมคาย ผิวคมขำ รูปร่างสันทัด ดวงตาฉายแววมุ่งมั่นและอ่อนโยน ตอนนั้น ถ้าหากฉันเป็นแม่ เพียงแรกเห็นรูปพ่อ ให้รู้สึกราวกับว่าแรกสายลมอุ่นอวลมาทักทาย วาบความคิดอ่อนหวานพราวอ่อนไหว ถึงฉันใจแข็งแค่ไหน ก็คงอดหลงรักพ่อไม่ได้แน่
เสียงสนับสนุนของลุงคำตันและยายกลม ผู้เปรียบเสมือนญาติผู้ใหญ่ ที่แม่ให้ความเคารพนับถือ ตลอดจนป้าหวี และคนรอบข้าง ปลุกดวงใจเงียบเหงาในวัยสาว ๒๖ ปีของแม่ ให้ตื่นขึ้นมาอย่างสดชื่นหวานหอม
คงเป็นเพราะบุพเพสันนิวาส...บันดาลดล
เมื่อคุณตาคุณยายถามถึงความในใจ แม่ก็ไม่ปฏิเสธที่จะรับรักพ่อ และยินดีแต่งงานกับพ่อ ทั้งๆ ที่แม่ยังไม่เคยเห็นหน้าพ่อมาก่อน
แล้วไม่นาน นัดหมายของหัวใจก็กล่าวคำอรุณสวัสดิ์การแต่งงาน ชีวิตคู่อันงดงามของพ่อกับแม่จึงเริ่มต้นขึ้น ...
4 กันยายน 2552 19:01 น.
ละไมฝน
หอมห่อหมกกุดจี่เบ้าแม่เฒ่าตู้
ละไมฝน เล่าสู่ฟัง
แดดแรงร้อนระอุอ้าว แผดเผาแผ่นดินอีสานแล้งระแหง ดุจเส้นแส้โบยตีแม่เฒ่าตู้ผู้ยากไร้ กำหมัดกัดฟันสู้ชีวิตมาแต่หอยกาบเท่าฝ่าตีน เมื่อตอนอายุย่างเยาวเรศรุ่นจนเจริญศรี อีนางตู้น้อยก็ตำข้าวเป่าไฟโชน นวดเฟ้นบีบเอ็นแข็งเอ็นอ่อนนวยได้ อีนางตู้น้อยสืบสานมรดกทรหดผ่านเงื้อมเงายากเข็ญรำเค็ญทุกข์ ทะเลแดดเคี่ยวกรำให้แข็งแกร่ง งานหนักเอางานเบาสู้ นอกจากนั้นยังมีความเชี่ยวชาญในการหาของกินที่หายากสารพัดสารพันอย่าง...
การเสาะแสวงหาอาหารรสชาติเอมโอชะ เป็นทักษะทอดตรงจากเถือกเถาเหล่ากอมาหลายชั่วอายุคน สิ่งที่กินได้หายหิว แม้นว่าอยู่สูงบนยอดไม้ปลายฟ้าก็ไม่สูงเกินเอื้อมคว้าถึง หลายชนิดซ่อนเร้นอำยวนอยู่ในรู ลวงพรางสายตาอยู่ใต้ดินแล้งลึกเพียงไหน ก็ยากจะรอดพ้นแม่เฒ่าตู้ผู้สันทัดชีวิตได้
วัฒนธรรมการบริโภคของคนอีสานรุ่มรวยไปด้วยภูมิปัญญาพื้นถิ่น มวลแมลงหลากขารสชาติอร่อยหลายชนิด มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ราวกับว่าพวกแมลงไต่เดินเหินบินมาชดเชยสภาพภูมิประเทศอันแห้งแล้ง
แมลงกินูน อาศัยอยู่ตามรากไม้ และเล็มใบมะขามอ่อนหนึ่งฝน สุมไฟใต้ต้นมะขาม แมลงกินูนก็จะร่วงกราวลงมานอนบนเสื่อกกที่ปูรองให้เก็บไปคั่ว ทอด ป่นได้เอร็ดอร่อยลิ้น
แมลงกระชอน รูปร่างคล้ายจิ้งหรีด หนวดสั้น อาศัยตามพื้นดินชื้นแฉะใกล้แหล่งน้ำ แม่เฒ่าตู้ชอบจับมาทำเมนูเด็ด แกงอ่อมใส่ผักลืมผัว
แมลงทับ ปีกแข็งวาวสีปีกแมลงทับ นำมาเสียบไม้ปิ้งโรยเกลือ หรือคั่วคลุกพริกไทย หอมไกลจากบ้านใต้ถึงบ้านเหนือ กินได้หายหิวหากไม่เสียดายปีกสวย
แม่เป้ง (นางพญามดแดง) เกิดมาเพื่อผสมพันธุ์และวางไข่หวานลิ้น นำมาคั่วไฟอ่อนๆ แก้มเหล้าขาว กินง่ายถ่ายคล่องนัก
ทุกวันนี้แมลงต่างเริ่มหายไปจากธรรมชาติ พวกเล่นแมงหัวใส จึงจับแมงสะดิ้ง (จิ้งหรีดที่ตั้งท้องก่อนวัยอันควร) มาเลี้ยง ขายดิบขายสุกรายได้เป็นกอบเป็นกำ แมงสะดิ้งที่ไข่เต็มท้อง จะคั่วก็ได้จะแกงก็ดี เวลาแกงหน่อไม้รวก ใส่ข้าวเบือเหนียวๆ หนืดๆ อย่าลืมโรยแมงสะดิ้งลงลอยเล่นน้ำใบย่านางเขียวขื่นซดคล่องคอ
ฯ ล ฯ
แมลงกุดจี่ตัวผู้เขาโง้งคล้ายด้วงยักษ์ชอบบินเล่นไฟ แต่แมลงกุดจี่ตัวเมียค่อนข้างอาภัพอาศัยหากินอยู่ตามกองขี้วัว ขี้ควาย ควรแช่น้ำให้สิ่งสกปรกละลายคลายเครื่องสิ่งสกปรกสัก 2- 3 คืน ค่อยนำมาประกอบอาหาร
มีข้อยกเว้น แมลงกุดจี่ที่อาศัยหากินตามกองอุจจาระมนุษย์ แม่เฒ่าตู้ไม่นิยมเก็บมารับประทาน
กุดจี่ไม่มีมันสมองเหมือนมนุษย์ แต่รู้จักรักษาเผ่าพันธุ์ด้วยการฝังตัวอ่อนไว้ในขี้ควาย มันบรรจงปั้นเป็นก้อนกลมๆ ขนาดเท่ากำปั้น เร้นเลี้ยงลูกอำยวนไว้ในรังใต้รูลึก
ในตำนานของชาวไอยคุปต์ มนุษย์สุดประเสริฐนับถือแมลงกุดจี่ประดุจเทพเจ้า อารยชนชาติอียิปต์โบราณเรียนรู้การทำมัมมี่จากเบ้ากุดจี่
อันรสชาติหวานมันของกุดจี่เบ้าตัวอ่อนอวบอ้วน เป็นอาหารระดับขึ้นเหลาของชาวอีสาน แม่เฒ่าตู้บ้านโคกสะอาดหวนถวิลหามากินทุกปี...
ฤดูเมฆฉ่ำสีชอุ่มชุ่มฟ้า น้ำมากหลากไหลท่วมนาหนอง กบเขียดรื่นเริงร้องหาคู่ แต่กุดจี่ตัวดำหน้าต่ำกลับจำศีลภาวนา อันเป็นที่มาของสำนวนอีสาน
มิดอีหลี ปานกุดจี่ฟังธรรม
เทียบเคียงความหมายว่าเงียบเป็นเป่าสาก
เมฆฝนจางนางจรจากนาหลังฤดูกาลเก็บเกี่ยว กุดจี่ก็ตบะแตกร่านหาคู่ผสมพันธุ์
อีนางตู้น้อยเมื่อปฐมวัยฝาหอยกาบเท่าฝ่าตีน เคยเดินตามหลังแม่แบกเสียมก้อมคอนตะกร้า ท่ามกลางแสงแดดร้อนระยำ ส่องแสงแผดเผาซากตอซังข้าว ใบหญ้าเกรียมแห้ง แต่ดวงตาเด็กน้อยกลับแจ่มกระจ่าง เสาะส่ายหาขี้ควายกองใหญ่ ซึ่งเป็นขี้ควายพ่อพันธุ์ที่สมบูรณ์ที่สุด ที่กุดจี่เจาะจงเลือกอยู่อาศัย
ข้างกองขี้ควายกองใหญ่ มักปรากฏขุยดินกลบรูกุดจี่เบ้าอยู่อย่างเงียบงัน
ถึงแม้กุดจี่ใช้กลยุทธ์ ลับ ลวง พราง เพียงใด ก็หารอดพ้นสายตาแหลมคมของอีนางตู้น้อยไม่
เด็กหญิงกองก้นกองกอยขุดดินแห้งระแหงตั้งแต่ฝาหอยกาบเท่าฝ่าตีน อีนางน้อยช่วยแม่ขุดรูหาเบ้ากุดจี่จนน้ำเหงื่อไหลย้อย กว่าจะได้เบ้ากุดจี่สักเบ้า รังบางรูลึกเลี้ยวเกือบหนึ่งช่วงแขนผู้ใหญ่
อีแม่...ข้อยขุดได้อีกเบ้าแล้ว
เสียงแจ่มใสร้องตะโกนอย่างดีใจ ปานว่าขุดพบทองคำใต้กองขี้ควาย มือน้อยๆ คว้าขี้ควายก้อนกลมเท่ากำปั้นขึ้นมาชูอวดแม่
อีนางตู้น้อยกองก้นกองกอยขุดหากุดจี่เบ้าตั้งแต่ฝาหอยกาบเท่าฝ่าตีน จนฝ่าตีนกางเป็นใบตาล ก็ไม่เคยนึกเบื่อหน่ายเมื่อยล้าสักครา รสชาติหวานมันอันโอชะของตัวอ่อนกุดจี่เบ้ายั่วน้ำลายปลายลิ้นมิแห้งเหือด
กุดจี่เบ้าฤดูหนาวตัวเล็กไม่น่ากิน เหมือนกุดจี่เบ้าฤดูแล้ง ช่วงนั้นตัวอ่อนจะโตเขื่องเต็มเบ้า เต็มปากเต็มคำ หวานมันเป็นที่สุด
ก่อนนำกุดจี่เบ้าไปรับประทาน ควรกะเทาะเบ้าขี้ควาย ล้างน้ำสะอาดก่อนผึงลมให้สะเด็ดน้ำ แล้วจึงนำไปปรุงอาหารตามใจชอบ
นักกินแมง มีเคล็ดลับการปรุงรสกุดจี่เบ้าให้หวานลิ้น ด้วยการลวกน้ำเดือดปุๆ ประมาณครึ่งนาที ตักขึ้นมาแช่น้ำปลา น้ำมะนาวที่เก็บจากต้นสดๆ
สาโทชนชมชอบพร่าตัวอ่อนกุดจี่เบ้า เน้นเปรี้ยวน้ำมะนาวจากต้นเท่านั้น อย่าลืมโรยกระเทียมกลีบซอยแว่นบางๆ พริกขี้หนู แต่งหน้าด้วยใบสะระแหน่ วางเคียงผักแพว
เมนูเด็ดแม่เฒ่าตู้ ผู้ห่อหมกตัวอ่อนกุดจี่เบ้าอร่อยที่สุดในหมู่บ้านโคกสะอาด
เตรียมเครื่องปรุงกันเลย หอมแดง ตะไคร่หั่นฝอยบางๆเบาหวิว พริกขี้หนูเขียวละอ่อน ใบแมงลักเก็บจากริมรั้ว ใบมะกรูด ไข่ไก่ 1- 2 ฟอง
วิธีห่อหมกง่ายกว่าปอกกล้วยดิบป้อนเด็กทารก
เพียงแค่ตีไข่ใส่เครื่องปรุง น้ำปลา ห่อใบตองกล้วย ย่างไฟถ่านไม้แดง อุณหภูมิอ่อนโยนถึงร้อนปานกลาง พอกลิ่นหอมกำจายจากหัวบ้านถึงท้ายบ้าน ก็ยกลงจากเตา นั่งล้อมวงปั้นข้าวเหนียวกินได้หายหิว
ปัจจุบัน ณ กาล...
ทุ่งนาในยุคเทคโนโลยีสมัยใหม่ ห่วงโช่อาหารธรรมชาติถูกทำลายลง
น้ำนาไม่มีปลาขี้คราดให้เด็กๆ แย่งกันเก็บ เสียงควายเหล็กดังกระหึ่มรบกวนกบเขียด ตกใจไร้อารมณ์ผสมพันธุ์ กุ้งหอยปลาปูป่วยไข้ตายเพราะพิษภัยสารเคมี
ชาวนาในยุคทุนนิยม ขายควายเข้าโรงฆ่าสัตว์ ซื้อควายเหล็กมาไถนา หลายหนุ่มถูกหางควายเหล็กฟาดซี่โครงช้ำเลือดตาย หลายเฒ่าป่วยตายเพราะสู้แรงกระเทือนซางของควายเหล็กไม่ไหว
พ่อเฒ่าโต้นซื้อควายเหล็กมาไถนาไม่ถึงปี ผ่ายผอมเป็นซี่โครงเดินได้
เย็นหนึ่งแกนั่งบ่นกับผีตาแฮกที่หัวนาว่า
ปู่ตาแฮกเอ้ย...ควายเหล็กผีเปรตตัวนี้ มันกินอย่างเดียว บ่ขี้จักเทื่อ
ไม่มีเสียงตอบจากผีตาแฮก
แม่เฒ่าตู้ผู้เสาะหากุดจี่เบ้ามาแต่ฝาหอยกาบเท่าฝาตีน เติบใหญ่จนฝ่าตีนกางเป็นใบตาล ก็ไม่เคยสิ้นไร้ไม้ตอกเพียงนี้
นอกจากหากินกุดจี่เบ้ายากเย็นแสนเข็ญแล้ว แกยังไม่ขมขื่นใจเท่าควายเหล็กไถนาได้กลืนกินกำลังวังชาพ่อเฒ่าตู้หดหาย หมดเรี่ยวแรงทำการบ้านตอนกลางคืน
กลางดึกคืนหนึ่ง แม่เฒ่าตู้พลิกกายก่ายกอดคนนอนข้างกาย มือเผลอลูบคลำเบ้ากุดจี่สองเบ้าของเฒ่าโต้น นวดเฟ้นเอ็นอ่อนจนอ่อนใจ ถึงกับละเมอครางอย่างหมดอาลัยตายอยากในความหลับว่า
บักเฒ่าเอ้ย...ถ้ามึงยังบ่เอาควายเหล็กไปทิ้ง กูสิเป็นฝ่ายทิ้งมึงไปหาผัวใหม่แน่ๆ เลย
............................................
30 สิงหาคม 2552 14:07 น.
ละไมฝน
ละไมฝน...ชวนเข้าป่าหาเห็ด
บรรยากาศป่าโคกอันอบอ้าวหลังพายุฝนหยุดหายใจ หากมิใช่เหตุบังเอิญ ย่อมเป็นเหตุแน่นอน ที่พราวเม็ดน้ำพร่างผุดระเห็จออกจากรูขุมขนคนหาของป่า
เหงื่อโชกที่หมักหมม เป็นเหตุปัจจัยให้เชื้อราเจริญพันธุ์บนผิวหนัง ขาวเป็นดอกดวงคันคะเยอ
แต่เชื้อราจุดดำๆ เป็นกระจุกบนผิวผ้า เกิดจากความอับชื้นของเสื้อผ้าคนหาของป่าเลี้ยงชีพหามรุ่งหามค่ำ เรียกว่า ผ้าออกเห็ด ( ไม่นิยมรับประทาน )
มีเชื้อราจัญไรบางจำพวก ชอบกัดกินรากผม อันเป็นเหตุปัจจัยให้เส้นผมตายยืน เดือดร้อนประชากรเหาหาที่ยึดเกาะไม่ได้ เป็นผลปัจจัยให้คนหัวล้าน หาผมทำยายาก
เห็ด ( mushroom)คือ เชื้อราที่ออกดอกเป็นดอก มีทั้งกินได้หายหิว และหิวได้กินตาย เห็ดบางดอกกินแล้ว อาจระเห็จหายไปจากโลกนี้ก่อนวัยอันควร เหตุเพราะเห็นมานักแล้ว
เห็ดบางจำพวกกินได้หายหิว บางจำพวกหิวได้กินตาย
เห็ดบางดอกกินได้หาวนอน บางดอกกินแล้วเมา
กัญชาชนยามยากขาดแคลนกัญชา อุตริเก็บเห็ดขี้ควาย (เห็ดที่เกิดบนมูลควายแห้งชื้นน้ำค้างกลางดึก) ตากแดดเดียวเผาลนไฟ ใส่บ้องกัญชาสูดดมควันสีขาวละมุน ชวนเคลิ้มฝันรัญจวนใจ ตาพร่าเลือน เห็นควายนึกว่าเมีย
เห็ดพันทางอย่างเห็ดหน้าดำ เกิดกลางป่ายูคาลิปตัส รสขมสะเด็ดยาด ต้มหลายน้ำไม่จืดเละ ดอกยังทรงรูปสวยแม้ผ่านการปรุงผ่านร้อน เค็ม เต็มที่ สรรพคุณ ขับพยาธิเส้นก๋วยเตี๋ยวใหญ่ (พยาธิตัวตืด) รับประทานติดต่อกันเกินสัปดาห์ตับทรุด
ป่าโคกหลังพายุฝนหยุดหายใจ ไอกรุ่นระเหยจากผิวดินอับชื้น อบบรรยากาศอ้าวได้ที่ เป็นเหตุปัจจัยให้นานาดอกเห็ดแทงดอกตูมตั้งงอกงามพ้นดิน เห็นได้ด้วยตาเปล่า หลายรูปทรงหลากสีสัน อาทิ เห็ดหน้าแดง เห็ดขอนขาว เห็ดตะปู้ เห็ดหำฟาน
เห็ดมันปู ดอกสีเหลืองกรวยดอกบอบบางน่าทะนุถนอม เหมือนสาวน้อย เป็นอาหารว่างของกิ้งกือวเนจรบนขอนไม้ผุ
เห็ดระโงก มีทั้งดอกเหลืองดอกขาว ทรวดทรงสุดสเลนเดอร์ รสชาติหวานลิ้น น้ำแกงชุ่มคอ เมื่อแกงใส่ใบโมง (ชะมวง)
เห็ดระงาก สรีระสะสวยคล้ายเห็ดระโงก ปานคู่แฝด ไม่แนะนำให้รับประทาน เหตุเพราะกินแล้วเบื่อเมา หิวตาลายแค่ไหนก็กินไม่ได้ หิวได้แต่กินตาย
เห็ดเผาะ( puffball) ทรวดทรงกลม ไม่มีก้านดอก คล้ายเห็ดหำฟาน แต่เห็ดเผาะดอกเล็กกว่า อร่อยกว่า มีทั้งเผาะฝ้าย และเผาะหนัง ภาษาเหนือ เอิ้น เห็ดถอบ เร้นดอกใต้ผิวดินแตก เหนียมอายคล้ายสาวน้อยวัยขบเผาะผู้อ่อนต่อโลก หลบสายตาหนุ่มอยู่หลังแม่
เคล็ดไม่ลับแกงเห็ดเผาะให้อร่อย ต้องใส่น้ำพอเอ๊าะเจ๊าะ อย่าลืมน้ำปลาร้า ใบมะขามอ่อน แกงซดน้ำร้อนๆ อมเห็ดไว้ข้างกระพุ้งแก้ม แล้วค่อยคายขบเปลือกห่อหุ้มกินเนื้อนวลในขาวนุ่ม หวานลิ้น กินไม่เบื่อ เห็ดเผาะใหม่และสด จะเคี้ยวเสียงดังเผาะ เผาะ
คำเตือน...หากเคี้ยวเห็ดเผาะเพลินจนลืมอิ่ม อาจทำให้เกิดการผายลม เสียงดังเผาะ เผาะ เพราะท้องอืด
เห็ดไค หรือ เห็ดข้าวไค ดอกขาวอมสีเขียวตะไคร่อ่อน ชอบดินร่วนร่มใต้โคนต้นไม้ กลิ่นหอมยั่วน้ำลาย เมื่อนำมาย่างไฟจนได้ที่ ชาวบ้านป่าขาดงนิยมนำมาตำแจ่วเห็ดไค พริกขี้หนูสักกำมือย่างไฟจนหอม เผ็ดร้อนจนลมทะลึ่งออกหู เห็ดไคไม่นิยมแกง เกรงจะเสียรสหวานและกลิ่นหอมเห็ด
เห็ดโคนขาใหญ่ ได้ชื่อว่ารสชาติหวาน กรอบ อร่อยที่สุด อุดมด้วยคุณค่าสารอาหาร หายากและราคาแพงเทียบกิโลต่อกิโล บางป่าโคกเรียก เห็ดปลวก เหตุเพราะผุดใกล้จอมปลวก
เห็ดโคนขาเล็ก รสชาติหวานเหนียว แปรรูปเป็นเห็ดส้มบรรจุกล่องเป็นของฝาก
นักเพาะพันธุกรรมเห็ด พยายามค้นหาวิธีเพาะเชื้อเห็ดโคนมาหลายปี แต่ยังไม่ประสบผลสำเร็จ เหมือนการเพาะเชื้อเห็ดฟาง เห็ดนางฟ้า และเห็ดขอนขาว
บ่อยครั้ง ชาวบ้านป่าเปิบเห็ดแล้วรากแตกรากแตนเสียชีวิต เหตุเพราะหิวตาลายเปิบเห็ดมีพิษ หิวได้แต่กินตาย
แม่เฒ่าตู้ผู้เชี่ยวชาญอาหารเห็ด แนะนำวิธีสังเกตเห็ดกินได้หายหิว และเห็ดที่หิวได้แต่กินตาย พอสังเขปดังนี้
เห็ดที่มีร่องรอยหวิ่นแหว่ง จากการกัดแทะของแมลง หนอนอ้วน และกิ้งกือวเนจร แสดงว่าเห็ดนั้นกินได้หายหิว
เห็ดที่ไม่ใส่แหวนหมั้นกับยมบาล แสดงว่ากินได้หายหิว
เห็ดแปลกหน้า แม่เฒ่าตู้ไม่นิยมเก็บมาชิม
เห็ดผีกระสือ เรืองแสงตอนกลางคืน แม่เฒ่าตู้ไม่เฉียดใกล้
ฤดูเก็บเห็ด ป่าโคกใหญ่หฤหรรษ์เป็นที่สุด ชาวบ้านตื่นแต่เช้ามืด ห่อข้าวเหนียว แบกเสียมก้อมคอนตะกร้า เข้าป่าเป็นกลุ่มเป็นทีม
กลุ่มแม่เฒ่าตู้ผู้คว่ำหวอดในวงการเก็บเห็ด มีด้วยกัน 4 คน แม่เฒ่าตุเชี่ยวชาญในการหาเห็ด สิบโคก ซาว(20)โคก ไม่เคยเดินหลงป่าสักครา
เช้าวันหนึ่ง แม่เฒ่าตู้ชวนเพื่อนบ้านไปเก็บเห็ด
พอถึงป่าโคก แม่เฒ่าก้าวฉับๆ เดินลิ่วล่วงหน้าไปก่อน เพื่อหาแหล่งเห็ด พลันสายตาแม่เฒ่าเหลือบไปเห็นเห็ดโคนกลุ่มใหญ่ ผุดดอกใหญ่น้อยขึ้นมาริมทางเดินป่า แม่เฒ่าเกรงว่าเพื่อนจะมาแย่งเก็บ จึงรีบปราดไปหย่อนก้นเหี่ยวๆ ลงคร่อมกลุ่มเห็ดโคน แล้วคลี่ผ้าถุงคลุมไว้มิดชิด
แม่บุดดาเดินตามหลังมาติดๆ แม่เฒ่าจึงร้องบอกว่า
ล่วงหน้าไปก่อนเด้อ ยายนั่งเคี้ยวหมากก่อน พลางยัดหมากพลูใส่ปากเคี้ยวหยับๆ
เมื่อแม่บุดดาเดินลับตาไปแล้ว แม่เฒ่าขยับกายโยงโย่จะลุกขึ้นเก็บเห็ด แม่ใหญ่ทุมมีก็เดินมาผ่านมา
ล่วงหน้าไปก่อนเด้อ แม่มี ข้อยนั่งเยี่ยวก่อน
พอแม่ใหญ่ทุมมีเดินผ่านไป แม่เฒ่าขยับกายโยงโย่จะลุกขึ้นเก็บเห็ด แม่ใหญ่อึ่งก็เดินมาผ่านมาพอดี
ล่วงหน้าไปก่อนเด้อ แม่อึ่ง ข้อยนั่งขี้ก่อน
แม่ใหญ่อึ่งเดินผ่านไปนานแล้ว แม่เฒ่าตู้ยังไม่ยอมลุกจากกลุ่มเห็ดโคน แม่เฒ่าขยับก้นไปมา ปากร้องครวญคราง ปานใจจะขาดรอนๆ
หลังจากแม่เฒ่าทั้งสาม เก็บเห็ดได้เต็มตะกร้าแล้ว จึงหวนเดินกลับมา ก็พบความอัศจรรย์ใจยิ่ง ทุกดวงตาเบิกโต เมื่อเห็นแม่เฒ่าตู้นอนหงายตีนแผ่หราอย่างเป็นสุข เห็ดโคนถูกบดขยี้ราพณาสูร
เอวัง...
19 สิงหาคม 2552 17:32 น.
ละไมฝน
เขียนโดย ละไมฝน
ตอนที่ 1
ฝนย้อยหยาดลงมาบ่ขาดสาย ขณะฮักต้อนฝูงวัวเข้าคอก...
เม็ดฝนขาวละมุน พลิ้วมาต้องดวงหน้าเข้มคม เกาะหยดพราวเต็มหน้า ลดความเคร่งขรึมลงอย่างอ่อนโยน แม้นว่าเพิ่งกลับจากไร่เหน็ดเหนื่อยกายปานใด ใจฮักก็ฉ่ำชื่นประหลาดล้ำ ฮักชอบฤดูฝนเป็นชีวิตจิตใจ แม่เล่าให้ฟังว่า ฮักกับแพงเกิดต้นเดือนแปดยามเช้า ตอนฝนเริงรินย้อยหยาด สายลมอ่อนๆ พัดละอองบางเบาเย็นสะอาดพรั่งพรูเข้ามาทางหน้าต่าง อายฝนระรื่นอาบร่างแน่งน้อยคู่แฝดที่นอนอยู่ในอู่ผ้า ยามเมื่อแม่ลูกอ่อนนอนอยู่ไฟ... แม่ก็พลอยเย็นกายเย็นใจไปกับลูกน้อย
หยาดฝนแรกต้นเดือนหกตกลงมาสดๆ ร้อนๆ พรมดินร้อนแล้งแตกระแหง ดินแห้งต้องน้ำฟ้าเกิดกรุ่นไอหอม อวลแกมกลิ่นหญ้าอาบฝนใหม่ ปลุกทรงจำหลับใหลในใจของฮัก ให้ตื่นขึ้นมารำฟ้อนกับหยาดเย็นอย่างครึกครื้น
ตอนยังเป็นเด็กน้อย เด็กชายฮักและเด็กหญิงแพง ชอบแล่นเล่นน้ำฝนกลางทุ่งกว้าง ทั้งคู่บ่หวาดเสียงฟ้าคำรามเกรี้ยวกราดเลยสักน้อย ปานว่าหยาดฝนมีมนต์เสน่ห์เย้ายวนใจ เกินกว่าเด็กน้อยทั้งสองจะซุกกายอยู่ภายในเฮือนน้อย เฝ้ามองเม็ดฝนเริงระบำเหนืออยู่ท้องทุ่งได้
ฮักกับแพง เป็นเสมือนเงากันและกัน แพงบ่เคยห่างแฝดผู้อ้ายไปไหนไกลๆ สักครา แพงชื่นชมและคลั่งไคล้ฮัก ดุจเดียวกับเทพบุตรในฝัน เด็กหญิงแพงเฝ้าคลอเคลียอยู่ข้างกายเด็กชายฮักราวกับลูกแมวเหมียวเชื่องๆ ตัวหนึ่ง
ยามฮักขี่ม้าบักจ้อนต้อนวัวไปไร่ แพงจะออดอ้อนขอขี่ม้าไปด้วยทุกครั้ง บ่มีเลยสักวัน...สักชั่วโมงเดียว ที่เธอจะยอมให้แฝดผู้อ้ายห่างหายจากสายตา
ถึงเพียงนั้น แพงยังบ่วายคับข้องใจว่า อ้ายฮักแพงบ่เท่ากับที่ฮักไหหอม ซึ่งเป็นคนอื่นคนไกล แต่กลับได้รับการใส่ใจ ยิ่งกว่าน้องฝาแฝดคลานตามกันมาเสียอีก
แพงพยายามกีดกั้นผู้หญิงทุกคน ที่เข้ามาใกล้ชิดสนิทสนมกับฮัก ในตอนเช้าหมู่ชาวบ้านไร่ จะเห็นเด็กน้อยคู่แฝดต่างเพศขี่ม้าไปไร่ด้วยกันเสมอ
เช้าวันหนึ่ง ฮักขี่ม้าไปชวนไหหอมไปเที่ยวป่า แพงน้อยบ่สบอารมณ์เลย เอาแต่นั่งหน้าบึ้งตึงบนหลังม้าตลอดทาง ม้าบักจ้อนพาเด็กน้อยทั้งสาม ทะยานไปตามทางเกวียนอันชื้นแฉะ สองข้างทางนั้นแวดล้อมด้วยแมกไม้น้อยใหญ่ แผ่กิ่งก้านสาขาเป็นร่มเงาร่มรื่นแก่ผู้ผ่านทาง
ยามเมื่อลมชื่นพัดโชยมา กิ่งก้านใบไม้ไหวกวัดไกว ดูราวกับว่าใบไม้น่ารัก โบกใบทักทายเด็กน้อยทั้งสาม ที่กำลังนั่งร้องเพลงบนหลังม้าอย่างร่าเริง
ฝนที่ตกหนักเมื่อตอนค่อนรุ่ง ทำให้ทางเกวียนขรุขระชื้นแฉะด้วยหลุมโคลน ไหหอมกลัวลื่นไถลตกหลังม้า จึงโอบกอดเอวฮักไว้แน่น...
ฮึ หมั่นไส้นัก
แพงขบฟันผลักร่างเพื่อนหญิงอย่างแรง ไหหอมพลัดตกจากหลังม้า
ฮักหันขวับกลับไปมองไหหอมอย่างตกใจ
อ้ายฮัก บ่ต้องลงไปช่วยมันนะ ให้อีหอมมันปีนขึ้นมาเอง
น้องสาวออกคำสั่ง พลางดึงชายเสื้อเขาไว้
แทนที่แฝดผู้อ้ายจะคล้อยตาม ฮักกลับดึงบังเหียนม้าแล่นกลับมา แล้วกระโดดลงไปโอบประคองเพื่อนหญิงผู้เคราะห์ร้ายขึ้นจากหลุมโคลน ปล่อยให้แพงน้องนั่งหน้างอง้ำเป็นจันทร์เสี้ยวคืนแรม
เพียงบ่นาน แพงน้อยก็พลันระเบิดเสียงหัวเราะลั่นชอบใจ เมื่อเหลือบเห็นดวงหน้าและเสื้อคอกระเช้าสีขาวของอีกฝ่าย เปรอะเปื้อนโคลนตมมอมแมมเป็นลูกนกตกน้ำ
สมน้ำหน้า
แพงกระแทกเสียง
อย่าเฮ็ดบ้าๆ แบบนี้อีกนะ
ฮักตะโกนดุแพง จ้องหน้าน้องสาวอย่างโกรธขึ้ง เขารู้ฤทธิ์เดชแม่น้องสาวฝาแฝดคนนี้ดี แพงน้อยร้ายกาจนัก เจ้าคิดเจ้าแค้น บ่ลดราวาศอกให้ใครง่ายๆ แพงจะแกล้งเพื่อนหญิงทุกคนที่ไม่ชอบหน้า เช่น จับตุ๊กแกโยนใส่เพื่อน แอบซ่อนงูไว้ในกระติบข้าวเวลาเพื่อนเผลอ หรือแม้กระ
กระทั่งโรยหมามุ้ยบนเก้าอี้ในห้องเรียน
แพงจึงโดดเดี่ยวเดียวดายขาดเพื่อน ชีวิตเงียบเหงาอยู่ในโลกของตนเองตลอดมา
ถึงแม้นแพงจะเป็นคู่แฝดของฮัก แต่อุปนิสัยต่างกันราวฟ้ากับดิน แฝดผู้น้องร่างผอมบาง ผิวขาวซีด มากหลายอารมณ์นึกคิด ช่างฝันเฟื่องอ่อนหวาน ช่างพูดช่างจำนรรจา
ช่างจินตนาการแปลกประหลาด และช่างเอาแต่ใจตนเองเป็นที่สุด
ต่างกับฮัก แฝดอ้ายผู้เข้มขรึม ร่างกายแข็งแกร่ง จริงจังกับชีวิต
นับแต่ตีนเท่าฝาหอย มีเรื่องชวนให้แพงขุ่นเคืองใจฮักอยู่เนืองๆ
เป็นต้นว่าต้นฤดูวสันต์ปีนั้น แม่ใบตองมาซื้อข้าวโพดที่ไร่แม่โชยไม้ นางได้พาลูกสาวคนเล็กมาด้วย เด็กหญิงไหหอมหิ้วห่อขนมไข่จิ้งจก มาฝากเพื่อนและน้องแฝดของเขา
พอลับตาน้องสาว ฮักก็ชวนไหหอมออกไปวิ่งเล่นที่ทุ่งหญ้า ท่ามกลางท้องฟ้าสีครามจัดกระจ่างใส กลิ่นดอกไม้ใบหญ้าหอมสดชื่น หญ้าเขียวขจีดูดดื่มน้ำค้างยามเช้าจนอิ่มแปล้
ใบหญ้าบาง...บางใบ ฉ่ำหยดน้ำใสแทบบ่มีเรี่ยวแรงพลิ้วใบร่ายรำล้อลมพัด
ที่เนินทุ่งกว้างไกลออกไป ดารดาษด้วยดอกหญ้าสีขาวพราวสะพรั่ง งดงามปานโปรยดวงดาวทั้งท้องฟ้าลงมาเกลื่อนกล่นพรมหญ้าสีเขียวผืนใหญ่ ก้านดอกหญ้าเรียวยาวบอบบาง แย่งกันชูช่อดอกน้อยดอกนิด เกสรกระจิดริดระรื่นลม ท้าทายมวลแมลงและแสงแดดนวลที่อวลอาบทาบทุ่ง
เด็กหญิงแพง เมื่อไม่เห็นแฝดอ้ายที่เฮือนไม้หลังน้อย ก็ออกวิ่งตามหาด้วยดวง
ใจร้อนรน เมื่อแพงน้องเหลือบเห็นฮักนั่งเคียงคู่ไหหอม ที่เนินหญ้าใต้ร่มกันเกราป่าริมบึงใส เสียงพูด
คุยหยอกล้อต่อกระซิกร่าเริงแจ่มใส ปานจะเย้ยเพลงนกกางเขนดงบนกิ่งกันเกรานั่น
เสียงเพลงอันไพเราะจับใจของนกกางเขนดงนั้น บ่ต่างกับเหล็กแหลมคมพุ่งเข้าทิ่มแทงใจแฝดผู้น้อง
แพงน้อยกำหมัดกระทืบเท้า ลมน้ำพุร้อนพุ่งออกหู นัยน์ตาเขียวปัด
ห้วงเวลานั้น แม้นว่าดอกกันเกราจะหอมอบอวล ชวนเคลิบเคลิ้มหลงใหลปานใด แต่ว่ากลิ่นดอกกันเกราก็บ่อาจกล่อมเกลาอารมณ์แพงน้อยให้อ่อนโยนรื่นรมย์ได้ ร่างบาง ๆ พุ่งถลาไปนั่งแทรกตรงกลางระหว่างฮักกับไหหอม
ฮักหันขวับจ้องหน้าน้องสาวคู่แฝดด้วยสายตาบ่พอใจ แต่ไหหอมผู้เอื้ออารีได้ชวนแพงขวัญกินขนมไข่จิ้งจก ใจอันร้อนเร่าของแพงน้อยจึงค่อยเย็นลง ริมฝีปากบางคลี่แย้มรอยยิ้ม แล้วพวกเด็กๆ ก็หัวเราะสนุกสนาน และสนทนาถึงเรื่องราวต่างๆ บนโลกใบกว้างกว่ากว้าง
ยามนั้นดวงตาสดใสสามคู่แหงนเงยไปบนยอดเขาสูงเบื้องหน้า หมอกขาวละมุนคลอเคลียโอบกอดอกเขาเขียวอย่างอาทร
ไหหอมเอื้อนเอ่ยขึ้นด้วยความสงสัยว่า
น้ำมากมายในบึงใหญ่นั่น นอกจากจากฝนตกแล้ว มันมาจากไสกันหนอ มีคนบอกว่าเทิงยอดเขามีแอ่งน้ำน้อยๆ แต่ว่าบ่เคยเหือดแห้งจักเทื่อ
ผู้เฒ่าเล่าลือว่า บนเขาหลังแปนั้นงามปานสวรรค์ นอกจากมีดอกกล้วยไม้ดอกใหญ่งามหอมแล้ว ในแอ่งน้ำใสเย็นยังมีปลาสร้อยสีสวยแปลกแหวกว่ายอยู่
ฮักพูดชวนฝัน
พาหอมขึ้นไปเบิ่งได้บ่ หอมอยากเห็นกล้วยไม้งาม อยากได้ปลาสร้อยมาเลี้ยงเบิ่งเล่น
เด็กชายยิ้มแก้มปริ ยื่นดวงหน้าผ่านแฝดน้อง ไปกระซิบข้างแก้มนวลอมชมพูของไหหอมว่า
จักมื้อหนึ่ง สิพาหอมปีนเขาขึ้นไปเบิ่งให้เห็นกับตา
อย่าลืมคำเว้าเด้อ...
อื้อ
ฮักฟ้าพยักหน้า ทั้งที่บ่รู้ว่าแอ่งน้ำต้นลำธารมันอยู่ตรงไหนบนยอดภูสูง ได้ยินเพียงคำเล่าเขาลือ
เสียงกระซิบกระซาบของคนทั้งสอง ยั่วให้แพงน้อยทำตาฝัน
แพงไปนำแน อ้ายฮัก
บ่ได้ดอก แพงจ่อยแห้งแรงน้อยจั่งซี้ ปีนเขาบ่ไหวดอก
ผู้เป็นอ้ายเสียงเข้มขึง ดวงหน้าเรียวเล็กของแฝดน้องถึงกับบึ้งตึง เป็นข้าวต้มมัดบูด
ฮัก...ให้แพงไปนำกันเนาะ ปีนเขาสามคนเฮาม่วนดี
ไหหอมอ้อนอย่างรู้ใจแพงเพื่อน เธอมักจะเลือกอยู่ข้างแพงน้อยยามเมื่อสองพี่น้องคู่แฝดทะเลาะกัน ใช่ว่าไหหอมจะกลัวแพงกลั่นแกล้ง หากแต่เธอรู้สึกสงสารเห็นใจแพงนางมากกว่า
ก็ได้ แต่ต้องสัญญากับอ้ายว่า แพงบ่ก่อเรื่องวุ่นวายอีก
จ้า แพงสัญญา
แพงลาดเสียงยาว หันไปยิ้มเป็นมิตรกับไหหอม ใจนึกชื่นชมเพื่อนหญิง...
" เจ้าดีกับแพงอีหลีเนาะ ไหหอม แต่ว่าความดีของเจ้า บ่เฮ็ดให้แพงใจอ่อนยอมแพ้เจ้าดอก แพงบ่อยากให้เจ้าเป็นคนฮักของอ้ายแพง ที่ใดมีอ้ายฮัก ที่นั่นจะต้องมีอีแพง
ตะวันยามสายสาดแสงสวย ดอกกันเกรากลีบกระจิดริด รวมกันเป็นพุ่มพวงบนก้านช่อสั้นๆ สีขาวแกมเหลืองนวลปานสีมันปลา ออกช่อดอกดกดื่นเต็มต้น กำจายกลิ่นหอมฟุ้งไปไกลเท่าที่สายลมล่องรินถึง ฮักเอื้อมมือเด็ดดอกกระดุมเงินดอกกระจุ๋มกระจิ๋มข้างกาย ยื่นช่อดอกไประแก้มนวลของไหหอม ฝ่ายนั้นหันขวับมาจ้องหน้าเพื่อนชาย เรียวปากอิ่มเม้มเป็นเส้นตรง
ใบหน้าขึ้งเหมือนจะโกรธ แต่แล้วนัยน์ตาเรียวยาวดำขวับคู่งามก็พลันเปล่งประกายระยับ
มุมปากจิ้มลิ้มค่อยคลี่ยิ้ม...คลายบึ้ง แล้วหัวเราะคิกคักจั๊กกะจี้
แก้มใสของเด็กชายฮัก แดงซ่านเพราะเขินอาย
" ขำอิหยัง..."
" บ่ฮู้คือกัน ฮักเฮ็ดท่าทีตลกๆ ให้หอมขำเสมอล่ะ"
ท่าทีเคอะเขินของเพื่อนชาย ยิ่งยั่วให้ไหหอมหัวเราะเสียงใสกังวานขึ้นอีก
ตาคมเข้มของฮักมองผ่านหน้าน้องสาวคู่แฝด ไปสบตาไหหอมที่กำลังชำเลืองมาพอดี แล้วเขาก็พบดาวสุกสกาวสองดวง ใสกระจ่างบนหน้านวลอมชมพู ทอประกายฉายฉ่ำมาสู่ดวงใจเด็กชายผู้ขี้อาย ประหนึ่งว่าดาวในดวงตาคู่นั้น เต็มเปี่ยมด้วยพลังแห่งชีวิตชีวา บันดาลให้ฮักหลงใหล ใฝ่ฝันอยากได้ไหหอมไว้ในชีวิต จนลืมไปว่า ฮักยังมีแพงน้อย น้องสาวฝาแฝดผู้จงรักภักดี
ดำรงรักอยู่เคียงกาย....
เมื่อฮักต้อนฝูงวัวเข้าคอกแล้ว เขาก็เดินมายังเฮือนไม้หลังใหญ่ กลุ่มควันสีขาวล่องลอยอยู่เหนือเฮือนไฟ ท่ามกลางแสงตะวันยามสนธยา ทาบทาสีทองบนฟากฟ้าทิศตะวันตก
งามเรืองรองอร่ามยามฝนเพิ่งขาดเม็ด ปุยเมฆบางเป็นยางใย เคลียเคล้าขุนเขาทะมึนสลับสล้าง ทอดทิวโอบอ้อมทุ่งหญ้าและบึงน้ำ ดูยิ่งใหญ่น่าอบอุ่นปานอ้อมแขนธรรมชาติอันแข็งแกร่งมั่นคงเอื้อโอบกอดไว้
เฮือนใหญ่หลังนี้อิงแอบแมกไม้ และขุนเขาเทาทึมทอดทิวเป็นฉากหลังไกลออกไป ทัศนียภาพยามเย็นงดงามราวกับภาพวาดสีน้ำมันอันเก่าแก่ ฮักปลูกเฮือนหลังนี้ขึ้นแทนเฮือนน้อยใต้ถุนสูงหลังเก่า เฮือนหลังนั้นแสนจะอบอุ่นคุ้นเคย มีชานแดดยื่นออกมา สำหรับนั่งพักผ่อนดูดาวพร่างฟ้า และตากน้ำค้างกลางดึก ในคืนเพ็ญเดือนแจ่มนวลกระจ่าง นอนหนุนตักแม่ฟังนิทานจนผล็อยหลับอย่างเป็นสุข
ความทรงจำจากอดีตยังตราตรึง ยึดโยง จนถึงปัจจุบัน ยากจะลืมเลือนได้ เหมือนเงาร่างน้องสาวคู่แฝด ที่บ่เคยจางไปจากฝันและความคิดคำนึงของฮัก ภาพอดีตนั้นงดงามและร้าวรานแจ่มชัด ราวกับว่าดวงวิญญาณน้องสาวยังล่องลอย วนเวียนอยู่รอบกาย ทรมานใจเขาให้ทุรนทุรายด้วยอารมณ์คะนึงหาอาลัย
เสียงไอ้เสือ... สุนัขพันธุ์ไทยหลังอานเห่าทักทาย มันวิ่งมาจากใต้ถุนเรือนยกพื้นสูงลมโกรก กระดิกหางกระโดดเอาสองขามาเกาะเอวเขาอย่างประจบ ฮักตบหัวมันเบาๆ แล้วก้าวขึ้นบันไดเรือน
พอร่างสูงทรุดนั่งเอกเขนกบนพื้นชาน หญิงร่างโปร่งบางก็ก้าวออกมาจากครัวไฟ เดินไปตักน้ำจากโอ่งดินเผาบนร้านมายื่นให้เขา
เพียงเห็นหน้า ฮักก็ชื่นใจหายเหนื่อยเป็นปลิดทิ้ง เมียของเขายังดูสดสวยในวัยกลางคน นางรวบผมมวยเผยให้เห็นดวงหน้าเรียวรูปไข่ ดูอ่อนกว่าวัย เสื้อแขนกุดสีตองอ่อนหวานที่สวมใส่ ขับผิวพรรณให้ขาวนวลผุดผาดดุจสาวรุ่น ทั้งที่อายุย่างสี่สิบแล้ว
เมื่อก่อนฮักเคยปรามาสไหหอมในใจ ว่าผู้หญิงหน้าตาสะสวย กิริยามารยาทงามอ่อนหวาน เรือนร่างนวลระหง ทำการค้ามาแต่น้อย จะทำงานกลางแจ้งในไร่ข้าวโพดไหวหรือเปล่าหนอ ไหหอมมีเชื้อญวณ พ่อของเธออพยพมาจากเวียดนามใต้ ทำข้าวเปียกเส้นขายที่ตลาดเก่า พอแต่งงานกับแม่ใบตองแล้ว แกก็หอบครอบครัวมาตั้งรกรากที่บ้านไร่ใกล้บึงใหญ่ ยึดอาชีพจับปลาทำปลาร้า รับซื้อของป่าและผลผลิตพืชไร่จากชาวบ้านไปขายที่ตลาดเก่า ไหหอมได้รับการศึกษาอย่างเท่าเทียมกับผู้ชาย และได้รับการเลี้ยงดูฟูมฟักจากพ่อแม่ราวไข่ในหิน
หลังจากไหหอมก้าวเข้ามาในชีวิต ฮักถึงรู้ว่าเขามองคู่ชีวิตผิดไป ไหหอมน่ารักและชาญฉลาด เป็นแม่ศรีเรือนที่แสนดี ละเอียดถี่ถ้วนในการใช้จ่ายอดออม
สิ่งสำคัญที่จรรโลงชีวิตคู่ของเขาให้หวานชื่นยั่งยืนนาน นั่นก็คือความรัก ความเข้าใจ และความดีงามในจิตใจของเธอ ซึ่งมิเคยคลายค่าลงสักนิด
เมื่อยบ่...
เมียสาวใหญ่ยิ้มทักทาย พลางส่งขันน้ำเย็นให้เขา ฮักยิ้มรับอย่างอบอุ่น
เดี๋ยวค่อยกินข้าวกันนะ รอคำก้อนกลับมาก่อน
ไหหอมเอ่ยถึงลูกชายหัวแก้วหัวแหวนอย่างแสนรัก
บักคำไปไส
ไปช่วยจำปาตำข้าว
ตอบพลางนั่งลงข้างๆ สามี ฮักหันไปยิ้มบางๆ กับเมียสาว ไหหอมดูอ่อนหวานอ่อนเยาว์ แม้นว่าหลายปีผ่านไป ไหหอมทำงานในไร่หนักเหนื่อยปานใด ก็บ่ทำให้ความงามลดจางไปสักน้อย นัยน์ตาเรียวยาวดำขลับคู่นั้น ยามทอดมองสามีของนาง ยังส่งประกายแจ่มใสอยู่เป็นนิจ
น้ำเย็นฉ่ำจากขันที่ฮักยกขึ้นดื่ม คลายความกระหายและเหน็ดเหนื่อยลงได้บ้าง
แต่มิอาจคลายความระทมทุกข์ลึกเร้นอยู่ภายในใจ ความฝันเก่าๆ ซ้ำๆ รบกวนจิตใจเขาตลอดมา
ทุกๆ วันขึ้น 15 ค่ำ พระจันทร์เต็มดวง ฮักจะฝันเห็นน้องสาวคู่แฝด เดินเข้ามาสรวมกอด ร่ำไห้รำพันว่าคิดถึง...คิดถึงเขา อยากกลับมาอยู่กับเขา
(โปรดติดตามต่อไป)
หน้าส่วนตัว
3743
