ลีลาวดี

นกตะวัน

จากโต๊ะรับแขกที่พวกเรานั่งสนทนากันอยู่ ผมมองออกไปรอบด้าน แลเห็นไม้ดอกไม้ประดับปลูกไว้รายรอบทีเดียว แต่ไม้ดอกที่แลเห็นเด่นชัดที่สุดคือ ลั่นทม เพราะปลูกไว้มากมายจริงๆ ทั้งๆที่ในสมัยก่อนเรามักพบเห็นลั่นทมขึ้นอยู่ในบริเวณวัดเท่านั้น จนทำให้ชาวอังกฤษเรียกกว่า Pagoda Tree ไม่นิยมนำมาปลูกภายในรั้วบ้าน ในปัจจุบันเมื่อเปลี่ยนชื่อมาเป็น ลีลาวดี แล้ว กลับมีผู้คนให้ความสนใจนำมาปลูกเป็นไม้ดอกไม้ประดับภายในรั้วบ้านกันมากขึ้น
โอ้ลั่นทมระทมหรือคนถือสา			
จึงมิกล้าปลูกไว้ใกล้บ้านไหน
เห็นงอกงามตามอารามทุกยามไป		
กลัวเสียใจโศกเศร้าเคล้าระทม
แต่ดอกขาวสกาวไกลเห็นได้ชัด		
กลิ่นหอมจัดเจียนบ้าพาสุขสม	
ยามหอมกลิ่นถิ่นไหนไร้ระทม			
กลับนิยมปลูกกันจากนั้นมา
แล้วเปลี่ยนชื่อลือชัดถนัดถนี่			
ลีลาวดีเด่นนามตามภาษา
มิต้องเศร้าเคล้าชื่อถือกันมา			
ดอกเริ่มจ้าแจ่มใสในสวนคน
เพียงแค่ชื่อถือกันกระนั้นหรือ			
ใยต้องลือระทมได้ให้ฉงน
พอเปลี่ยนนามตามใจใคร่อยากยล		
ทั่วทุกหนหอมพฤกษาลีลาวดี
ในบรรดาลั่นทมที่ปลูกกันในประเทศไทย คงไม่มีลั่นทมที่ไหนมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันดีเท่าลั่นทมที่ขึ้นอยู่มากมายสองข้างถนนและรอบข้างพระราชวังบนพระนครคีรีหรือ เขาวัง จังหวัดเพชรบุรี ทุกครั้งที่ขึ้นไปเที่ยวชมเขาวัง นักท่องเที่ยวจะได้กลิ่นหอมของดอกลั่นทมที่ขจรกระจายฟุ้งไปทั่วขุนเขา จนทำให้ลั่นทมกลายเป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งของเขาวังทีเดียว แต่ปัจจุบันเมื่อมีการนำลั่นทมมาปลูกภายในรั้วบ้านกันมากขึ้น ผู้คนคงลืมลั่นทมบนเขาวังกันหมดแล้ว
ประชุมเชิงปฏิบัติการ ริมแม่น้ำแควใหญ่ 29
5 กันยายน 2547