ถ้ำเขาหลวง

นกตะวัน

การเดินทางไปเพชรบุรีเป็นครั้งที่สองนี้ สุนทรภู่พาแม่จันไปด้วย และไปหลบซ่อนตัวอยู่ในถ้ำเขาหลวง ดังปรากฏข้อความใน นิราศเมืองเพชร ว่า  โอ้ยามยากจากบุรินทร์มาถิ่นเถื่อน ไม่มีเรือนแรมอยู่ในคูหา เดือนสว่างต่างไต้เมื่อไสยา แผ่นศิลาต่างฟูกกระดูกเย็น ..มาเห็นถ้ำน้ำตาลงพรากพราก แต่เพื่อนยากยังไม่เห็นว่าเป็นไฉน จะไปเรือนเยือนเยี่ยมก็เจียมใจ ขอสั่งไว้เถิดถ้ำที่ช้ำทรวง อันถ้ำนี้ที่มนุษย์หยุดกินน้ำ มิใช่ถ้ำอิเหนาถ้ำเขาหลวง  
ถ้ำแห่งนี้มีชื่อคือเขาหลวง			
งามล่อลวงเหล่าคนให้ค้นหา
เกิดหินย้อยห้อยงอกไม่หลอกตา		
สวยนักหนาน่ามองจ้องเรื่อยไป
หลังคาถ้ำหวำทะลุปรุเป็นช่อง		
ปล่อยแดดส่องสู่คูหาจ้าสดใส
เห็นหินงอกตอกย้ำงามฉ่ำใจ			
หินย้อยใสสุกสว่างอย่างกลางวัน
ครั้งหนึ่งนั้นจันภู่อยู่เคียงใกล้			
พำนักในถ้ำนี้มีสุขสันต์
แม้หลบซ่อนนอนร้าวหนาวทุกวัน		
ยากเหหันห่างคูหาอยู่อาจิณ
เพราะกลัวภัยได้ทำเพลี่ยงพล้ำไป  		
จึงยากไร้แล้งมิตรเป็นนิจสิน
อยู่สองคนจนยากลำบากกิน			
ท่ามกลางถิ่นถ้ำเขาหลวงเลยล่วงนาน
ถึงปลายปี พ.ศ. 2360 เมื่อเห็นว่าเรื่องราวเกี่ยวกับบัตรสนเท่ห์ได้สงบลงแล้ว สุนทรภู่จึงพาแม่จันออกจากถ้ำเขาหลวง แล้วไปพักอาศัยอยู่ที่บ้านขุนรองเพื่อนเก่าของสุนทรภู่ซึ่งได้เลื่อนยศเป็นขุนแพ่งและมีภรรยาแล้ว ในระหว่างเวลานั้น สุนทรภู่มีอาชีพเป็นครูบ้าง แต่งหนังสือบ้าง จนมีลูกศิษย์หญิงชายหลายคน สุนทรภู่กับแม่จันอยู่ที่เพชรบุรีจนถึงต้นปี พ.ศ. 2363 อายุได้ 35 ปี จึงอพยพเข้ากรุงเทพฯ เพราะแม่จันมีครรภ์ใกล้จะคลอดบุตรแล้ว
สุนทรภู่ กวีสี่แผ่นดิน
สมัยรัชกาลที่ 2 (2352-2367)
บทที่ 24