ยุคทองแห่งวรรณคดี

นกตะวัน

ในปี พ.ศ. 2352 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ 1 เสด็จสวรรคต กรมพระราชวังบวรสถานมงคล (พระราชโอรสองค์ที่ 4 ในรัชกาลที่ 1) เสด็จขึ้นครองราชย์สืบสันตติวงศ์ต่อจากพระราชบิดา ทรงพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย สมัยนี้นับว่าเป็นยุคทองแห่งวรรณคดี เพราะคำกลอน ละครนอก ละครใน เสภา นิราศ กาพย์ ฉันท์ ลิลิต โคลงสุภาพ โคลงดั้น และร่าย ล้วนเป็นอย่างดีที่สุด จนไม่สามารถหาสมัยใดมาเทียบได้
เข้าปีทองของไทยในโคลงกลอน		
แต่สุนทรภู่นั้นด้นดั้นอยู่
ยังซัดเซพเนจรนอนทนทู้			
มิอาจรู้เรื่องราวข่าวคราวใน
สมัยนี้ดีพร้อมขอน้อมชม			
ล้วนคารมถ้อยคำฉ่ำสดใส
สอดแทรกอยู่คู่วรรณกรรมทำเพื่อไทย		
ควรภูมิใจทุกคนงามล้นงาน
ทั้งกาพย์กลอนละครโคลงจรรโลงจิต		
ฉันท์ลิลิตร่ายเสภาน่ากล่าวขาน
ด้วยทุกคนสนใจในผลงาน			
เพื่อสมานเมืองใหม่ใจศรัทธา
เพราะสงบจบสงครามเหยียดหยามไทย	
ไม่มีใครเข้ารุกบุกมากหนา
เหล่ากวีมีพรสวรรค์สร้างสรรค์มา		
ยิ่งคุณค่ายุคทองของคนไทย				
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงเป็นองค์ประมุขแห่งกวี ผู้ใดเชี่ยวชาญทางกาพย์กลอนทรงโปรดปรานยกย่องจนถึงกับมีคำกล่าวกันว่า  ในรัชกาลที่ 2 นั้น ใครเป็นกวีก็เป็นคนโปรด  กวีสำคัญในสมัยนี้ นอกจากพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยแล้ว มีกรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส พระยาตรัง และนายนริทรธิเบศร์ (อิน) แต่กวีที่สำคัญที่สุด คือ สุนทรภู่ เพราะมีผลงานชิ้นเยี่ยมมากยิ่งกว่ากวีท่านใดทั้งในสมัยนี้ และในสมัยอื่น
สุนทรภู่ กวีสี่แผ่นดิน
สมัยรัชกาลที่ 2 (2352-2367)
บทที่ 19