ชันโรง

นกตะวัน

เดินมาได้หน่อยหัวหน้าชี้ให้ดูต้นไม้ใหญ่ต้นหนึ่งทางด้านขวาของถนน ลำต้นทางด้านหน้ามีโพรงลึกแต่ปากโพรงมีลักษณะแปลกแตกต่างจากโพรงไม้ทั่วไป เพราะเหมือนมีใครเอาอะไรมาเสริมปากโพรงทางตอนบนให้เป็นปล่องขึ้นมาหน่อยแต่ขอบปากปล่องแผ่บานออกเป็นรูปปากแตร ส่วนทางตอนล่างของปากโพรงมีปล่องอีกอันหนึ่งโผล่พ้นปากโพรงขึ้นมาแต่ขอบปากปล่องไม่แผ่บานออก หัวหน้าบอกว่าเป็นรังของ ชันโรง สองชนิดที่ทำไว้ในโพรงไม้เดียวกัน
เจ้าผึ้งเด็กเล็กนี้มีชื่อแปลก			
เรียกแต่แรกชันโรงยึดโพรงสิง
ใช้ยางไม้ใส่ขี้ผึ้งแน่นตึงจริง			
สร้างรังพริ้งใส่โพรงอยู่โล่งใจ
ยามเช้าตรู่กรูออกนอกที่พัก			
เที่ยวเก็บตักเกสรซ่อนขาใส่
ขนน้ำหวานงานหนักพิทักษ์ไว้		
นำกลับใส่สู่รังหวังดื่มกิน
ครั้นเย็นย่ำค่ำลงไม่หลงเที่ยว			
ปากทางเดียวอุดได้ใช้ปิดถิ่น
เผื่อศัตรูผู้รุกรานหวานคอลิ้น			
อยากเข้ากินคุ้ยโพรงชันโรงพัง
เหมือนเช่นผึ้งหึ่งไปใต้พฤกษา 		
สู่มาลาผสมเกสรซอนสมหวัง
ไม้เกิดผลล้นได้ให้จีรัง			
เงาะกระทั่งทุเรียนเวียนออกมา
ชันโรงเป็นผึ้งขนาดเล็กในวงศ์ Apidae เช่นเดียวกับผึ้งหลวงและผึ้งโพรง แต่ลำตัวเล็กกว่ามาก ยาวไม่เกิน 10 ม.ม. และอกกว้างไม่เกิน 2.5 ม.ม. เท่านั้น ชอบอยู่รวมกันเป็นฝูง แบ่งวรรณะเป็นผึ้งผู้ ผึ้งเมียและผึ้งงานเช่นเดียวกับผึ้งชนิดอื่น แต่ผึ้งงานไม่มีเหล็กไนไว้ป้องกันตัว จึงเรียกกันว่า Stingless Bee สร้างรังไว้ในโพรงไม้ด้วยขี้ผึ้งผสมกับยางไม้ แต่ลักษณะของรังแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับชนิดของชันโรง เช่น สกุล Trigona ซึ่งทำปากรังเป็นรูปปากแตร
สถานีวิจัยสิ่งแวดล้อมสะแกราช 24
18 กรกฎาคม 2547