มะค่าโมง

นกตะวัน

เดินมาได้ไม่นาน ผู้ช่วยหัวหน้าชี้ให้ดูต้นไม้ต้นหนึ่งที่ขึ้นอยู่ในหุบ สูงใหญ่กว่าต้นอื่นที่ขึ้นอยู่โดยรอบ มองดูก็รู้ว่าเป็นต้นอะไร เพราะกำลังออกฝักขนาดใหญ่เต็มต้น มะค่าโมง (Afzelia xylocarpa) นั่นเอง เป็นไม้เด่นของป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง แต่ต้นนี้ขึ้นอยู่ตรงชายป่าดิบแล้งต่อกับป่าเต็งรัง มองเห็นแล้วทำให้นึกถึงต้นมะค่าโมงอายุกว่า 200 ปีที่ถูกลักลอบตัดเอาไปจากป่าสะแกราชเมื่อเร็วๆนี้ ซึ่งผู้ช่วยหัวหน้าเล่าให้ฟังในขณะบรรยายประกอบสไลด์
มะค่าโมงโยงใยให้นึกถึง			
ต้นใหญ่พึ่งถูกโค่นโดนเลื่อยหนา
สูงกว่าใครในปฐพีเคยมีมา			
สองร้อยกว่าปีเกิดกำเนิดทน
ด้วยเนื้อไม้ไส้แดงค่าแพงยิ่ง		
แลสวยจริงถูกใจใครทุกหน
แม้เนิ่นนานผ่านไปยังใหม่ทน			
ตากแดดฝนฝุ่นพายุไม่ผุคลอน	
โอ้มะค่าคราดอกออกไสว			
กลีบแดงใหญ่โดดเด่นเห็นสลอน	
แต่กลีบอื่นพื้นเขียวบิดเบี้ยวงอน		
เห็นเกสรสีเขียวสวยเฟี้ยวดี
 
ครั้นดอกควงร่วงไปฝักใหญ่ออก		
เปลือกแข็งนอกหนาคล้ำดำมิดหมี
พอฝักแตกแยกไปเม็ดใหญ่มี		
แข็งเต็มที่ทานได้ไม้เบญจพรรณ
มะค่าโมง มะค่าใหญ่ มะค่าหลวง หรือ มะค่าหัวคำ เป็นไม้ผลัดใบในวงศ์ Caesalpiniaceae สูงถึง 30 เมตร ลำต้นอวบสั้น เส้นผ่าศูนย์กลางถึงหรือเกินกว่า 1 เมตร เปลือกลำต้นค่อนข้างขรุขระสีเทาอ่อนหรือออกเหลือง มักแตกกิ่งสาขากว้างออกใกล้ๆโคนต้น เรือนยอดกว้างและกลม ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ มีใบย่อย 3-5 คู่ ออกตรงกันข้าม ดอกออกเป็นกลุ่มช่อที่ปลายกิ่ง นิยมนำไม้ไปทำตู้ โต๊ะ เก้าอี้ และงานแกะสลัก หรือก่อสร้างบ้านและสะพาน
สถานีวิจัยสิ่งแวดล้อมสะแกราช 10
17 กรกฎาคม 2547