ปริศนานกยาง....

คีตากะ

นกยางเฮย...เฉยไยไม่ร้องขอก
ปลาไม่ออกนกตอบลอบเร้นหาย
พอถามปลาว่าไยไม่เผยกาย
ปลาบอกหน่ายหญ้ารกปกทางเดิน

จึ่งถามหญ้าเหตุใดถึงได้รก
หญ้าหยิบยกอ้างวัวมัวห่างเหิน
ถามวัวไยไม่กินหญ้ามาหมางเมิน
เจ้าของเพลินผูกไว้วัวให้การ

เจ้าของเอ๋ยเฉยไยไม่ยอมปล่อย
ข้าพลันพลอยเจ็บท้องเขาร้องขาน
ท้องเอ๋ยท้องไยปวดรวดร้าวราน
ท้องบอกทานข้าวมิสุกจึงทุกข์ทน

ร้องถามข้าวเหตุใดจึงไม่สุก
ไฟไม่ลุกข้าวเฉลยเลยก่อผล
ไฟไม่ลุกเพราะเหตุใดไยพิกล
ไฟพร่ำบ่นเพราะฟืนเปียกร้องเรียกดู

ฟืนเจ้าเอยเปียกปอนฤาซ่อนเลศ
ฟืนแจ้งเหตุฝนมาพาอดสู
ไถ่ถามฝนตกไยไหลพรั่งพรู
กบเขียดกู่ร้องแข่งฝนแจ้งความ

กบเขียดไยร้องนักชักกังขา
กบเขียดว่าเพราะงูไล่ให้เกรงขาม
ถามงูร้ายเหตุใดจึงไล่ตาม
งูเอ่ยความกบเขียดหนาอาหารมัน!....








ตามตำนานกล่าวกันว่า...หลังจากพระพุทธเจ้าปรินิพพานผ่านมาได้ ๒,๐๐๐ ปีแล้ว ท้าวสักกะองค์อินทร์ระลึกถึงกิจที่พระศาสดาสั่งไว้ได้ จึงเนรมิตตนเป็นชีผ้าขาวลงมาสู่กรุงศรีอยุธยา. ชีผ้าขาวนั้นท่องเที่ยวถามปัญหาแก่สมณะ ชี พราหมณ์ทั้งหลาย โดยบอกว่า ถ้าใครแก้ปริศนาเหล่านี้ได้ จะได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ.

คนโดยมากได้พบเห็นชีผ้าขาวเข้าไปถามปัญหาก็พากันคิดว่า พราหมณ์เฒ่านี้ท่าจะบ้า จึงไม่มีใครใส่ใจพิจารณาปัญหานัก ท้ายที่สุด ชีผ้าขาวก็กลับร่างเป็นพระอินทร์ นั่งอยู่บนอากาศแสดง

เอ กัง สะมะยัง ในสมัยหนึ่งพระพุทธโคดมได้เสด็จเลียบมาถึงแม่น้ำสายหนึ่ง ในแคว้นสุวรรณภูมิ(คาดว่าเป็นประเทศไทยในปัจจุบัน) ซึ่งไหลผ่าน ภูเขาตักกคีรี พระองค์ลงสรงน้ำเรียบร้อยแล้ว ก็เอาผ้าอาบตากไว้บนฝั่งแม่น้ำ จึงเสด็จขึ้นประทับอยู่บนภูเขาลูกนั้น มีลิงแม่ลูกอ่อนฝูงหนึ่งอุ้มลูกออกจากชายป่า พลันก็ถ่ายอุจจาระของมันลงบนผ้าอาบของพระองค์ ซ้ำเอาหว่านเล่นเสียเลอะเทอะ คงเหลืออยู่ชายเดียว ณ บัดนั้นก็ได้มีนกยางปอน (นกยางขาว) ตัวหนึ่งบินมาจับลงที่ศรีษะของแม่ลิงตัวหนึ่ง แล้วก็เหลียวหน้ามองไปโดยรอบทั่วทุกทิศ ในทันใดรัศมี ซึ่งเป็นสีต่าง ๆ ได้พุ่งปราดออกจากพระเขี้ยวทั้งสี่ของพระพุทธเจ้า พระอานนท์ผู้อุปัฏฐาก จึงทูลถามเหตุการณ์อันประหลาดนั้น พระองค์ทรงตรัสพยากรณ์ว่า:-


" ดูก่อนอานนท์ ผ้าอาบของตถาคต ได้แก่ ศาสนาที่ตถาคตวางไว้ ลิงแม่ลูกอ่อนที่มาถ่ายมูลเลอะเทอะหมดถึง 3 ชายนั้น ได้แก่ กองทัพ ซึ่งจะมารบราฆ่าฟันกันตาย เหลือที่จะคณานับ ศาสนาของตถาคตจะเสื่อมทรุดไปถึง 3 ใน 4 ส่วน คงค้างอยู่แต่เพียงส่วนเดียว และนกยางขาวที่บินมาจับหัวแม่ลิงนั้น คือ พระศรีอาริยะเมตไตรยโพธิสัตว์ จะมาปราบอธรรม และช่วยสืบอายุศาสนาของตถาคต เริ่มตั้งแต่ 2,500 ปีขึ้นไป จนครบ 5,000 ปี"

จริงหรือเท็จประการใดไม่ทราบแต่ปริศนานกยางนี้เคยมีผู้แก้เอาไว้อย่างน่าสนใจว่า...


นกยางไม่ร้องขอก คือ พระศรีอาริย์ไม่บันลือสีหนาท
ปลาไม่ออก คือ ขุมทรัพย์จักรพรรดิไม่ปรากฏ
หญ้ารกมาก คือ คนอวดเก่ง(มานะจัด) มีมาก
วัวไม่กินหญ้า คือ ศรัทธาไม่ออกมาข่มมานะ
เจ้าของไม่ปล่อยวัว คือ ใจไม่ปล่อยศรัทธา
เจ้าของเจ็บท้องมาก คือ ใจเป็นทุกข์ ลำบากอยู่มาก
กินข้าวไม่สุก คือ เสพธรรมที่ไม่บริสุทธิ์
ไฟไม่ลุก คือ ไม่มีปัญญา
ฟืนเปียก คือ ทิฏฐิเศร้าหมอง(ชุ่มไปด้วยกิเลส)
ฝนตกมาก คือ ตัณหาหนาจัด
กบเขียดร้องนัก คือ ความคิดปรุงแต่งมีมากนัก(สังขาร)
งูไล่กินกบเขียด คือ อวิชชาครอบงำความคิด
กบเขียดเป็นอาหารของงู คือ สังขารเป็นปัจจัยหล่อเลี้ยงอวิชชา