สีลวิสุทฺธิ ๑

แก้วประเสริฐ

                             สีลวิสุทฺธิ ๑
                (ขยายความ วิสุทฺธิสังคหะ ๗)
          ดูกรผู้ใฝ่ธรรมประจำจิต
ที่สถิตดวงธรรมงามแจ่มใส
เพริศพริ้งแพร้วแนวน้อมกล่อมหทัย
เฉิดไฉไลดุจสุริยันจันทร์ดารา
          บทต่อไปใคร่จะกล่าวเล่าถึงศีล
โน้มนำจินต์มาเล่าเฝ้ากังขา
ว่าท่านรู้หรือไม่ในเจตนา
ที่เขาว่าศีลนั้นเป็นอย่างไร
          ในสามัญกล่าวไว้นิจศีลเป็นวิสุทฺธิ
ครั้นดำริห์ผลิรวบรัดจักสงสัย
ความเป็นมานิจศีลคืออะไร
ขอแถลงไว้เพื่อได้ไม่ต้องทวน
          คำว่า นิจ แปลความสม่ำเสมอ
ย่อมเข้าเสนอเสมอไปไม่ต้องหวน
ศีลนั้นหรือคือสิ่งเข้ามาชวน
ประกอบล้วนรวมไว้เป็นนิจศีล
          ศีลคือข้อบัญญัติกำหนดทางปฏิบัติ
เข้าเร่งรัดกายวาจาดุจน้ำค้างริน
บริสุทธิ์สิ้นมลทินเป็นอาจินต์
ไม่โบยบินหนีห่างร้างแก่ใจ
          นิจศีลชื่อว่าสีลวิสุทฺธิที่บริสุทธิ์วิเศษ
ด้วยเพราะเหตุสม่ำเสมอไม่หลงใหล
ทุกขณะวินาทีมีค่านำพาไป
ล้วนไฉไลกายวาจาใจให้สะอาดบริสุทธิ์
          อุปมาดั่งดุจเพชรที่ได้เจียรนัยแล้ว
ย่อมเพริศแพร้วผ่องพรรณอันวิมุติ
เจิดจรัสวาวแววคุณค่าหาที่สุด
เปรียบประดุจแสงธรรมนำมาตรอง
          นิจศีลแยกบัวไว้ได้สี่อย่าง
เป็นแนวทางแห่งธรรมล้ำสนอง
คฤหัสถ์มีห้าข้อเข้าครอบครอง
อุบาสกบาสิกาปองอุโบสถศีลเบ็ดเสร็จ
           ส่วนสามเณรนั้นมั่นคงในศีลสิบ
พระภิกษุริบรวบรวมไว้ได้สองร้อยยี่สิบเจ็ด
สม่ำเสมอค้นหาแหล่งแห่งความเท็จ
ที่แฝงเล็ดลอดสอดแทรกมิสิ้นสุด
          หากปฏิบัติได้สม่ำเสมอมิขาดวิ่น
ก็จะสิ้นทุศีลนำสู่ธรรมขั้นสูงสุด
มีฌานมรรคผลกุศลผลธรรมนำรุด
เป็นเหตุฉุดกายวาจาใจให้หมดจด
          จึงชื่อว่านิจศีลเป็นธรรมวิสุทฺธิ
แรกแย้มผุดกลิ่นหอมดอกไม้สด
แต่ยากยิ่งสิ่งเหล่านี้ที่มักคด
มันเลี้ยวลดหมดสิ้นแห่งความดี
          พรรณนาเรื่องศีลไว้ได้เท่านี้
ด้วยเหตุที่หมดภูมิอันเป็นศรี
ขอเชิญผู้รู้ทั้งหลายมาช่วยที
เสริมบทกวีแนวทางสร้างคุณธรรม.
            ๙๙๙   แก้วประเสริฐ.   ๙๙๙