ทุกขอริยสัจ ภาคพิเศษ ๑

แก้วประเสริฐ

                           ทุกขอริยสัจ
                         (ภาคพิเศษ ๑)
          ดูกรอริยชนสนใจสติปัฏฐานสี่
ผู้ที่มีจิตพร้อมน้อมธรรมสอน
ภาคพิเศษสัจจบรรพทุกขั้นตอน
เป็นบทกลอนสำคัญหมั่นใฝ่จำ
          รวมเรื่องทุกข์ทั้งหลายมาไขแจ้ง
ล้วนสิ่งแสดงแฝงผลพร้อมเงื่อนงำ
ทั้งนอกในกายใจและตัวนำ
อันลึกล้ำมาแถลงแจ้งเบ็ดเสร็จ
          เหตุทุกขอริยสัจนี้มีเป็นไฉน
ชาติทั้งหลายเกิดมาพาระเห็จ
วุ่นวายวนเวียนว่ายทั้งจริงเท็จ
มิได้เข็ดหมุนหันพลันกลับคืน
           กาลเวลาผ่านพ้นไปในวิถี
ทั้งชีวีผันเปลี่ยนเวียนสุดฝืน
ชราภาพร่างกายไม่คลายคืน
แสนสะอื้นฝืนรันทดหมดอารมณ์
          ด้วยโรคภัยพยาธินั้นก่อเหตุ
อนุปริเฉทกรรมเก่าเข้าสะสม
ให้สิ้นลมปราณสลายคลายจนตรม
มรณะผสมเหลือกายไร้วิญญาณ
          แม้โสกะปริเทวะทุกข์โทรมนัส
อุปายาสมิขจัดเข้าประสาน
สิ่งที่รักไม่รักมาวายปราณ
อุปาทานขันธ์ห้ามาก่อทุกข์
          โอ้ชาติความเกิดเป็นอย่างไรเล่า
เพราะมันเฝ้าจำเพาะเหมาะมิสุข
เกิดขันธ์อายตนะเข้ามาเคล้าคลุก
พัวพันผูกเสริมสร้างของทางชาติ
          แล้วชราเป็นไฉนอย่างไรหนอ
ฟันผมพอหงอกหลุดสุดประหลาด
หนังเหี่ยวย่นเสื่อมอายุผุอาพาธ
แก่หง่อมสาดใส่อินทรีย์นี่แหละชรา
          อีกความตายเป็นไปอย่างไรนี่
เพราะอินทรีย์ชีวิตขาดหายละลายหนา
ความเคลื่อนไหวแตกทำลายมิมีมา
มฤตยูพาอินทรีย์ขันธ์พลันจากจร
          ความแห้งใจให้ห่อเหี่ยวเรียกโสกะ
ปริเทวะคร่ำครวญร่ำไรหวนอาวรณ์
โทมนัสอ้อนกายจิตเข้าเว้าวอน
คับแค้นย้อนความแค้นแน่นอุปายาสไว้
          ความพรั่งพร้อมน้อมใจอยู่ในรูป
ระคนผูกโผฏฐัพพะประดับใส
ชอบมิชอบในรูปมิห่างไกล
พลัดพรากไปในปรารถนาที่กลับกลาย
          สิ่งเหล่านี้ย่อมเกิดแก่มวลสัตว์
สารพัดกรรมนำสร้างจนสลาย
ถึงจะชอบไม่รักย่อมกล้ำกราย
จึงผูกให้เกิดแก่ตายมลายตาม
          สรุปย่อเกิดจากอุปาทานในขันธ์ห้า
รูปเวทนาสัญญาสังขารวิญญาณถาม
เกิดแก่เจ็บตายโศกเศร้าเข้ามิงาม
นัยยะความเรียกว่าทุกขอริยสัจ.
                 ๙๙๙   แก้วประเสริฐ.   ๙๙๙
            ( ขยายความในหมวด สัจจบรรพ)