มโหสถบัณฑิต ตอน ๒๕ (เรื่องหมากับแพะ)

กุ้งหนามแดง

พระราชาทรงประทับมุมปราสาท
เรื่องประหลาดทอดเนตรเห็นสัตว์มีหาง
หมากับแพะเห็นชัดเหมือนจัดวาง
ดูทิศทางของสองตัวมันพัวพัน (๓๐๓)
เห็นสุนัขคาบหญ้ามาหาแพะ
ส่วนเจ้าแพะคาบเนื้อมาช่างน่าขัน
ต่างนำมาแลกกันกินพัลวัน
เพราะเรื่องมันซับซ้อนก่อนเป็นมา (๓๐๔)
สุนัขเคยอยู่โรงครัวทำตัวหาญ
ลักอาหารจากสำรับจับตีขา
ส่วนเจ้าแพะลักหญ้าควานฟาดมา
แต่นั้นมาทั้งสองตัวเลยกลัวภัย (๓๐๕)
จึงวางแผนสับตำแหน่งแบ่งกันอยู่	
หมาเดินดูโรงช้างได้ไม่สงสัย
แอบคาบหญ้ามาให้แพะแวะเข้าใน
แพะเข้าไปโรงครัวเป็นตัวแทน (๓๐๖)
รีบคาบเนื้อมาให้หมาเพื่อยังชีพ
แล้วก็รีบออกไปไม่เสียแผน
ต่างพึ่งพาอาศัยร่วมในแดน
ไม่ขาดแคลนภักษาทุกคราคืน (๓๐๗)
พระราชาเห็นหมดอยากทดสอบ
หาคำตอบกับปราชญ์มิอาจฝืน
ตอบไม่ได้ต้องตรมล้มทั้งยืน	
ต้องขมขื่นปลดออกนอกราชการ (๓๐๘)
ท้องพระโรงวันรุ่งตามมุ่งหมาย
สี่สหายปราชญ์เก่าเข้าราชฐาน
บัณฑิตน้อยก็มาเฝ้าคนเอางาน
ทรงประทานคำถามตอบตามตรง (๓๐๙)
สัตว์สองตัวเป็นศัตรูกลับคู่ได้
เพราะอะไรกันหนาข้าประสงค์
ตอบไม่ได้ปลดจากปราชญ์ขาดมั่นคง	
เจตจำนงทดสอบรู้รอบตัว  (๓๑๐)
สี่ปราชญ์ขอเวลาสักวันหนึ่ง
แล้วรีบบึ่งกลับบ้านงานปวดหัว
มโหสถทบทวนล้วนใกล้ตัว	
องค์เหนือหัวเดินเล่นเห็นอะไร (๓๑๑)
จึงแวะถามพระนางอุทุมพร
เมื่อวันก่อนพระราชาเสด็จไหน
นางบอกลงหน้ามุกขลุกนานไป
ดีพระทัยยังสรวลควรไปดู (๓๑๒)
มโหสถเดินไปชมก็สมเจตน์
ทราบสาเหตุวิถีสัตว์ทั้งคู่
ลาพระนางกลับเคหะออกประตู
กลับคืนสู่สถานบ้านเรือนตน (๓๑๓)
สี่ปราชญ์กลุ้มกุมหัวกลัวตกอับ
อาจถูกปรับหมดลาภภาพสับสน
มโหสถเป็นที่พึ่งของทุกคน
จึงดั้นด้นแบกหน้าช่วยข้าที (๓๑๔)
มโหสถบอกหาเราให้เข้าเดี่ยว
บอกเรื่องเกี่ยวกับสัตว์มิปัดหนี
พรุ่งนี้ค่อยเข้าเฝ้าพระบารมี
ตอบทันทีที่บอกไม่หลอกเอย (๓๑๕)
ในวันรุ่งราชาจึงมาถาม
เอ้าได้ความอย่างไรให้เฉลย
เสนกะว่าเนื้อแพะอร่อยเลย
เนื้อสุนัขนั้นเปรยไม่เคยลอง (๓๑๖)
เพราะฉะนั้นสองตัวจึงเป็นมิตร
พระราชาว่ามิผิดถามปราชญ์สอง
กามินทร์ว่าแพะมีเขาเราเคยมอง
หมาไม่มีจึงต้องเป็นเพื่อนกัน (๓๑๗)
ปุกกุสะว่าหนังแพะปูหลังม้า
แต่หนังหมาเขาไม่ใช้ให้ขบขัน
เพราะอย่างนี้ทั้งสองต้องเพื่อนกัน
องค์ราชันบอกถูกต้องถามอีกคน (๓๑๘)
ฝ่ายเทวินทร์ว่าแพะนั้นกินหญ้า
และเจ้าหมากินเนื้อในทุกหน
แต่ก็แปลกเป็นเพื่อนกันมันชอบกล
ไม่รู้จริงสักคนท่องบ่นวาง (๓๑๙)
มโหสถว่าอย่างไรให้บอกด้วย
หมาอำนวยคาบหญ้ามิขัดขวาง
แพะคาบเนื้อมาเผื่อเหลือจะวาง
เกื้อกูลกันคือทางแห่งไมตรี (๓๒๐)
พระราชาโสมนัสตรัสยกย่อง
ปราชญ์ทั้งผองได้รางวัลมั่นสุขี
กลับตำหนักนงรามถามสามี
ปัญหานี้ใครแก้ไขให้บอกมา (๓๒๑)
พระองค์จึงบอกว่าทั้งห้าปราชญ์	
ช่างสามารถรู้เรื่องเปรื่องหนักหนา
พระนางจึงชี้แจงแหล่งที่มา
ปราชญ์ทั้สี่มาหาน้องชายเรา (๓๒๒)
นางบอกไม่เป็นธรรมต้องทำใหม่
ควรจะให้มโหสถมากกว่าเขา
น่าเกลียดไปเอาอย่างนี้ดีกว่าเรา
ตั้งคำถามเพิ่มเอาดีกว่าจม (๓๒๓)
ในปัญหาพระราชาว่าเรื่องทรัพย์	
ถ้าเทียบกับปัญญาสง่าสม
อะไรดีกว่ากันในคารม
อย่าระทมตอบเหตุเจตนา (๓๒๔)
เสนกะว่าทรัพย์นั้นดีกว่าแน่
ดูเอาแต่นกกาอยู่ในป่า
ยังชุกชุมในต้นไม้ผลดกนา
เป็นอันว่าทรัพย์ดีกว่าย่อมแน่นอน (๓๒๕)
มโหสถว่ามีปัญญาดีกว่าหรอก
เราจะบอกข้อดีมิใช่สอน
ไร้ปัญญาอยากมีทรัพย์จับบทตอน
ทำเรื่องร้อนไร้สมองเพื่อครองเงิน (๓๒๖)
เพราะไม่ใช้ปัญญาหาทรัพย์หนุน
จึงว้าวุ่นรู้ชัดไม่ขัดเขิน
สุจริตในปัญญาหากินเพลิน
ย่อมดำเนินชีวิตได้ไม่ยากเย็น (๓๒๗)
เสนกะว่าความรู้ดูยังเด็ก
เพราะยังเล็กไม่รู้ความต้องตามเข็น
ดูให้ดีพวกเราเข้าประเด็น
ต้องมาเป็นนักปราชญ์ราชบัลลังค์ (๓๒๘)
เพราะอะไรถ้าไม่ใช่ใบบุญเขา
ท่านเลี้ยงเราด้วยอะไรเป็นที่ตั้ง
ทรัพย์ใช่ไหมบัณฑิตอย่าปิดบัง
พึงระวังคำพูดผิดสูตรไป (๓๒๙)
มโหสถไม่เถียงใช่เลี่ยงหลบ
บอกไม่ครบขาดอยู่รู้หรือไม่
ข้าราชการทำงานประสานไป
เพราะอะไรต้องใช้ในปัญญา (๓๓๐)
ปัญญาดีไม่ฉ้อราษฏร์และบังหลวง
ปัญญากลวงโกงบ้านเมืองเรื่องหนักหนา
งานผิดพลาดเพราะด้อยในปัญญา
พิจารณาเห็นว่าปัญญาดี (๓๓๑)
พระราชาชอบพระทัยในคำตอบ
จึงได้มอบทรัพย์เพิ่มเสริมสุขี
มโหสถคนเดียวในบัญชี
ปราชญ์ทั้งสี่หน้าจ๋อยแทบปล่อยโฮ (๓๓๒)