เล่ห์รักรำเพย

ลำน้ำน่าน

(กาพย์ยานี ๑๑)
    วสันต์พลันพร่างพรม    หมอกม่านชมฝนฟองฝอย
โดดเดี่ยวเปลี่ยวใจคอย    งามหยดย้อยร้อยรำเพย
    วันใหม่กลายแล้วผ่าน  อกร้าวรานเกินเฉลย
โอ้รักจักลาเลย                ดอกทรามเชยเคยแนบนาง
    อร่ามลานสวรรค์         บานชูชันหวั่นคำหวาน
เคยแนบแอบอกนาง      จนสว่างพร่างคาตา
    ดอกเด่นเด็ดมาร้อย    มาลัยลอยร้อยบุปฝา
หอมรักอักอวลมา             ทุกเวลาพาร้อนใจ
    เป็นช่อแจ่มจรัส         ยามลมพัดจับลมไหว
รำเพยเชยชื่นใจ           เหตุไฉนไม่ส่างซา
    ล้อลมแกล้งชมเล่น     กลีบงามเด่นเช่นบุหงา
กลีบกรวยพวยแผ่มา     มวลมาลาร้อยมาลัย	
    ทยอยพร้อยกลางฝน  หนาวทุกข์ทนข่มฤาไหว
ภู่ผึ้งทั่วแดนใด              ไม่มอบใจใคร่ดอมดม
    อุบะอุบายเจ้า             เสน่หพราวร้าวประสงค์
ซ่อนพิษจิตจำนงค์          ปลิดชีพคนผลผลิมา
    ใบเรียวเกี่ยวรอบกิ่ง   งามสะอิ้งพริ้งแพรหนา
หลายพงศ์ยลยินมา         ลวงหลอกตาว่าวิไล
    แท้จริงเพชรฆาต       ยางขาวอาบหยาดหยดไหล
หักอกซบรำไพ               รำเพยร้ายคล้ายรักลา
    ดอกไม้ใช่แย้มบาน    โรยราผ่านคร่ำครวญหา
พ่นพิษติดตรึงตรา          จวนเจียนว่าจะขาดใจ
    พิษรักจักระทม           ช้ำระบมทนห่อนไหว
เล่หรักรำเพยไพร          เปรียบเปรยไว้ร้ายใจคนฯ
..................................
รำเพยเป็นไม้พุ่มขนาดกลาง มียางสีขาวเป็นพิษ จะออกดอกในช่วงฤดูฝนถึงฤดูหนาว มีผลเป็นพิษ ถ้ารับประทานอาจจะทำให้มีอันตรายถึงชีวิต ใบเป็นใบเดี่ยวมีลักษณะใบแคบเรียวยาวแตกเวียนออกรอบกิ่งเป็นช่วงค่อนข้างถี่ ดอกออกเป็นช่อ แต่ทยอยกันบาน ดอกมีลักษณะเป็นกรวย มีกลีบ 5 กลีบเรียงซ้อนทับกัน โคนดอกเป็นหลอดมีสีอมเขียว มีกลีบเลี้ยง ยาวแหลม 5 กลีบเช่นกัน ดอกมีหลายสี เช่น สีเหลือง ส้ม ขาว เมื่อดอกโรยจะติดผล ผลมีลักษณะกลม การขยายพันธุ์ ใช้กิ่งปักชำ สรรพคุณทางด้านสมุนไพร เปลือกใช้รักษาไข้มาลาเรีย แก้ไข้ เป็นยาถ่าย เพิ่มความดันโลหิตให้สูง ใบและเมล็ดทำให้อาเจียน เป็นยาถ่ายและทำให้แท้งได้