1 ตุลาคม 2547 12:07 น.
unicorn
บ้านพักคนชราที่ผมไปเยี่ยมเยืยนมาหลังวันเกิดในเดือนที่แล้ว
เป็นอาคารไม้ชั้นเดียวไม่ใหญ่โตนัก ที่นี่เป็นส่วนหนึ่งของวัดเล็ก ๆ
ที่สมภารเจ้าอาวาสอดีตนักเรียนโรงเรียนเดียวกับผม
ท่านเอาเงินที่ญาติโยมศรัทธาถวายท่าน
มาปลูกสร้างเพื่อให้ผู้เฒ่าผู้ชราได้มาพักอาศัยยามเมื่อขาดที่พึ่งพิง
มีโยมผู้หญิงวัยกลางคนไร้ญาติและสิ่งเกาะเกี่ยวทางโลกมา
บำเพ็ญธรรมโดยไม่บวชชี ท่วงท่าเจรจาพาทีดูสำรวมราบเรียบ
พร้อมเด็กวัดลูกชาวบ้านแถบนั้นแวะเวียนผลัดเปลี่ยนกันเป็นผู้ดูแล
ผู้ชราทั้งหญิงชายที่ถูกทอดทิ้งรวม
13 ชีวิต ค่าจ้างคนดูแล น้ำไฟ เสื้อผ้ายารักษาโรค ข้าวปลาอาหาร
สมภารใจดีอดีตนักเรียนช่างกลที่รอดตายมาจากเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516
เหมาจ่ายคนเดียว โดยไม่เคยพิมพ์ฏีกาเรี่ยไรใคร
พูดคุยกับท่านหลายเรื่องจนตอนจะลากลับผมควักเงิน500 บาท
ใส่ซองถวายท่านเป็นค่าใช้จ่าย ท่านจึงนึกอะไรขึ้นมาได้
ชวนผมเดินลงจากศาลาไปที่บ้านพักคนชราแห่งนั้นเปิดนรก
บนดินอีกขุมหนึ่งให้คนบาปอย่างผมมีดวงตาเห็นธรรม
โดยไม่ต้องฟังเทศน์เทียบชาดกบทใด ๆ
หญิงชรารูปร่างเล็กผิวสองสีบอบบาง
ทอดกายเหยียดตรงบนเตียงเล็ก ๆ
แต่สะอาด มีผ้าห่มผืนบาง ๆ ห่มปิดทรวงอกที่ยังกระเพื่อมเบา ๆ
ราวเครื่องยนต์ใกล้ดับอย่างเหนื่อยหน่าย
แม่เฒ่าพยายามยกขึ้นประนมไหว้
เมื่อท่านสมภารพาผมมานั่งอยู่ข้างขอบเตียง
กังวานน้ำเสียงแห่งพุทธบุตรผู้เมตตาเปล่งวาจาถามไถ่อาการ
และให้ศีลให้พรเบาๆ
แต่เข้มขลังศักดิ์สิทธิ์หยาดน้ำตาแห่งความปิติ
ท่วมท้นดวงตาสีขาวขุ่น
แล้วค่อย ๆ ซึมเซาะรินไหลไปตามร่องขอบตา
ที่เหี่ยวย่นบนใบหน้าเวทนาบังเกิดจนผมต้องเบือนหน้าหนี
ผู้เฒ่าอายุ 91 ปี อาวุโสสูงสุดในจำนวน 13 คนชราของที่นี่
เรื่องราวทั้งหลายในอดีตยังเจิดจ้าอยู่ในความทรงจำ
เหมือนเพิ่งเกิดเมื่อวาน.......
แม่เฒ่ามีลูกชายสองคนและหญิงหนึ่งคน 60 ปีที่ผ่านมาี่
ครอบครัวแม่เฒ่าจัดอยู่ในระดับผู้มีอันจะกินของจังหวัด
สามีของแม่เฒ่ามีอาชีพรับเหมาก่อสร้าง
ก่อสร้างสร้างตัวจากกรรมกรกินค่าแรงรายวัน
โดยแม่เฒ่ารับจ้างทอผ้าอยู่ในโรงงงานแห่งหนึ่ง
อดออมสะสมจนฐานะดีขึ้น
สามารถสร้างหลักฐานจนมีที่ดินบ้านช่องสมฐานะ
แต่สามีก็ยังทำงานหนักไม่ยอมพักหวังจะฟูมฟักลูก 3 คน
ให้อยู่อุ่นกินอิ่มโดยไม่ต้องลำบาก
ช่วงนั้นแม่เฒ่าเลิกท้อผ้าแล้วอยู่บ้านเลี้ยงลูก 3
คนที่อยู่ในวัยซวนไล่เรียงตามลำดับ
เช้าวันหนึ่งเมื่อลูกชายคนโตอายุได้ 6 ขวบ
สามีของแม่เฒ่าก็หลับไปไม่ตื่นมาร่ำลา
หมอที่โรงพยาบาลบอกว่าสามีตับแข็งตายทั้ง ๆ ที่ไม่เคยแตะเหล้าซักหยด
แม่เฒ่าเปลี่ยนสภาพบ้านพักเปิดเป็นร้านค้าโชห่วยขายของ
สารพัดชนิดอดทนอดออมเลี้ยงลูกทั้ง 3 คน
ให้ร่ำเรียนจนจบปริญญา ครอบครัวอบอุ่นพี่น้องรักใคร่กันดี
ไม่มีเค้าลางว่าจะแตกหัก ดั่งหนึ่งคนละสายเลือด
ลูกชายคนโตแต่งงานไปกับลูกสาวเจ้าของร้านขายทองในตลาด
ในชีวิตของแม่เฒ่าไม่เคยมีความสุขครั้งไหนเหมือนวันที่ลูกชายแต่งงาน
สมบัติที่มีแม่เฒ่าจัดแบ่งเป็นสามส่วนให้ลูกชายคนโต
เปิดร้านขายทองตามที่สะใภ้ต้องการ
ปีต่อมาลูกคนที่สองแต่งสาวเข้าบ้านอีกคน
แม่เฒ่ายกบ้านและที่ดินที่เปิดร้านขายของสองคูหาสามชั้น
ให้เป็นสมบัติของลูกด้วยความยินดีโดยที่แม่เฒ่าขอสิทธิ์แค่อยู่อาศัย
สองปีถัดมาลูกสาวคนสุดท้องแต่งกับข้าราชการระดับหัวหน้ากองในจังหวัด
แม่เฒ่ายกที่ดินและเงินสดก้อนสุดท้ายของแม่เฒ่า
รับขวัญลูกเขยด้วยความปรีดา
สัตว์โลกทั้งหลายล้วนเวียนว่ายก่อเกิดเพื่อมาชดใช้กรรมเก่า
สะใภ้คนที่สองเริ่มจุดประกายแห่งการแตกหัก
ตั้งแต่แต่งเข้าบ้านไม่เคยแม้แต่เสียบปลั๊กหม้อหุงข้าว
แม่เฒ่ากลายเป็นทาสในเรือนซักผ้าทำกับข้าว
จัดสำรับคับค้อนตั้งโต๊ะคอยท่าสองผัวเมียกินก่อนจนอิ่ม
แม่เฒ่าจึงมีโอกาสได้กินของเหลือก่อนจะเก็บกวาดถ้วยชามไปล้าง
กวาดเช็ดบ้านช่องเรียบร้อยแล้วจึงได้พักผ่อนด้วยการ
เดินออกไปคุยกับเพื่อนบ้านในวัยไล่เลี่ยกัน
สะใภ้สองเข้มงวดแม้แต่ของสดทุกชนิดที่ซื้อมาทำกับข้าว
ต้องถามราคาแล้วยกไปชั่งน้ำหนักราคาสินค้ากับเงินทอน
ที่เหลือต้องตรงกับเงินที่ให้ไปตลาด
แต่แม่เฒ่าก็ไม่เคยเก็บมาเป็นอารมณ์
แล้ววันหนึ่งสะใภ้สองก็จัดระเบียบการกินใหม่หล่อนไปสั่งผูกปิ่นโต
เพื่อนกินกันแค่สองผัวเมียแล้วสั่งให้ผัวจ่ายเงินให้แม่เฒ่าแค่วันล่ะยี่สิบบาท
ไปหากินเอาเองด้วยเหตุผลโง่ ๆ คือต้องการประหยัด แต่ลึก ๆ
ในใจไม่ต้องการให้แม่ผัวเม้นส่วนเกิน
แม่เฒ่าคิดเอาเองว่าลูก ๆ คงไม่อยากให้แม่เหนื่อย
จึงน้อมรับประกาศิตลูกสะใภ้ด้วยดุษฏี
สองสามวันต่อมาแม่เฒ่าก็ลืมสิ้นเพราะความรักลูก
หลายครั้งที่แม่เฒ่าคิดถึงลูกชายคนโตที่เปิดร้านขายทองในตลาด
แม่เฒ่าจะเจียดเงินที่เก็บออมไว้ ซื้อผลไม้ที่ลูกชอบติดมือไปด้วย
แต่ทุกครั้งที่แม่เฒ่าเดินเข้าไปในบ้านสะใภ้ใหญ่จะมองอย่างเหยียด ๆ
แล้วเดินหนีเข้าห้องแอร์ปิดประตูนอนดูโทรทัศน์
สั่งคนใช้ให้คอยสอดส่องเดินตามแม่เฒ่า เธอกลัวแม่ผัวขโมยของในบ้าน
จะคุยกับลูกชายไอ้นั่นก็ออกอาการไม่ว่างถามคำตอบคำ
เหมือนหนามตำโดนโคนลิ้นจนอ้าปากลำบากลำบน
อึดอัดแม่เกรงใจเมีย แกล้งถอดสร้อยคอทองคำเส้นโต
ที่ห้อยแขวนพระเครื่องราคาแพงในกรอบทองฝังเพชรพวงใหญ่
ขึ้นมาส่องทีละองค์ด้วยความเลื่อมใส
และไม่แม้แต่จะชายตามองแม่เฒ่าที่นั่งซึมอยู่ข้างตู้ทองอย่างเดียวดาย
เก้ ๆ กัง ๆ อยู่พักใหญ่ก็เดินออกจากบ้านลูกชายคนโตอย่างเหงา ๆ
โดยมีคนใช้ของลูกหิ้วถุงผลไม้ตามมายัดคืนใส่มือ
ระหว่างทางก็แวะทักทายคนรู้จักเพื่อรักษามารยาท
แต่ในใจของแม่เฒ่ามันวังเวงจนจำไม่ได้ว่าพูดคุยกับใครไปบ้างระหว่างทาง
ลูกสาวคนเล็กที่แม่เฒ่าทั้งรักทั้งหวงนั่นแทบไม่ต้องพูดถึง
เธอยื่นคำขาดกับแม่เฒ่าตั้งแต้ครั้งแรกที่ไปเยี่ยม
ว่าถ้าไม่จำเป็นก็ไม่ต้องไปหาเพราะบ้านเธอมีแขก
ที่เป็นลูกน้องของผัวและพ่อค้าวานิช
เข้าพบผัวของเธอเพื่อขออำนวยความสะดวกในทางธุรกิจบ่อย ๆ
และผัวของหล่อนก็ค่อนข้างเจ้ายศเจ้าอย่าง
ถ้าแม่เฒ่ารักลูกก็ควรจะต้องรักษาเกียรติรักษาหน้าตาของผัวลูกด้วย
แม่เฒ่าไม่เข้าใจว่าการรักษาหน้าตาของลูกเขยนั้นต้องทำอย่างไร
แม่เฒ่ายังเคยปลื้มกับคำชมของเพื่อนบ้าน
เขาว่าแม่เฒ่าวาสนาดีลูกเขยเป็นเจ้าคนนายคน
แม่เฒ่าก็ได้แต่แอบปลื้มทั้ง ๆ
ที่ไม่เข้าใจว่าทำไมการเป็นเจ้าคนนายคน
จึงเหมือนกำแพงชนชั้นปิดกั้นระหว่างความเป็นแม่ลูก
จนหนักหนาสาหัสขนาดนั้น
ร้านสะดวกซื้อและห้างสรรพสินค้าขนาดยักษ์
โผล่ขึ้นมารายรอบร้านค้าของลูกชายคนที่สอง
กระทบธุรกิจของสองผัวเมียจนทรวดเซ ของขายไม่ได้มากเหมือนเก่า
ที่เอาอะไรมาวางก็ขายหมด
ปัญหาและวิกฤติการเงินในบ้านส่งสัญญาณถึงชาลงสอง
ผัวเมียเริ่มมีปากเสียงกันบ่อยครั้ง
และแทบทุกครั้งลูกสะใภ้ก็จะฉวยโอกาสด่ากระทบแม่ผัวเป็นของแถมโดยไม่มีเหตุผล
โดยที่ลูกชายก็ไม่ออกอาการปกป้องแม่เฒ่าแต่อย่างใด...
12 มิถุนายน 2530 ประมาณ 3 ทุ่มของคืนโลกาวินาศ
ท้องฟ้ามืดครึ้มไปด้วยพยับเมฆสลับกับเสียงฟ้าร้องดังกึกก้องเป็นระยะ
ครู่ใหญ่ ๆ ต่อมาสายฝนจึงโปรยปรายชุ่มฉ่ำน้ำนองไปทั่วเมือง
ลูกชายลูกสะใภ้ออกไปกินข้าวนอกบ้านยังไม่กลับปล่อยแม่เฒ่าเฝ้าร้านค้าคนเดียว
แม่เฒ่าจำได้ว่าวัยรุ่นสองคนขี่รถเครื่องฝ่าสายฝนมาจอดหน้าร้าน
ขอซื้อเบียร์หนึ่งขวด
แม่เฒ่ารับเงินแล้วเดินเข้าไปเก็บในลิ้นชักโดยไม่ระแวงว่า
สองวัยรุ่นแอบยกลังใส่บุหรี่ที่ลูกชายสั่งมายังไม่แกะกล่อง
ช่วยกันแบกขึ้นรถขี่หายไปกับความมืด
ก่อนสี่ทุ่มเล็กน้อยสองผัวเมียจึงขับรถกลับเข้าถึงบ้าน
ช่วยกันเก็บของเข้าร้าน วางของทุกชิ้นเข้าที่ ๆ เคยวาง
เมื่อไม่เห็นลังบุหรี่จึงหันไปตะโกนถามแม่เฒ่า
ที่กำลังจุดธูปไหว้รูปสามีบนหิ้ง
เพียงคำตอบที่แม่เฒ่าตอบว่าไม่เห็นก่อนปักธูปลงกระถาง
เสียงสบถด้วยคำหยาบของลูกชายก็ดังสวนสนั่นบ้าน
ครู่เดียวทั้งลูกสะใภ้กับลูกชาย ก็สลับปากจิกหัวด่าแม่
กึกก้องประสานเสียงกับสายลมนอกบ้าน
ก่อนที่ทั้งคู่จะขับรถไปโรงพักแจ้งจับแม่ลักทรัพย์
ตำรวจพาแม่เฒ่าไปนั่งอยู่หน้าโต๊ะร้อยเวร
แม่เฒ่าให้การไม่รู้ด้วยซื่อบริสุทธิ์
โดยไม่ตัดพ้อต่อว่าลูกชายแม้แต่คำเดียว
กว่าชั่วโมงในห้องแอร์เย็นเฉียบ
แต่ในอกในใจของร้อยเวรหนุ่มร้อนรุ่มเหมือนถูกไฟนรกแผดเผา
ที่ต้องวิงวอนสองผัวเมียให้เห็นบาปบุญคุณโทษ
แต่สองผัวเมียกลับโยนภาระตอกย้ำให้ตำรวจอบรมแม่เฒ่า
ก่อนที่จะสะบัดก้นกลับไปบ้าน
โดยไม่ใส่ใจแม่เฒ่าที่เปียกฝนนั่งสั่นสะท้านด้วยความหนาวเหน็บ
สายฝนยงสาดซัดกระหน่ำหนักเหมือนฟ้าแตก
ตำรวจยศนายดาบขับรถร้อยเวรมาส่งแม่เฒ่าที่บ้านบ้านซึ่งประตูเหล็กถูกปิดสนิท
แม่เฒ่าลงจากรถเดินฝ่าฝนถึงหน้าบ้าน
แล้วแม่เฒ่าก็ตกใจสุดขีดกับภาพเบื้องหน้าที่พื้นหน้าบ้าน
เสื้อผ้าเก่า ๆ ยัดแน่นอยู่ในถุง
ถูกโยนออกมากองเรี่ยราดเหมือนขยะ บนกองเสื้อผ้าของแม่เฒ่า
กระถางธูปและรูปถ่ายของสามีแตกกระจายเกลื่อนกราด
หยาดฝนสาดซัดรูปถ่ายขาวดำของสามีจนเปียกปอนขาดวิ่น
แม่เฒ่าก้มลงหยิบรูปของสามีมากอดแนบอก
น้ำตาแห่งความรันทดทะลักล้นปนน้ำฝน
ปวดร้าวเหมือนถูกฟ้าผ่าเข้ากลางใจ
แม่เฒ่ากอดรูปนั้นไว้เหมือนจะปกป้องจากสายฝนสุดชีวิต
สองเท้าออกก้าวช้า ๆ
เหมือนร่างไร้วิญญาณเข้าตลาดไปหยุดนิ่งอยู่หน้าร้านขาย
ทองของลูกชายคนโตเหมือนเป็นการบอกลาแล้วลัด
เลาะฝ่าความมืดและสายฝน
ไปยืนอยู่หน้าบ้านลูกสาวคนเล็กเก็บภาพแห่งความรักความทรงจำสุดท้ายเป็นครู่ใหญ่
จึงเดินจากไปท่ามกลางเสียงกึกก้องของฟ้าร้องระงม
สลับกับเสียงฟ้าผ่าแน่นหนักเป็นระยะ
ดั่งเจ้ากรรมนายเวรกำลังเร่งรีบกรีดนิ้วกัปนาทบรรเลงเพลงกรรมในอดีตชาติ
ติดตามมาทวงคืนให้แม่เฒ่าต้องชดใช้อย่างบอบช้ำยับเยิน
รถกระบะเก่า ๆ คันนั้น
วิ่งฝ่าสายฝนมาจอดสงบนิ่งอยู่หน้ากุฏิพระของสมภารเจ้าวัดตอนตีสามเศษ
คนขับรถพบแม่เฒ่าเดินโซซัดโซเซอยู่ข้างถนนเปล่าเปลี่ยวเดียวดาย
ด้วยใจเมตตา เมื่อแม่เฒ่าต้องการมาที่นี่
จึงขับรถมาส่งด้วยความสังเวชแม่เฒ่ามักคุ้นกับสมภารวัดนี้มานานแล้วตั้งแต่
เจ้าอาวาสองค์เก่ายังอยู่นาทีสุดท้ายของการตัดสินใจครั้งใหญ่ของชีวิต
จึงไม่มีที่ไหนอบอุ่นให้พึ่งพิง
เหมือนร่มเงาฉัตรแก้วกงธรรมแห่งรัตนทั้งสาม
ฟ้าเริ่มขมุกมัวใกล้ค่ำลงทุกขณะ
ผมจำเป็นต้องบอกลาท่านสมภารและแม่เฒ่าเจ้าของเรื่องราวน่าสลด
นับแต่นาทีแรกที่แม่เฒ่ามาถึงที่นี่จนวันนี้
แม่เฒ่าไม่เคยออกไปนอกวัดเหมือนๆ
กับทีทรพีทั้งสามคนก็ไม่เคยออกติดตามถามหา
จะรู่หรือไม่ก็แล้วแต่ว่าแม่ซมซานมาอยู่วัด
แต่ก็ไม่เคยปรากฏแม้แต่เงาของสามเนรคุณ
ผมจากลาออกมาทั้งที่น้ำตาเปื้อนหน้า
ประโยคสุดท้ายของแม่เฒ่าที่ฝากมา..
แม่จำลูกได้ทุกอย่างตั้งแต่เกิดจนโต จะทุกข์จะสุขก็คือลูกของแม่
แม่ให้โดยไม่เคยวาดหวังจะได้จากลูกทุกคนเป็นการตอบแทน
ลูกเอ๋ย...เมื่อลูกยังเป็นทารกทุกครั้งที่แนบอกดูดดื่มน้ำนมจากเต้า
สองมือน้อย ๆ ของเจ้าไขว่คว้าอยู่ไหว ๆ
วันนี้แม่สิ้นแรงแทบสิ้นใจจะมีมือของลูกคนไหน
เอื้อมมาปิดตาให้แม่ก่อนสิ้นลม.....