กุหลาบมอญกับสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
นางฟ้าซาตาล
ชื่อของกุหลาบชนิดนี้ บ่งบอกที่มาว่า แรกเริ่มคงนำเข้ามาในประเทศไทยจากเมืองมอญ และหลักฐานหนึ่งเชื่อกันว่า "เป็นดอกไม้ทรงโปรดของพระนเรศวรมหาราช พระองค์ท่านทรงนำกลับมาหลังจากเสร็จสงครามที่เมืองมอญ" พระวินิจวนันดรกล่าวไว้ในหนังสือไม้ประดับที่เป็นของไทยว่า กุหลาบมอญนี้เข้าใจว่าเป็นของทวีปเอเชียภาคตะวันตก มีปลูกในอินเดียมานานมากก่อนที่จะมีปลูกในเมืองไทย กุหลาบมอญเป็นที่รู้จักกันมานาน และนิยมปลูกกันแพร่หลายมาจนถึงยุคที่มีการนำเข้ากุหลาบลูกผสมจากยุโรป จึงค่อย ๆ หายไปจากสวน โดยเฉพาะในภาคกลาง แต่ยังพอมีหลงเหลืออยู่ในหมู่นักอนุรักษ์บ้าง ปัจจุบันกลับมานิยมกันใหม่ อาจจะเนื่องจากความสวยงามของสีดอกซึ่งเป็นสีชมพูสดหรือแกมม่วงอ่อน และกลิ่นอันหอมชื่นใจ ถึงแม้จะมีทรงต้นกึ่งพุ่มกึ่งเลื้อย ค่อนข้างเกะกะ แต่ดอกในแต่ละช่อมีจำนวนมาก และให้ดอกดกในฤดูร้อน นิยมนำดอกมาลอยน้ำ หรือใช้กลีบแต่งหน้าขนมประเภทตะโก้ พันธุ์ไม้วงศ์เดียวกับกุหลาบ เช่น นางพญาเสือโคร่ง ท้อ และสาลี่