เรียนรู้จากธรรมชาติ(บทเรียนที่1 "ความสามัคคีของมด")

โคลอน

ลองดูแต่ละภาพไปก่อนนะคะ

สีขาวๆที่ มด ใช้ความพยายามและความสามัคคีช่วยกันแบกกลับบ้านเพื่อเป็นอาหารประทังชีวิตก็คือ เศษซาลาเปาที่ติดอยู่ก้นกระดาษที่เราคิดว่านิดหน่อย....แต่กลับเป็นอาหารมื้อสำคัญต่อชีวิตน้อยๆอีกหลายชีวิต 
 
*********************************************************************
***สิ่งที่ได้เรียนรู้จากวิถีชีวิตของมดคือ***
ถึงแม้มดจะเป็นสัตว์ที่มีขนาดเล็กมากถ้าเทียบกับโลกใบนี้ และทุกวินาทีต้องเจอกับอันตรายทุกย่างก้าว แต่มดก็ยังคงก้าวเดินไปข้างหน้า ทั้งที่ไม่รู้ว่าจะได้กลับมาอีกหรือเปล่า.....
สิ่งหนึ่งที่ช่วยให้มดมีความมั่นใจในการใช้ชีวิตและต่อสู้กับอุปสรรคคือ"น้ำใจ"
การช่วยเหลือซึ่งกันและกันในสังคม สิ่งเหล่านี้แม้จะมาจากความรู้สึกเล็กๆของมดตัวน้อยๆ แต่กลับยิ่งใหญ่จนมนุษย์อย่างเราอดที่จะค้อมตัวลงนั่งสังเกตุและชื่นชมกับภาพตรงหน้าไม่ได้
ความรู้สึกแรกที่เอาเศษซาลาเปาวางไว้ ก็แค่อยากดูว่ามดจะใช้เวลานานไหมกว่าจะขนย้ายซาลาเปาหมด
แต่ความรู้สึกต่อมากลับกลายเป็นว่าเราได้มองเห็นความพยายามและความอุตสาหะของมดแต่ละตัวที่จะแบกซาลาเปาที่มีน้ำหนักมากกว่าตัวเองกลับบ้านให้ได้
พอแบกไปได้สักพัก ระหว่างทางเวลาที่เจอกันแต่ละตัวก็จะหยุดคุยกันนิดนึง....
จากนั้นไม่นาน ก็จะมีมดอีกหลายตัวมาช่วยกันแบกซาลาเปาที่เพื่อนแบกมาแต่ละก้อนนั้น เดินตามกันไปเป็นสาย...โดยเราก็ไม่รู้ว่าจุดหมายปลายทางอยู่ไกลไหม และแต่ละตัวจะกลับทางเดียวกันหรือเปล่า แล้วจะแบ่งกันยังไง นี่แหละความคิดมนุษย์มักจะคิดถึงผลประโยชน์มาก่อนเสมอ
เหมือนจะยิ่งตอกย้ำให้เราได้มองเห็นว่า สิ่งเล็กๆน้อยๆที่มนุษย์ตัวใหญ่อย่างเราๆคิดว่าไม่สำคัญตั้งแต่แรก...ความจริงแล้วมันสำคัญ และตระหนักได้ว่ามันกำลังจะเหือดหายไปจากสังคมของมนุษย์แล้วคือ"น้ำใจ"
 จากหนึ่ง

เป็นสอง

เป็นสาม

เป็นสี่ ห้า หก เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

จากกลุ่มหนึ่ง ไปอีกกลุ่มหนึ่ง

คงจะดีไม่น้อย ถ้ามนุษย์อย่างเราๆท่านๆ หันมามองมดตัวเล็กๆที่อยู่รอบตัว ว่าพวกเขามีหัวใจที่ยิ่งใหญ่แค่ไหน
*********************************************************************
เช้าวันเสาร์ที่ผ่านมา ขณะที่กำลังรดน้ำต้นไผ่อยู่ จู่ๆก็มีภาพมดแตกรังวิ่งพล่านไปทั่ว
แต่ละตัวจะแบกไข่สีขาวๆแทบจะทุกตัวเลยก็ว่าได้ เพื่อหนีตาย เหมือนคนเราเวลาน้ำจะท่วมโลกก็คงจะความรู้สึกประมาณนี้....
เรารีบปิดน้ำแทบไม่ทัน และเฝ้าดูเหตุการณ์สำคัญที่เกิดกับชีวิตของมดในเช้าวันนั้นอย่างใจหาย.....และอยากจะขอโทษเหลือเกินที่ทำให้วุ่นวายแต่เช้า

อีกเหตการณ์หนึ่งถ่ายเก็บไว้เพราะเป็นครั้งแรกที่เห็นมดช่วยกันแบกอาหารเม็ดที่เราวางไว้ให้แมวขนกลับบ้าน

นอกจากแมว มด แล้ว ยังมี นกอีกที่ชอบกินอาหารเม็ด แต่กดชัตเตอร์ไม่ทันซักที
*********************************************************************
อืม....มีรูปมดแถมต่อท้ายอีกนิด มีใครทราบมั๊ยคะว่า มดชนิดนี้ชื่ออะไร เพิ่งเคยเห็นครั้งแรกค่ะ ช่วงบั้นท้ายสีเขียวๆเหมือนใบไผ่เลย เคยเห็นแต่สีส้มๆ ไม่ก็ดำๆ เอ...หรือว่ามดชนิดนี้ก็เปลี่ยนสีตามสภาวะแวดล้อมที่ตัวเองอยู่เหมือนจิ้งจก....

*********************************************************************
เรามาทำความรู้จัก"มด" สัตว์โลกน่ารักชนิดนี้ให้ดีขึ้นกว่านี้อีกหน่อยนะคะ
ขอบคุณข้อมูลต่อไปนี้จากเว็บ - วิกิพีเดีย (สารานุกรมเสรี)
http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%94

มด เป็นสัตว์ในวงศ์ Formicidae อันดับ Hymenoptera มีจำนวนชนิดมากกว่า 12,000 ชนิด
โดยพบมากในเขตร้อนของโลก มดมีการสร้างรังเป็นอาณาจักรขนาดใหญ่ บางรังมีจำนวนประชากรมากถึงล้านตัว
 มีการแบ่งวรรณะกันทำหน้าที่คือ
วรรณะมดงาน เป็นมดเพศเมียเป็นหมัน ทำหน้าที่หาอาหาร สร้างและซ่อมแซมรัง ปกป้องรังจากศัตรู ดูแลตัวอ่อน และงานอื่นๆ ทั่วไป เป็นวรรณะที่พบได้มากที่สุด
วรรณะสืบพันธุ์ เป็นมดเพศผู้ และราชินี เพศเมีย มีหน้าที่สืบพันธุ์ เนื่องจากมดเป็นสัตว์ในวงศ์ Formicidae จึงสามารถผลิตกรดมดหรือกรดฟอร์มิกได้เป็นลักษะเฉพาะของสัตว์ในวงศ์นี้
***วรรณะมด***
- มดราชินี (queen) เป็นมดเพศเมียที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ก่อนที่จะเป็นมดราชินี จะเป็นมดเพศเมีย (female) ธรรมดาก่อน
เป็นมดมีปีก เมื่อผสมพันธุ์แล้วจะสลัดปีกทิ้งไป
แล้วเริ่มสร้างรังวางไข่ มดราชินีจะเป็นผู้กำหนดชะตาชีวิตของมดทั้งรัง ตั้งแต่กำหนดเพศ จำนวนประชากร และพฤติกรรมต่างๆ เปรียบเหมือนเป็นศูนย์รวมของมดทุกชีวิตเลยก็ว่าได้
หากมดราชินีถูกฆ่าตาย มดตัวอื่นๆ จะขาดที่พึ่งและแตกกระจายกันไปไม่มีจุดหมาย อยู่เพื่อรอวันตายซึ่งอาจจะตายเองหรือถูกสัตว์อื่นกินเป็นอาหาร
โดยทั่วไปมดรังหนึ่งจะมีมดราชินีเพียงตัวเดียวเท่านั้น
- มดเพศผู้ (male) เป็นมดตัวผู้ มีปีกมีขนาดใกล้เคียงกับมดงาน มีหน้าที่เพียงแค่ผสมพันธุ์อย่างเดียว ในรังหนึ่งมีมดเพศผู้อยู่ไม่มาก และจะเกิดเพียงรุ่นเดียวเท่านั้นในรอบปี
- มดงาน(worker) เป็นมดตัวเมียที่เป็นหมัน ไม่มีปีก มีหน้าที่คอยหาอาหารป้องกันศัตรู ดูแลรังไข่และตัวอ่อนรวมทั้งมดราชินี มดที่เราเห็นส่วนใหญ่ล้วนเป็นมดงานทั้งสิ้น
 มดรังหนึ่งจะมีมดงานจำนวนมากเพราะเกิดได้หลายรุ่นในรอบปี มดบางชนิดยังอาจแบ่งมดงานเป็น มดทหาร ซึ่งมีขนาดลำตัวใหญ่ (แต่เล็กกว่ามดราชินี) 
อาจพบได้ภายในรังและบริเวณใกล้รังเพื่อป้องกันศัตรูต่างๆ อีกประเภทหนึ่งคือ มดกรรมกร มีขนาดเล็กกว่ามดทหาร พบได้ในบริเวณที่ห่างรังออกไปเนื่องจากต้องไปหาอาหารตามที่ต่างๆ
อ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่เว็บ วิกิพีเดียนะคะ
*********************************************************************
บทเรียนต่อไปที่เรียนรู้ได้จากธรรมชาติชื่อว่า "มองต่างมุม"
โปรดติดตามอย่างใกล้ชิด.....เพราะถ้าพลาดอาจเสียดาย(โฆษณาชวนชื่น เอ๊ย ชวนเชื่อไว้ก่อน...อิอิ)
สำหรับวันนี้ขอบคุณทุกท่านที่เข้ามาอ่านค่ะ
(o*^_______________^*o)

***เพิ่มเติมข้อมูลใหม่***
25/09/52 
18.15 น.
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก 
 http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php/%E0%B8%A1%E0%B8%94
***ชีวิตของมด ***

ชีวิตของมดโดยทั่วไปเริ่มด้วย ราชินี 1 ตัวจะบินออกจากรังที่เป็นบ้านอาศัยพร้อมด้วยราชินีและมดเพศผู้ตัวอื่นๆด้วยและจากรังอื่นๆในบริเวณใกล้เคียง ราชินีจะค้าหาที่สำหรับผสมพันธุ์ โดยปกติจะถูกดึงดูดด้วยวัตถุขนาดใหญ่ ตัวอย่างเช่น ต้นไม้สูงๆ ไม้พุ่มขนาดใหญ่ และยอดเนินเขา บริเวณเหล่านี้จะเป็นที่พบกันสำหรับราชินีและมดเพศผู้ที่มาจากหลายรัง ทำให้สามารถพบกัน ราชินีก็จะผสมพันธุ์กับมดเพศผู้ 1 ตัว หรือ 2-3 ตัว 
        ขณะยังคงบินอยู่ในอากาศแต่เป็นช่วงสั้นๆ หลังจากนั้นก็จะทิ้งตัวลงสู่พื้นดิน ราชินีจะค้นหาพื้นที่ทำรังที่เหมาะสม พื้นที่ราชินีค้นหานั้นแตกต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดและสามารถมีขอบเขตตั้งแต่ยอดไม้จนถึงใต้ดิน ข่วงที่ราชินีค้นหาหรือขณะที่พบพื้นที่ที่เหมาะสมแล้วราชินีจะกัดปีกหรือสลัดปีกออกเนื่องจากไม่ ต้องการใช้แล้วจากนั้นราชินีจะห่อหุ้มตัวเองด้วยปลอกขนาดเล็กๆและวางไข่เป็นกลุ่มเล็กๆ ราชินียังคงอยู่ในรังกับครอบครัว 
        ขณะที่กำลังเจริญเติบโต ตัวหนอนที่กำลังเจริญเติบโตจะกินไข่ที่ไม่ได้ผสมซึ่งราชินีจะวางไข่โดยเฉพาะสำหรับเป็นอาหาร มดงานรุ่นที่ 1 มีขนาดเล็กกว่ามดงานรุ่นถัดๆมาเพราะว่าราชินีสามารถจัดเตรียมอาหารในปริมาณที่กำจัด เมื่อเปรียบเทียบกับการหาอาหารของมดงาน เมื่อมดงานเป็นตัวเต็มวัย ก็จะเริ่มออกจากรังและหาอาหาร โดยการจับเหยื่อกลับมาให้ราชินีและครอบครัวที่เพิ่มขึ้น กลุ่มมดพัฒนาขึ้น เพราะว่ามีมดงานตัวเต็มวัยมากขึ้น มดงานรุ่นใหม่ควบคุมดูแลครอบครัวรวมทั้งนำอาหารเพิ่มขึ้น ที่ระยะนี้ ราชินีจะลดกิจกรรมในการวางไข่และมดงานเข้ารับหน้าที่ทั้งหมดภายในรัง ราชินียังคงมีความจำเป็นสำหรับการดำรงชีวิตกลุ่มมดทั่วไป เพราะว่าราชินีจะควบคุมกิจกรรมของมดงานทั้งหมดในรังด้วยการส่งสารเคมี 
        รูปแบบการค้าหารังตามข้างบนเป็นรูปแบบหนึ่งที่พบทั่วไปและแพร่กระจายมากที่สุด อย่างไรก็ตาม ยังมีมดอีกจำนวนมากที่แตกต่างไปจากนี้ ตัวอย่างเช่น การผสมพันธุ์อาจเกิดขึ้นบนหรือในรัง ราชินีหลายตัวสร้างรังร่วมกันและอาศัยอยู่ร่วมกันหรือต่อมาก็ต่อสู้กันในการกำหนดราชินีที่เหลืออยู่ภายในรัง ส่วนราชินีตัวอื่นๆถูกบังคับให้ออกไปหรือถูกฆ่าตาย 
        ส่วนในบางชนิดนั้นกลุ่มใหม่ถูกสร้างเมื่อราชินีใหม่ออกจากรังไปพร้อมกับมดงานจำนวนหนึ่งและกำหนดถิ่นฐานใหม่ที่ห่างไกลออกไป ราชินีหาอาหารข้างนอกรังก่อนที่มดงานรุ่นที่ 1 จะเกิดขึ้น เป็นต้น ขณะที่กลุ่มมดงานจะเข้าสู่วัยแก่ ราชินีจะเริ่มผลิตราชินีและมดเพศผู้ในรุ่นถัดไป ปัจจัยหลายประการที่เป็นตัวกำหนดการผลิตราชินีใหม่ประกอบด้วย เวลาในรอบปี อาหารที่เป็นประโยชน์สำหรับการเจริญเติบโตของตัวอ่อน ขนาดและที่บรรจุไข่ที่วาง ฟีโรโมนหรือฮอร์โมนที่ผลิตโดยราชินีและอายุของราชินี ส่วนการผลิตมดเพศผู้นั้นถูกกำหนดโดยกลไกอย่างง่ายๆกว่าราชินี ตัวหนอนของราชินีและมดเพศผู้ใหม่จะคล้ายกับตัวหนอนของมดงานแต่โดยทั่วไปมีขนาดใหญ่กว่า เมื่อเป็นตัวเต็มวัยระยะแรกจะยังคงอยู่ในรังก่อนเพื่อคอยภาวะแวดล้อมที่เหมาะสมในการเริ่มต้นออกจากรัง สภาพที่เหมาะสมนี้จะเป็นสาเหตุสำคัญในการกระตุ้นการออกจากรังของราชินีและมดเพศผู้เมื่อออกจากรังไปแล้ว ราชินีจะผสมพันธุ์และสร้างรังใหม่ภายใน 2-3 วันเท่านั้น ขณะที่มดเพศผู้โดยทั่วไปจะตายภายใน 2-3 วันหลังออกจากรัง 

*** มดติดต่อสื่อสารกันได้อย่างไร***
        เมื่อมดตัวหนึ่งเจออาหาร เพียงผ่านไปไม่นานก็จะมีมดฝูงใหญ่ตามมาอีก พวกมันมีวิธีส่งข่าวสารถึงกันอย่างไร ตามที่มีการวิจัยพบว่า มดจะใช้หนวดในการรับสัมผัส และส่งข่าวสาร เมื่อเวลาที่เจออาหารมันก็จะบอกพวกพ้องโดยการใช้หนวดชนกันแต่ก็ไม่สามารถส่งข่าวได้อย่างละเอียดเกี่ยวกับทิศทาง และสถานที่ มันจึงทิ้งกลิ่นไว้ตามทางมดเป็นสัตว์ที่มีจมูกไวมาก จึงติดตามกลิ่นเพื่อนที่ทิ้งไว้ และหาอาหารจนพบได้มดบางชนิดมีสายตาดีมาก มันจึงจดจำสัญลักษณ์ข้างทาง และตามกลิ่นไปจนพบอาหาร 

***การหาอาหารของมด***
ถ้าดูที่ส่วนปากของมดแล้วพบว่า จะมีส่วนที่ใช้กัดและกินรวมไปถึงส่วนที่ใช้ดูดด้วย ดังนั้นมดส่วนมากสามารถดูดน้ำเลี้ยงพืชหรือของเหลวจากแมลงที่ขับถ่ายออกมาได้ รวมไปถึงการกัดและกินพืชที่ตายแล้วหรือชิ้นส่วนของสัตว์ มดงานส่วนใหญ่เป็นพวกตัวห้ำหรือกินซากสัตว์ (scavengers) อาหารของมดนั้นค่อนข้างกว้าง ประกอบด้วย สัตว์ที่ขาเป็นปล้องและเมล็ดพืช มดตัวเต็มวัยกินอาหารที่เป็นของเหลว โดยสะสมของเหลวจากเหยื่อที่จับได้หรือขณะที่ดูแลพวกเพลี้ยต่างๆ และแมลงกลุ่มอื่นๆ เหยื่อที่เป็นของแข็งนั้นก็จะนำกลับไปที่รังโดยมดงาน ตามปกติจะเป็นอาหารของตัวอ่อนมด ตัวเต็มวัยที่อยู่ในรังได้แก่ ราชินีได้รับอาหารจำนวนมากหรือทั้งหมดจากมดงานที่หาอาหารได้โดยตรง ระหว่างที่หาอาหาร มดงานจะสะสมของเหลวซึ่งจะเก็บสะสมไว้ที่ส่วนบนของระบบย่อยอาหาร เมื่อกลับไปยังรัง มดงานเหล่านี้จะสำรองของเหลวที่สะสมไว้และผ่านเข้าไปยังมดงานตัวอื่นๆ 
        ขณะที่มดงานส่วนมากจะกินอาหารแตกต่างกันออกไป มีมดบางชนิดเจาะจงอาหารในวงแคบๆ มดจำนวนมากชอบกินพวกแมลงหางดีดเป็นอย่างมาก ส่วนมดบางชนิดชอบกินไข่ของสัตว์ที่มีขาเป็นปล้อง มดบางชนิดจะเข้าไปยังรังมดชนิดอื่นอย่างรวดเร็วเพื่อจับตัวอ่อนมดและดักแด้ มดจำนวนมากที่มีความจำเพาะกับอาหารที่กินนั้นจะมีการดัดแปลงลักษณะทางสัณฐาน ตัวอย่างเช่น กรามที่พบในพวกกลุ่มตัวห้ำชั้นสูงจะเรียวยาวมากและมีฟันขนดใหญ่ โดยเฉพาะตอนปลาย เมล็ดของพืชจำนวนมาก มีอาหารที่จำเพาะเรียกว่า elaiosomes ซึ่งจะดึงดูดมดให้เข้ามา มดจะสะสมเมล็ดโดยกินส่วนนี้เป็นอาหาร บางครั้งกินเมล็ดด้วย เมล็ดจำนวนมากยังคงงอกได้หลังจากส่วนที่มีอาหารถูกกินไป เมล็ดจะถูกวางไว้ภายในรังหรือบนกองตรงกลางที่มดสร้างขึ้นมา เป็นบริเวณที่เมล็ดจะมีการงอกในเวลาต่อมา มีความเชื่อว่าเมล็ดที่สะสมโดยมด มีโอกาสสูงมากในการงอกและรอดชีวิตเมื่อเปรียบเทียบกับเมล็ดที่ไม่ได้มีการสะสมจากมด เนื่องจากเมล็ดถูกทำลายน้อยมากโดยพวกกินเมล็ด และเนื่องจากเมล็ดถูกเก็บไว้ในร่มใกล้กับกองดินที่มีธาตุอาหาร โดยทั่วไป มดชอบออกหากินไม่ช่วงกลางวันก็กลางคืน การออกหากินของมดบางชนิดเกิดขึ้นทั้งกลางวันและกลางคืน ในบริเวณที่แห้งแล้ง กิจกรรมการหาอาหารของมดจำนวนมากขึ้นอยู่กับอุณหภูมิ บางชนิดมีกิจกรรมระหว่างช่วงเช้าหรือเย็นเท่านั้น ส่วนบางชนิดมีกิจกรรมระหว่างตอนที่ร้อนที่สุดของวัน 

ขอบคุณรูป มด ที่น่าประทับใจต่อไปนี้จากเว็บ 
http://photobucket.com