ว่าด้วยเรื่องการ แยก"คุณtime" "จริยtime" ออกจากการบริหาร

กวินทรากร

ในความคิดของนักปรัชญาการเมืองอิตาเลี่ยน นิโก๊ โหละ มาคิอา เว้ หลิ (Niccolo Machiavelli) อาจได้รับการมองว่าเป็นปรัชญาการเมืองแบบทางโลก(secularization)ที่สมบูรณ์.และมีความโดดเด่นทางแนวความคิดคือ แยกคุณธรรมจริยธรรมออกจากการบริหาร ในงานเขียนที่ชื่อ The Prince : เจ้าผู้ปกครอง ,แปลเป็นภาษาไทยโดย ศ.ดร. สมบัติ จันทรวงศ์ 
Machiavelli เป็นนักการฑูตและนักบริหารที่มีประสบการณ์เขาได้อธิบายว่า การต่อสู้กันด้วยอำนาจนั้น มันได้รับการชักนำขึ้นมาอย่างไรในสมัยเรอเนสซองค์ของอิตาลี, จากการบรรยายถึงเรื่องนี้ทำให้เขาได้รับชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันไปทั่ว.งานเขียนในช่วงปลดเกษียณหลังจากการถูกถอดถอนทางการเมือง, ในเรื่อง The Prince เขาได้กล่าวว่า ผู้ปกครองจะต้องรวมความเข้มแข็งของ "ราชสีห์" เข้ากับความหลักแหลม(ฉลาดแกมโกง)ของ "วฤก"  เอาไว้ด้วยกัน: เขาจะต้องระมัดระวังตัว ไหวตัว ไร้ความเมตตา และมีความพร้อมทันที ฆ่าหรือขจัดปรปักษ์ หรือทำให้ศัตรูเป็นอัมพาตโดยปราศจากการเตือนให้รู้ล่วงหน้า. และเมื่อเขากระทำการอันใดที่เป็นอันตรายมันก็จะต้องเป็นไปพร้อมกันทั้งหมด. สำหรับมนุษย์แล้ว ควรจะได้รับการปฏิบัติด้วยดีหรือไม่ก็บดขยี้ เพราะพวกเขาสามารถที่จะแก้แค้นและนำอันตรายมาถึงตัวท่านได้เป็นขบวน แต่ถ้าเอาจริงเอาจังพวกเขาจะไม่สามารถทำเช่นนั้นได้. ยิ่งไปกว่านั้น เจ้าชายหรือนักปกครองที่มีความลังเลใจ ผู้ซึ่งดำเนินรอยตามหนทางที่เป็นกลาง โดยทั่วไปแล้ว จะประสบกับความพินาศ. เขาแนะนำว่า มันจะเป็นการดีที่สุดที่จะลงจากอำนาจในช่วงเวลาที่เหมาะสมตอนที่เป็นฝ่ายชนะ และนครต่างๆที่พ่ายแพ้ควรที่จะถูกปกครองโดยตรงโดยทรราชเอง ด้วยการพำนักอยู่ที่นั่นหรือไม่ก็ทำลายมันเสีย. นอกจากนั้น บรรดาเจ้าชาย(นักปกครอง)ไม่เหมือนกับคนที่สันโดษทั่วไป ไม่ต้องรักษาศรัทธาใดๆไว้: นับแต่ที่การเมืองต่างๆได้สะท้อนถึงกฎหมายที่สับสนยุ่งเหยิงและรกรุงรัง รัฐก็คือกฎหมายของตัวมันเอง, และการปกครองที่มีศีลธรรมธรรมดาไม่จำต้องใช้มันแต่อย่างใด Machiavelli ยังได้กล่าวต่อไปอีกว่า การเป็นที่รักนั้นดีกว่าการเป็นที่หวาดกลัวหรือว่ากลับกัน เราอาจตอบว่าเราย่อมปรารถนาจะเป็นทั้งอันหนึ่งและอีกอันหนึ่ง แต่เนื่องจากยากที่จะผสมคุณสมบัตินี้เข้าด้วยกัน ถ้าอันใดอันหนึ่งในสองอันนี้จะต้องขาดไป การเป็นที่หวาดกลัวจึงเป็นการปลอดภัยมากกว่าเป็นที่รัก เพราะเราสามารถจะพูดสิ่งนี้โดยทั่วไปเกี่ยวกับมนุษย์ได้ว่า พวกเขาอกตัญญู เปลี่ยนใจง่าย เป็นพวกมือถือสากปากถือศีล และพวกอำพราง พวกหลีกเลี่ยงอันตราย ผู้รักผลได้ และในขณะที่ท่านทำดีต่อพวกเขา พวกเขาก็จะเป็นของท่านเต็มตัว อุทิศโลหิต สิ่งของต่างๆ ชีวิตและบุตรชายแก่ท่าน อย่างที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น เมื่อความจำเป็นนั้นอยู่ห่างไกลออกไป แต่เมื่อความจำเป็นเข้ามาใกล้ท่าน เมื่อนั้นพวกเขาก็จะเป็นกบฏ และเจ้าผู้ปกครองที่วางรากฐานบนถ้อยคำของพวกนั้นอย่างเต็มตัว หากพบว่าตนเองขาดการเตรียมการอย่างอื่นๆเมื่อใด ก็จะถูกทำลาย เพราะมิตรสหายที่เราได้มาด้วยการซื้อหาและมิใช่ด้วยความยิ่งใหญ่และความสูงส่งของจิตใจนั้น เราสมควรจะได้พวกเขา แต่เราไม่ได้พวกเขาเลย เมื่อเวลามาถึงก็ไม่อาจใช้พวกเขาได้ และมนุษย์มีความระมัดระวังในการทำให้คนที่ทำให้ตนเป็นที่รักต้องขุ่นเคือง น้อยกว่าคนที่ทำให้ตนเป็นที่หวาดกลัว เพราะความรักนั้นคงรักษาไว้ได้ด้วยสายโซ่แห่งภาระผูกพัน ซึ่งเนื่องจากความชั่วร้ายของมนุษย์จึงถูกตัดขาดได้ทุกโอกาส
เพื่อผลประโยชน์ของตน แต่ความกลัวนั้นคงรักษาไว้ได้โดยความหวาดกลัวการลงโทษ ซึ่งไม่เคยจากท่านไปเลย 
ยกตัวอย่างเช่นเจ้าผู้ปกครอง (ผู้ชาย) จะต้องมีหน้าที่ รั ก ษ า ค ว า ม เ ป็ น รั ฐ ไว้ (ในที่นี้หมายถึงความเป็นสามีภรรยา) ถ้าจะต้องให้เลือกอย่างใดอย่างหนึ่งระหว่างการทำให้แฟน ก ลั ว กับการทำให้แฟน ช อ บ เพื่อที่จะรักษาเธอไว้  ในสภาวการณ์เช่นนี้   เจ้าผู้ปกครอง  ย่ อ ม ต้ อ ง เ ลื อ ก ใ ห้ เ ธ อ ก ลั ว เพราะความกลัวจะทำให้เธอไม่กล้าไปไหนโดยไม่บอกไม่กล่าวเพราะเธอรู้ว่าแฟนเธอดุ แต่ถ้า เลือก ทำ ใ ห้ รั ก  เพื่อที่จะรักษาเธอไว้ ธรรมชาติมนุษย์ไม่มีความซื่อสัตย์ ถ้าคุณรักเธอเกินไปตามใจเธอทุกอย่างเธออาจเห็นว่าคุณใจอ่อน และคุณอาจรักษาเธอไว้ไม่ได้ 
สิ่งที่Machiavelli กล่าวถือว่าถูกในส่วนหนึ่ง เพราะการที่องค์อธิปัตย์จะทำให้ประชาชนจงรักภักดีได้นั้นถ้าไม่ด้วยการทำให้รักก็ด้วยการทำให้กลัว การทำให้รักนั้นย่อมไม่ใช่ความรักในความหมายแบบโรแมนติก หากแต่เป็นความรักในแบบมิตร(Mitra)  ในความหมายแบบ Indo-Iranian หรือไมตรี หรือ เพื่อน ( Friend ) ในความหมายแบบละติน
ซึ่งล้วนแล้วแต่หมายถึง สัญญา (contract) ของขวัญ ( Gift ) หรืออื่นๆ ซึ่งล้วนแล้วแต่มีความหมายในเชิงของการแลกเปลี่ยน ( Exchange) ผลประโยชน์ซึ่งกันและกัน เป็นมิตรกันในลักษณะของพันธมิตรคือเป็นมิตรกันด้วยพันธะของการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ ซึ่งความสัมพันธ์ในรูปแบบนี้สามารถพังทลายลงได้อย่างง่ายดายหากมีผลประโยชน์อื่นที่สามารถสนองความต้องการได้ดีกว่า และความจงรักภักดีนั้นก็จะหมดไปในทันที ซึ่งความจงรักภักดีที่เกิดจากความกลัวนั้นต่างออกไป องค์อธิปัตย์สามารถทำให้ประชาชนจงรักภักดีได้ด้วยความกลัวการถูกลงโทษ และการลงโทษนั้นก็คือความโหดร้ายทารุณนั่นเอง ความโหดร้ายทารุณหากใช้อย่างดีก็จะส่งผลให้เกิดความจงรักภักดีได้อย่างคงทน แต่หากความโหดร้ายทารุณนั้นใช้อย่างเกินพอดี(หรืออย่างเลว)เมื่อใด เมื่อนั้นความกลัวก็จะกลับกลายไปเป็นความเกลียดชัง และเมื่อนั้นความจงรักภักดีก็จะสูญสลายตามไปด้วย จุดที่Machiavelli มิได้กล่าวไว้โดยตรงก็คือ การรวมคุณสมบัติทั้งสองคือความรักและความกลัวเข้าด้วยกันนั้นแม้จะยากแต่ก็ใช่ว่าจะเป็นไปไม่ได้ สิ่งที่องค์อธิปัตย์พึงกระทำก็คือ สร้างความจงรักภักดีโดยใช้ความรักควบคู่ไปกับความกลัว เป็นทั้ง Mitra และ Varuna มิเช่นนั้นหากจะสร้างความจงรักภักดีด้วยความหวาดกลัว 
ก็ควรจะทำให้ตนเป็นที่หวาดกลัวในแบบที่แม้ไม่ได้ความรักมา แต่ก็ไม่เป็นที่เกลียดชัง ซึ่งการทำให้หวาดกลัวแต่ไม่เป็นที่เกลียดชังนี้ก็สามารถทำได้โดยใช้ความโหดร้ายทารุณด้วยความสุขุมรอบคอบ กล่าวคือใช้ความโหดร้ายทารุณอย่างดีนั่นเอง ซึ่งการใช้ความโหดร้ายทารุณอย่างดีนั้นก็ดังที่ได้กล่าวมาแล้วว่าคือความทารุณโหดร้ายที่กระทำอย่างฉับพลัน เหมาะกับความจำเป็นที่ต้องทำให้ตนเองมั่นคง และหลังจากนั้นแล้วก็ไม่ดำเนินต่อไปแต่เปลี่ยนไปให้ประโยชน์อันยิ่งใหญ่สูงสุดเท่าที่จะเป็นไปได้แก่ผู้อยู่ใต้ปกครอง ลักษณะของการใช้ความทารุณโหดร้ายอย่างดีนั้นหากพิจารณาอย่างถี่ถ้วนแล้วก็จะพบว่าลักษณะดังกล่าว คือลักษณะของกฎหมายนั่นเอง
สรุป คุณธรรมจริยธรรม บางคราวก็ต้องแยกออกจากการบริหารประเทศ เช่นกรณีเกิดสงครามการสู้รบเข่นฆ่า ในภาวะสงครามย่อมไร้ซึ่งศีลธรรมจริยธรรม เมื่อมีคนเอามีดมาจ่อคอเรา เราจะเลือกยกมือไหว้ ถอย หรือ สู้ หากยกมือไหว้แล้วเขายังจะฆ่า ก็ต้องหนี หากหนีไม่ได้ก็ต้องสู้ และเมื่อคิดจะสู้ก็ต้องเกิดการสูญเสีย ผู้ที่มี จริยธรรมและศีลธรรมในใจก็ย่อมไม่ต้องการให้เกิดการสูญเสีย แต่ความเป็นจริงของธรรมชาติผู้เข้มแข็งเท่านั้นจึงจะเป็นผู้อยู่รอด ในภาวะความเป็นความตายอยู่ใกล้กันชนิดเส้นยาแดงผ่าแปด น้อยคนนักที่ยังจะมีคุณธรรมและจริยธรรม (จะมีก็แต่มหาตมคานธี ที่ต่อสู้แบบ อหิงสา แต่สุดท้ายก็ตายเพราะโดนยิง)  ฉันใดก็ฉันนั้น ในภาวะสงครามหากต้องการรักษาศีลธรรมจริยธรรมไว้ ก็จำต้องสู้รบเข่นฆ่า (เพราะหลีกเลี่ยงไม่ได้ การต่อสู้แบบอหิงสา ถึงไม่เข่นฆ่าแต่ก็ถือเป็นการต่อสู้ทางชนชั้นรูปแบบหนึ่ง) และเมื่อการสู้รบเข่นฆ่าจบสิ้นลง ความสงบจักมาเยือน ศีลธรรมจริยธรรม จักกลับมาอีกครั้ง ยกตัวอย่างเช่น การทำสงครามกับยาเสพย์ติดที่จำต้องรักษาความสงบด้วยการยอมสละศีลธรรมจริยธรรมในการปกครองเพื่อรักษาความสงบส่วนรวมไว้ นี่คือความจำเป็นและไม่จำเป็นของคำว่า ศีลธรรมจริยธรรมทางการปกครอง  ซึ่งควรและไม่ควรแยกออกจากการเมืองการปกครอง ในภาวะปัจจุบัน สงครามที่ว่าคือสงครามเศรษฐกิจ จะเอาแต่คำว่าศีลธรรมจริยธรรมมาใช้ในสงครามเศรษฐกิจไม่ได้หรือใช้ได้แต่น้อย ฉะนั้นในภาวะสงครามเศรษฐกิจผู้นำควรเป็นได้ทั้ง วฤก (หมาป่า,สุนัขจิ้งจอก) และราชสีห์ (สิงห์โต) และทำให้ประชาชนรักและกลัว ถ้าพูดเป็นแบบไทยๆก็คือรู้จักใช้ทั้งพระเดชและพระคุณ เลิกพูดเสียทีครับ คำที่ว่าผู้นำต้องมีจริยธรรม มัน เป็นอุดมคติเกินไป เหมือน กับเราพยามแสวงหา "สวนดอกท้อ" ที่  กวีจีน เถาหยวนหมิง แต่งไว้ ถ้าฝรั่งก็ต้อง ยูโทเปีย (Utopia) แปลเป็นไทยว่าสังคมนิยมเพ้อเจ้อ ของท่านเซอร์โทมัส มอร์ (SIR THOMAS MORE)