.. ลำนำ ภูกามยาวนครา ..

กิ่งโศก

สาวตาหวานกว๊านพะเยา บทเพลงนี้ สมัยยังเด็กๆ จะนึกถึง ภาพ ป่าเขา น้ำตก ถิ่นแถบทางเหนือ เป็นภาพในจินตนาการของกิ่งโศก นึกถึงครั้งใด ดู เป็นภาพที่ดูร่มเย็น แม้ว่าในชีวิตจริง ของกิ่งโศก ยังไม่เคยไปเยือนแม้แต่ครั้งเดียว
กว๊าน เมือหาความหมายแล้วจะ รวมอยู่ในกลุ่ม ห้วย หนอง คลอง บึง ลำคลอง แม่น้ำ ทะเลสาบ เรียกว่าเป็น สปีซี่เดียวกัน นะแหละครับ

กว๊าน เป็นคำทางเหนือเรียก บึงที่มีขนาดใหญ่ 
และกว๊านพะเยา ถือว่าเป็นบึงใหญ่
แถบถิ่นล้านนา หรือทางเหนือของไทยนั้น ได้สร้างมนต์เสน่ห์ ให้กลับคนภาคอื่นยิ่งนัก โดยเฉพาะคนภาคกลางเสน่ห์ความงามอันอ่อนช้อย ของสาวทางเหนือ เสน่ห์ความอ่อนช้อยทางวัฒนธรรม รวมไปถึง มนต์เสน่ห์ทางธรรมชาติ
กิ่งโศก เคยคิดไว้ว่าสักไม่นาน อยากไปเห็น สักที แม้นว่าจะช่วงนี้มีภาพ ตามสื่อว่า กว๊านพะเยา ก็ น้ำแห้ง..
แต่ความอยากไป เพื่อ อย่างน้อย ก็จะได้ มีอดีตได้เล่าขานบ้าง..
ครั้งนี้ ที่จริงจะนำเสนอ บทเพลงเกี่ยวกับทางเหนือ เจอ มนต์รักป่าซาง ก็แสนประทับ ใจ และพอมาฟัง กว๊านพะเยา..ยิ่งประทับใจ เลยขอเขียนเรื่องราว ของ กว๊านพะเยาก่อน
ก่อนฟังเพลง เรามาดู ภูมิหลัง ของเมืองนี้กันก่อน พอสังเขปนะครับ

อดีตของเมืองพะเยา
" พะเยา " เป็นเมืองเก่าแก่เมืองหนึ่งในแถบลานนาไทย เดิมมีชื่อว่า " ภูกามยาว " หรือ " พยาว " มีอายุกว่า 900 ปี 
ตั้งขึ้นราวปี พ.ศ. 1639 โดยพ่อขุนศรีจอมธรรม กษัตริย์แห่งราชวงศ์ลัวะจังคราชหิรัญนครเงินยางเชียงแสน 
และเจริญรุ่งเรืองสูงสุดในสมัยพ่อขุนงำเมือง ซึ่งเป็นพระสหายร่วมน้ำสาบานกับ พ่อขุนเม็งรายแห่งเมืองเชียงราย 
และพ่อขุนรามคำแหงกษัตริย์กรุงสุโขทัย ทั้งสามได้กระทำสัตย์ปฏิญาณต่อกันที่ริมแม่น้ำบริเวณวัดสบร่องขุย 
โดยหันหลังพิงกัน แม่น้ำนี้จึงได้ชื่อว่าแม่น้ำอิง พระราชาธิราชทั้งสามพระองค์ ได้ทรงกระทำสัตย์ปฏิญาณผูกมิตรทรงดื่มน้ำสัตยาผสมโลหิตจากนิ้วพระหัตถ์ เพื่อเป็นมิตร น้ำร่วมสาบานไม่เป็นศัตรูต่อกัน ณ ฝั่งแม่น้ำอิง เขตเมืองพะเยา
ต่อมามีการเปลี่ยนแปลงการปกครองตามอิทธิพลของอาณาจักรต่างๆ 
ที่ผลัดกันมีอำนาจในแถบนี้ จนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พยาวเปลี่ยนชื่อเป็นพะเยา และรวมอยู่กับจังหวัดเชียงราย 
กระทั่งในปี พ.ศ. 2520 จึงได้รับการจัดตั้งขึ้นเป็น " จังหวัดพะเยา " นับเป็นจังหวัดที่ 72 ของประเทศไทย
พระราชาธิราชทั้งสามพระองค์ ได้ทรงกระทำสัตย์ปฏิญาณผูกมิตรทรงดื่มน้ำสัตยาผสมโลหิตจากนิ้วพระหัตถ์ เพื่อเป็นมิตร น้ำร่วมสาบานไม่เป็นศัตรูต่อกัน ณ ฝั่งแม่น้ำอิง เขตเมืองพะเยา

นี้ ลองมาฟังเพลง แม้จะออกแนวลูกทุ่ง แต่เป็นลูกทุ่งสมัยก่อน เรียกว่า เก่าแล้ว คนร้อง คนแต่ง น่าจะไม่อยู่ในโลกแล้วนะครับ
ชื่อเพลงกว๊านพะเยา ตามชื่อบึงใหญ่เลย เนื้อหา ผมว่า เป็นความจำเริญในทางภาษา ที่ ยืมคำคุณ สดายุมาใช้ได้หรือเปล่าก็ไม่รู้ คือ นารีปราโมทย์ 
สิ่งที่สดับได้ นั่นคือ ธรรมชาติยุคนั้น เป็นแบบบริสุทธิ์ อย่างแท้จริง ซึ่งคงหาไม่ได้แล้วในปัจจุบัน
เชิญร่วม ฟัง..เพลงนี้กันครับ..

เพลง : กว๊านพะเยา
ศิลปิน : สุรพล สมบัติเจริญ
เนื้อเพลง : 
.....โอ โอ่โอโอ่โอ้ละเน้อ
ทำบุญจั่งใดเล่าเออ ถึงได้มาเจอสาวเจ้า
น้องอยู่ดงดอย ดินแดนห้วยป่าและเขา
ถิ่นพงไพรในป่าลำเนา กว๊านแห่งพะเยายังงามละเน้อ
.....โอ โอ่โอโอ่โอ้นวลน้อง
เจ้าคงสร้างบุญด้วยทอง ไผมองเห็นจึงหลงเพ้อ
ถึงอยู่พะเยา น้องยังสวยแจ่มเลิศเลอ
สาวเมืองกรุงยังบ่เทียมเธอ ใช่ยอนะเออพี่พูดด้วยใจ
.....เจ้าแต่งตัว ยามเล่นน้ำ เจ้านุ่งกระโจม
เก็บกล้วยไม้มาแซมเสียบผม แลสลวยสวยงามวิไล
เห็นดอกบัวตูม เด่นงามท่ามกลางน้ำใส
เจ้าผุดดำโผแหวกเวียนว่าย ร้องกรีดหวีดไปในเพื่อนหมู่สาว
.....โอ โอ่โอโอ่โอ้ละหนอ
ทำบุญจั่งใดพี่ขอ ยกผลกุศลให้เจ้า
ขอตักบาตรพระ ร่วมเรียงเคียงคู่กับสาว
แม่ตาหวานกว๊านแห่งพะเยา ขอปองฮักเจ้าจนวันชีพวาย
.....เจ้าแต่งตัวยามเล่นน้ำ เจ้านุ่งกระโจม
เก็บกล้วยไม้มาแซมเสียบผม แลสลวยสวยงามวิไล
เห็นดอกบัวตูม เด่นงามท่ามกลางน้ำใส
เจ้าผุดดำโผแหวกเวียนว่าย ร้องกรีดหวีดไปในเพี่อนหมู่สาว
.....โอ โอ่โอโอ่โอ้ละหนอ
ทำบุญจั่งใดพี่ขอ ยกผลกุศลให้เจ้า
ขอตักบาตรพระ ร่วมเรียงเคียงคู่กับสาว
แม่ตาหวานกว๊านแห่งพะเยา ขอปองฮักเจ้าจนวันชีพวาย

เจ้าแต่งตัว ยามเล่นน้ำ เจ้านุ่งกระโจม
เก็บกล้วยไม้มาแซมเสียบผม แลสลวยสวยงามวิไล
เห็นดอกบัวตูม เด่นงามท่ามกลางน้ำใส
เจ้าผุดดำโผแหวกเวียนว่าย ร้องกรีดหวีดไปในเพื่อนหมู่สาว 
เป็นภาพที่ชมสาว แล้วมีความรู้สึกว่าไม่อุจาดแต่อย่างใด แต่ชวนเคลิบเคลิ้มตามยิ่ง นะขอรับ..งดงามภายใต้จินตนาการ อย่างยิ่ง...

๏ ขุนสามกษัตริย์สร้าง.......สัตยา
ริมแม่อิงแอ่งผา...............หลั่งล้อม
โลหิตร่วมมิตรา.....................ดื่มต่าง ถ้อยเนอ
สายผูกสัจจะห้อม.................ห่มเคล้าสักขี ๚ะ

๏  สามขุนกษัตริย์สร้างสัตยา
ผูกสัจจาถ้อยจริงหันพิงหลัง
โลหิตนิ้วพระหัตถ์รวมร่วมพลัง
ณ.เบื้องฝั่งดื่มสานสาบานใจ 
 ๏ ระหานห้วยมิแห้งสำแดงบอก
เริงระลอกน้ำหลั่งสะพรั่งไหล
ชโลมชุ่มร่ำเชื้อถึงเนื้อใน
ศกสมัยล่วงผ่านผสานจินต์ ๚ะ
๏  สายน้ำโอบอุ้มเถื่อนที่เคลื่อนคล้อย
ประหนึ่งพร้อยแต่งพรายเบื้องปลายสินธ์
โตรกลึกตื้นเลอแต้มแย้มรอยอินทร์
ผู้ประทิ่นทอเส้นทอดเด่นพราว 
๏  ครั้งได้เยือนพยาวยิ่งน้าวย้อน
ห้วงจิตซ้อนภาพซึ้งคะนึงสาว
พิศุทธิ์ยิ่งงามแย้มยลแต้มพราว
ภูกามยาวสาวอัปสรซ่อนจำแลง ๚ะ
๏  ระริกเย้าเสียงย้ำถ้อยคำย้อง
สรวลเริงก้องกุมชิดสนิทแฝง-
อกพี่หวั่นใจหวามภาพย้ำแทง
ผกาแจรงทัดหูพธูธาร ๚ะ
๏  สาวเริงน้ำกลางธารพึงจารจับ
แม่อิงเอยเผยขับกำซับซ่าน
หรือนี่ถิ่นไกรลาศพิมาศมาน
โฉมสะคราญว่ายเคล้าช่างเย้ายวน ๚ะ
๏  กว๊านพะเยาบึงใหญ่พี่ได้อิ่ม-
เอมภาพลิ้มห่มล้ำเมื่อย้ำหวน
จักขอเก็บภาพหวานสุดรัญจวน
รำลึกครวญทุกครั้งเมื่อยั้งเยือน  ๚ะ
+ กิ่งโศก +