บัณฑิตในอุดมคติ

ต้นดาว

สำหรับช่วงระยะเวลาของการศึกษาหาความรู้ ของนักแสวงหาความใฝ่รู้ทั้งมวลทั้งหลายในโลกแห่งการศาสตร์การศึกษานี้ ล้วนแล้วมีจุดมุ่งหมายอย่างเดียวกันคือ การมีอนาคตอันรุ่งเรืองและมั่นคง นับตั้งแต่วันที่บรรลุถึงปัญญาขั้นหนึ่งจนถึงวันที่ทุกคนเฝ้ารอคอยวันรับใบปริญญาบัตร ใบประกาศเกียรติคุณความรู้ซึ่งอดีตเป็นเพียงกระดาษเปล่าแผ่นหนึ่งถ้าหากไม่มีผู้ใดสักคนหนึ่งระดับและให้ความสำคัญกับกระดาษว่างเปล่าแผ่นนั้นแล้ว คงจะกลายเป็นเพียงกระดาษไร้ค่า ถูกเมินจากผู้คนในสังคม ความสำคัญของใบปริญญาบัตรจากที่เป็นสิ่งที่บ่งบอกระดับภูมิปัญญาของบัณฑิต คงเหลือความสำคัญแค่เพียงกระดาษเช็ดเท้าของกลุ่มคน ผู้ซึ่งเดินสวนกระแสกันผ่านไปมาในแต่ละวันเป็นแน่แท้ หรืออาจกล่าวได้ว่าใบปริญญาบัตรนั้น แสดงให้ทราบว่าบัณฑิตทั้งหลายมีความใฝ่ดี
	คุณค่าความเป็นบัณฑิตใช่เพียงเห็นได้จากใบปริญญาบัตรที่ได้รับเป็นของขวัญ ตอบแทนความเพียรพยายามจากความอุตสาหะของบุคคล อันเกิดจากการศึกษาเล่าเรียน แล้วนำมาจัดวางใส่กรอบทับด้วยกระจกสวยหรูนั่นไม่ หากแต่คุณค่าความเป็นมนุษย์นั้นสำคัญกว่า ดังให้สมกับความหมายของคำว่า "บัณฑิต" ซึ่งได้กล่าวไว้ในหลักธรรมว่า "ผู้ฉลาดรู้ธรรมและดำเนินชีวิตไปตามหลักธรรม แสวงหาความรู้เพิ่มเติมละทิ้งความถือตัว" นั้นแล จึงจะได้ชื่อว่าเป็นบัณฑิตโดยแท้จริง 
แต่ถึงอย่างไรนามเช่นนี้เป็นเพียงองค์ประกอบเกียรติ ความรู้ ของตัวบุคคลที่แสวงหาความรู้จนบรรลุแจ้ง
 ผู้อื่นสามารถรับรู้ความเป็นบัณฑิตแต่เพียงภายนอก แต่คุณธรรมอันเป็นหัวใจสำคัญซึ่งเป็นสิ่งคู่กับบัณฑิตที่ประกอบอยู่ภายในจิตใจนั้น หยั่งรู้ยาก แก่นแท้ที่สำคัญคือการมีจิตสำนึก ตระหนักรู้ ชอบทำแต่สิ่งดี ชอบพูดแต่คำที่ดี ชอบคิดเรื่องที่ดี ขณะดำรงชีวิตอยู่ในสังคม ความรู้ เกียรติ ศักดิ์ศรี คุณค่าเหล่านี้สามารถก้องประกาศให้สังคมรับทราบได้ ด้วยการกระทำที่เกิดจากความสามารถซึ่งอยู่ภายใต้ฐานข้อปฎิบัติทั้งสามข้างต้น
"ภูเขาหินแท่งทึบไม่สะเทือนเพราะแรงลมฉันใด บัณฑิตย่อมไม่หวั่นไหวเพราะคำนินทาฉันนั้น" บัณฑิตย่อมเป็นผู้รู้ตื่น รู้เบิกบานอยู่เสมอ เนื่องจากการอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมใหม่ นอกเหนือจากคนคุ้นเคย เพื่อน พ่อแม่หรือญาติพี่น้อง การมีวินัยในตัวเองนั้นสำคัญเป็นอย่างมากจึงจะสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสงบสุข มีความอ่อนน้อมถ่อมตนเมื่อถูกกล่าวสรรเสริญ ดังเช่นต้นอ้อที่เอนไหวให้สอดคล้องกับลมที่พัดพาไป บัณฑิตจึงควรมีการลดหย่อนผ่อนตามสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง เพื่อสามารแก้ปัญหานั้น ๆ ได้อย่างมีสติให้ลุล่วงไปได้
	บัณฑิตประกอบอาชีพโดยใช้ศิลปวิทยา ที่ได้รับประสิทธิประสาทจากมหาวิทยาลัยหรือจากภายนอกมหาวิทยาลัย เพราะบัณฑิตใช่เพียงเฉพาะผู้ที่ศึกษาจบปริญญาแบบภาษาทางโลกเท่านั้น โดยยึดมั่นในความจงรักภักดี ต่อชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ให้ความเคารพรักสักการะแด่บิดามารดา และครูบาอาจารย์ บัณฑิตควรรู้จักใช้ศิลปวิทยาทานที่เป็นคุณประโยชน์ ไม่เกลือกกลั้วในโทษ อกุศลกรรมชั่วร้าย และสิ่งสำคัญที่บัณฑิตควรกระทำคือ การแผ่ขยายเกียรติคุณให้ไพศาล จะสมานสามัคคีพลีประโยชน์ส่วนตนเพื่อส่วนรวม
บุคลิกภาพเด่นสำหรับบัณฑิต ชอบที่จะถือวินัยและหน้าที่เป็นสำคัญประจำตัว ที่ต้องเอาใจใส่สำรวจยู่เป็นนิตย์ เพื่อให้มีความรู้ ความสามารถและความคิดอ่านที่สมบูรณ์ทันการณ์ทันสมัย ทั้งต้องระมัดระวังตั้งใจใช้วิชาและความคิดนั้นอย่างรอบคอบ เมื่อบัณฑิตประกอบกิจการงานสิ่งใดอยู่ ณ ที่ใดแล้ว อันดับแรกควรตั้งเจตนาของตนไว้ให้มั่นคง ที่จะอบรมบำรุงร่างกายกำลังใจให้เข้มแข็ง ไว้เป็นพลังและพื้นฐานอันหนักแน่นสำหรับการปฏิบัติบริหารงานอันดับต่อไป ควรพยายามใช้ความสุจริต และความรอบคอบเป็นเครื่องมือพิจารณาวินิจฉัยแก้ปัญหาและกรณีต่าง ๆ เพื่อให้งานทุกสิ่งทุกส่วนสำเร็จลุล่วงได้อย่างถูกต้อง ข้อสำคัญเมื่อเหล่าบัณฑิตงานร่วมกันควรพยายามนำความรู้ความคิดของแต่ละบุคคลที่มีมาเชื่อมโยงและประสานกันให้สอดคล้องและแก้ไฃจุดบกพร่อง และการส่งเสริมจุดเด่นให้ดีเด่นยิ่งขึ้น ถ้าผู้ที่มีความรู้ดีมีความสามารถสูง คิดเห็นและปฏิบัติได้ดังที่กล่าวนี้กันทั่วหน้า เชื่อว่าปัญหาและความขัดข้องต่าง ๆ ในบ้านเมืองจะค่อยคลี่คลายไป ทุกสิ่งทุกอย่างจะดีขึ้นเป็นลำดับ ประเทศชาติก็จะเจริญมั่นคงไปได้ด้วยโดยสวัสดี
		"บัณฑิตคือผู้สมบูรณ์ด้วยศีล		ย่อมรุ่งเรืองเหมือนไฟสว่าง
		บัณฑิตย่อมเว้นสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์	เอาแต่สิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์
		บัณฑิตย่อมเสียสละเพื่อส่วนรวมเป็นที่ตั้ง ละทิ้งความเห็นแก่ตัว
	                      บัณฑิตอุดมด้วยความรู้ความคิด	พร้อมเชิดชูคุณธรรมกตัญญูเทอญ