~ โคลงกลบท พจน์บรรเลง ~ ญาณรัก ~

พจน์รำพัน

~ โคลงกลบท พจน์บรรเลง ~ ญาณรัก ~
( โคลงกลบท ๙ )

      เปิดศักราชปีใหม่นี้ขอชวนท่านลองเขียนโคลงโดยการบังคับด้วยเสียงโคลงดูบ้าง  เหมือนแต่งทำนองเอาไว้  แล้วค่อยใส่เนื้อร้องตามทีหลัง  ซึ่งปกติผมก็ไม่เคยทำเช่นนี้นะครับ  ในคราวนี้จึงลองแต่งเสียงโคลงขึ้นมาสองบท ให้ชื่อว่า "พจน์บรรเลง"  เพื่อความเก๋ไก๋ และใช้เป็นบังคับในการเขียนโคลงตัวอย่าง
      
      จากการศึกษาเสียงโคลง โดยเลือกเอาโคลงจากลิลิตพระลอมาเป็นต้นแบบ  เนื่องจากเห็นว่ามีความไพเราะ  ก็ได้ความรู้มาในระดับหนึ่งที่เป็นประโยชน์  จะนำมาถ่ายทอดสู่ท่าน  เพื่อทดลองเรียบเรียงทำนองโคลงกันดูบ้าง
      ก่อนอื่นขอพูดถึงสร้อยโคลงว่า  ลิลิตพระลอมีการใช้สร้อยโคลงอยู่เป็นจำนวนมากทีเดียว  โดยเฉลี่ยในสิบบท บาทที่ ๑ มีสร้อยโคลงกว่าสี่บท  และบาทที่ ๓ มีมากถึงแปดบท  จึงขอตั้งข้อสังเกตว่า เนื่องจากโคลงในลิลิตพระลอเป็นเรื่องเล่าและการสนทนา  จะแตกต่างจากโคลงโลกนิติซึ่งมีสร้อยโคลงน้อยกว่ากันมาก
      มาถึงเรื่องเสียงโคลง  ต้องขออธิบายก่อน ว่าจะใช้ตัวเลข  0 - 1 - 2 - 3 - 4  เขียนแทนเสียง  สามัญ - เอก -โท - ตรี - จัตวา    กา - ก่า - ก้า - ก๊า - ก๋า
เสียงสามัญ ... 0 ... กา คา ใจ ความ ดี
เสียงเอก ...... 1 ... ก่า ข่า กับ กาบ ขับ ขาบ
เสียงโท ....... 2 ... ค่า ก้า ข้า คาบ ค่าง ก้าง ข้าง
เสียงตรี ........ 3 ... ค้า ก๊า คับ ค้าง
เสียงจัตวา .... 4 ... ขา ก๋า ขาว หนาว
      จากนี้ก็จะใช้ตัวเลขเขียนเพื่อแสดงภาพของเสียงโคลงในลิลิตพระลอ ว่าคำในตำแหน่งต่างๆลงเสียงไหนมากหรือน้อยเพียงใด  โดยใช้เคื่องหมาย *  '  /  และลำดับก่อนหลัง  ช่วยในการสื่อถึงปริมาณมากน้อย ดังตัวอย่างต่อไปนี้
0**   ....  เป็นเสียงสามัญส่วนมาก
3*2'  ....  เป็นเสียงตรีกว่าครึ่ง เป็นเสียงโทเกือบครึ่ง
2*1  ....  เป็นเสียงโทกว่าครึ่ง เสียงเอกน้อยกว่า
0'13  ....  เป็นเสียงสามัญเกือบครึ่งเสียงเอกและตรีลดหลั่นลงไป
0413 ....  เป็นเสียงสามัญ จัตวา เอก ตรี ลดหลั่นตามลำดับ
0*//4 ... เป็นเสียงสามัญเกินครึ่ง เสียงจัตวาไม่ถึงหนึ่งในสามของเสียงสามัญ
0'/41 ..... เป็นเสียงสามัญเกือบครึ่ง เสียงจัตวาไม่ถึงกึ่งหนึ่งของเสียงสามัญ เสียงเอกน้อยลงอีก
จากนี้มาดูผังเสียงโคลงลิลิตพระลอกันครับ ในวงเล็บคือสร้อยโคลง

0413   0'/342   0431  2*1   2*3 ............ 0*//4   0*/4  ( 2*1  0** )
0413   1*2   0*//4   0*/41   0*/4 .......... 1*2   3*2'
0431   0*/43   1*2/3   0*//1   0*//4 ........... 0*/41   2*1  ( 0*/3  0** )
0431   1*2   0'3   3021   2*3 ............. 1*2   2*3'   0*//4   0*4

      เสียงบางเสียงที่ไม่มีตัวเลขแสดงอาจหมายถึงไม่มีเสียงนั้น หรือมีอยู่เป็นจำนวนค่อนข้างน้อย  แต่ใช่ว่าจะไม่สำคัญนะครับ  ลองดูเสียงโคลงบทเสียงลือเสียงเล่าอ้าง  ที่ถือกันว่ามีความไพเราะมากบทหนึ่ง
4 0 4 2 2 ...... 0 0  2 0
4 2 0 3 0 ...... 2 2
4 4 2 1 4 ...... 0 1  0 2
4 2 3 0 2 ...... 1 2 4 4
      จะเห็นว่ามีเสียงส่วนน้อยอยู่ถึงสี่ตำแหน่งคำ (สีแดง)  และเสียงโคลงบทนี้ก็ไพเราะยิ่งนัก  การที่ยกมาให้พิจารณานี้ก็เพื่อว่า  เมื่อท่านจะเรียบเรียงเสียงโคลงให้เป็นที่พึงพอใจสำหรับตนเอง จะได้ไม่ละเลยเสียงที่เป็นส่วนน้อย  ซึ่งหากแทรกอยู่ในบางตำแหน่งคำอย่างถูกที่ถูกเสียงแล้ว จะช่วยเพิ่มความไพเราะได้เป็นอันมาก  มาดูตัวอย่างกันครับ
พจน์บรรเลง
00012 ...... 14	
02140 ...... 23	
10314 ...... 01  00	
02403 ...... 2200	
00123 ...... 00	
11004 ...... 12	
14200 ...... 42	
41012 ...... 1304	
ญาณรัก
~ ครวญโคลงโยงจิตอ้อน ..... ออดขวัญ
กำซาบโสตสมพรรณ ........... พาทย์พ้อง
หยั่งญาณรักฝ่าฝัน .............. เฟือสู่  ใจเอย
ปองมั่นหมายเคียงคล้อง ....... คู่ก้อยเกลียวกลม
~ จมใจจึ่งใคร่รู้ .............. เรียนเคียง
ฝักใฝ่จารแจงเสียง ............ สรรพแจ้ว
สู่สารเลขรายเพียง ............. ผังพากย์
ผายเผื่อกานท์ก่องแก้ว ....... เกี่ยวร้อยเรียงผสาน

คุณเพียงพลิ้ว
เพียงรำพันกลั่นถ้อย ..... ถิ่นฝัน
เพียรพร่ำผูกสัมพันธ์ ..... พร่างฟ้า    
ฝ่ายดีที่ปักขวัญ ........... คงอยู่ เคียงเอย
ใจมั่นสรรคลายล้า ........ เร่งสร้างคำคลอ
ทอโคลงส่งยื่นไว้ ......... แวมวอม
ไออุ่นไมตรีหอม ......... ห่มเอื้อ
ส่งสาส์นชื่นใจจอม ...... จ๋อยซ่าน
หวานด่ำคลอก่อเกื้อ ..... กวาดช้ำคลายสูญ


คุณโอเลี้ยง(ญามี่)
ตรมใจตอนจากด้วย .......... โศกเผา
นัยซ่อนขับขมเลา ............. ร่ำท้อ
ตอกทรวงภักดิ์เกาะเขลา ..... เมาขื่น
ญาณร่วงสุมในพ้อ ............. ช่ำไห้เนาคุม
รุมทอเจาะชอกช้ำ ............. เนานาน
ขับปล่อยรอยรวมหาญ ....... จากสิ้น
ฝากขมเนิ่นนองลาน ......... ไหวเร่า
สอยข่มในจิตดิ้น ............... แต่คล้ายเมียงโหย

     น่าสนุกครับ  ขอเชิญท่านทดลองดู  แต่งทำนองโปรดของตนเองแล้วใส่โคลงมาดูกันหน่อยนะครับ  ดีไม่ดี ต่อไปจะมีโคลงลูกกรุง ลูกทุ่ง โคลงร็อค ก็ได้นาครับ
.

คุณปรางทิพย์
พรพจน์มอบฝากไว้ ........ สำคัญ
โคลงท่านเปรยรำพัน ..... พรั่งพร้อม
อธิษฐานดั่งจำนรรจ์ ....... นาพี่
ขวัญมุ่งหมายใจน้อม ..... ไขว่คว้าโคลงกลอน...ฯ
0 3 2 1 3 ..... 4 0
0 2 0 0 0 ..... 2 3
3 4 1 0 0 ..... 0 2
4 2 4 0 3 ..... 1 3 0 0


คุณก้าวที่...กล้า
สวัสดีปีใหม่น้อม ......... เนืองผล
ทวยเทพบันดาลดล ..... เดชคล้อง
สุขศรีสุขสันต์กมล ....... หมายมั่น มุ่งพี่
สุขภาพแข็งแรงพ้อง ..... ผูกให้เกษมศานต์
1 0 0 1 3 ..... 0 4
0 2 0 0 0 ..... 1 3
1 4 1 4 0 ..... 4 2  2 2
1 2 4 0 3 ..... 1 2 4 4
เสียงโคลงโยงส่องเค้า .......... ส่งคำ  หลันรา
สรรค์โจทย์โสตงามขำ ......... ง่วนครื้น
เสียงใจใส่โคลงนำ .............. ความเนื่อง
สานเสนาะเพราะพริ้งฟื้น ..... พึ่งฟ้าพลอยฝน
4 0 0 1 3 ..... 1 0  4 0
4 1 1 0 4 ..... 2 3
4 0 1 0 0 ..... 0 2
4 1 3 3 3 ..... 2 3 0 4


คุณเพียงพลิ้ว
อยากมีรักสักครั้ง .......... สักหน
สรรเสาะเพาะรักจน ...... เหนื่อยล้า
ทำการสืบสานผล ......... ว่างเปล่า
พลั้งต่อหมายใจท้า ....... ยิ่งเร่งหวังเคียง
1 0 3 1 3 ..... 1 4
4 1 3 3 0 ..... 1 3
0 0 1 4 4 ..... 2 1
3 1 4 0 3 ..... 2 2 4 0
เสียงสารกานท์กล่อมถ้อย ...... ผายใน อกเอย
ปีนป่ายหมายการณ์ไกล ....... ออดอ้อน
ห่วงหาอย่าผลักไส ............... ชวนคู่
ฝันใฝ่ใครขานป้อน .............. นิ่มน้องนวลขอ
4 4 0 1 2 ..... 4 0  1 0
0 1 4 0 0 ..... 1 2
1 4 1 1 4 .....  0 2
4 1 0 4 2 .....  2 3 0 4


คุณโอเลี้ยง(ญามี่)
4 0 4 2 2 ...... 0 0  
4 2 0 3 0 ...... 2 2
4 4 2 1 4 ...... 0 1  
4 2 3 0 2 ...... 1 2 4 4
เหมือนญาณขานเร่าต้อน ... อารมณ์
ขุมรื่นมาพิศชม ................ ล่อข้าง
สวนศรีร่ำผสม .................. ราวเอ่ย
ไหวครุ่นรักนัยอ้าง ............ ส่งป้อนหวานสรรค์
ผันรอยเสริมเพิ่มด้วย ........ อาทร
สุมซ่อนใยรักตอน ............ เนิ่นเฝ้า
หวงหาเยี่ยมขับหลอน ....... ในจิต
ไหนค่ำวักวายเศร้า ........... อยากใกล้หอฝัน
"ผวนลีลาบรรเลง"
หมองปานหลงคู่ข้าง .............. มารปอง
ผล็อยท่ามเมาเคราะห์นอง ...... พล่ามถ้อย
หนาวผลาญยื่นสนอง ............. นานผ่าว
สอยซุ่มระบมห้อย ................. สุ่มสร้อยเหมือนเหลา
เหงาลมผายแพร่ด้วย ............ งมเลา
ไหลมากในทุกข์เงา ................ ลากไหม้
ถูแขนช่วงโศกเหมา ............... แทนขู่
ผายซ่อนชะลอไข้ .................. ผ่อนใส้เผาถม
ขมลวงฝืนชื่นแก้ ................... ควงลม
เฉาท่องไยมิพรม .................. ช่องเถ้า
สางหาวยากผลักถม .............. เซาห่าง
หวังแทรกทุกข์ยืนเฝ้า ........... แหวกสร้างฝอยฝน


คุณเพชรปรี
พจน์รำพันเก่งกล้า ....... กลโคลง ยิ่งนา
ชอบมุ่งหลักจรรโลง ..... เล่าล้วน
เป็นคุณแก่การโยง ....... เยี่ยง เพื่อ
สานต่อสืบหลักถ้วน ...... ถ่องแท้เชิงโคลง
3 0 0 1 2 ..... 0 0  2 0
2 2 1 0 0 ..... 2 3
0 0 1 0 0 ..... 2 2
4 1 1 1 2 ..... 1 3 0 0
เป็นคุณนักแก่พ้อง ........... พวกรัก   โคลงแฮ
เพราะต่อสืบเชิงชัก .......... ช่วยให้
เยาว์ชนรุ่นหลังจัก ........... แจ่มเรื่อง    
โคลงรุ่งกลอนโรจน์ได้ ...... ด้วยผู้รักกวี
0 0 3 1 3 ..... 2 3  0 0
3 1 1 0 3 ..... 2 2
0 0 2 4 1 ..... 1 2
0 2 0 2 2 ..... 2 2 3 0


คุณดอกบัว
เกลาพจน์พลิ้วลิ่วล้ำ ..... เรืองนาม
เรื่อยเรื่อยรับซับยาม ..... จ่อมไว้
มุ่งหมายยิ่งคำงาม ....... หมายชื่น โสตนา
ยิ่งมั่นไพเราะให้ .......... เพื่อนพ้องเคียงผสม
0 3 3 2 3 ..... 0 0
2 2 3 3 0 ..... 1 3
2 4 2 0 0 ..... 4 2  1 0
2 2 0 3 2 ..... 2 3 0 4
ฝึกฝนโคลงเพ่งถ้อย ........ ทวนถวิล
เพียรใฝ่สัมผัสจินต์ .......... เร่งรู้
เผยพจน์ผ่านเรืองศิลป์ ..... ศาสตร์ท่อง จำแล
มาร่วมเรียงเร่งรู้ ............. รื่นเร้าสำราญ
1 4 0 2 2 ..... 0 4
0 1 4 1 0 ..... 2 3
4 3 1 0 4 ..... 1 2  0 0
0 2 0 2 3 ..... 2 3 4 0
จักเพียรโคลงสี่ดั้น ..... ขานขับ
ควักไขว่หมายขยับ ..... ร่ำร้อง
ขณะแต่งบังคับ .......... เคียงคอร์ด
มิห่อนคิดผิดข้อง ........ แน่แท้เพี้ยนคำ
1 0 0 1 2 ..... 4 1
3 1 4 1 1 ..... 2 3
1 1 1 0 3 ..... 0 1
3 1 3 1 2 ..... 2 3 3 0
วิชาโคลงยากแท้ .......... ไขขาน
เสียงย่อมวกวนกานท์ ..... บ่งพร้อง
ใฝ่เพียรร่ำชำนาญ .......... ยากอยู่ จริงนา
จำพึ่งไขว่คว้าคล้อง ....... คู่ก้องเคียงผสาน
3 0 0 2 3 ..... 4 4
4 2 3 0 0 ..... 1 3
1 0 2 0 0 ..... 2 1  0 0
0 2 1 3 3 ..... 2 2 0 4
.