วิสุทธิสังคหะ ๗

แก้วประเสริฐ

                           กัมมัฏฐานปริจเฉทที่ ๙
                   (ในอภิธัมมัตถสังคหอรรถกถา)
                                วิสุทธิสังคหะ ๗
วิปสฺสนากมฺมฏฺฐาเน  ปน  สีลวิสุทฺธิ  จิตฺตวิสุทฺธิ  ทิฏฺฐิวิสุทฺธิ  กังฺขาวิตรณวิสุทฺธิ  มัคฺคามมคฺคญาณทสฺสนวิสุทฺธิ   ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธิ  ญาณทสฺสสนวิสุทฺธิ  เจติ  สตฺตวิเธน  วิสุทฺธิสงฺคโห  
          ดูกรท่านผู้มีคุณธรรมน้อมนำจิต
สติปัฏฐานสี่ที่สถิตได้กล่าวขาน
ขอน้อมนำอภิธัมมาวิจารณ์
เพื่อสร้างสรรค์แนวปัญญามาเจริญ
          กัมมัฏฐานท่านแบ่งเป็นสองอย่าง
เพื่อละล้างจิตให้มั่นเขาสรรเสริญ
มีสมถกัมมัฏฐานอันทำให้เพลิดเพลิน
ละส่วนเกินด้วยวิปัสนากัมมัฏฐานปัญญา
          ขอเริ่มต้นหนทางกระจ่างวิสุทธิ์
เพื่อน้อมฉุดกายใจสดใสหนา
เป็นเบื้องบาทชำระนอกในมา
จิตปัญญาราบรื่นแสนชื่นฤดี
	
          อันวิสุทธิสังคหะเจ็ดอย่างนี้
ควรเป็นที่เจริญไว้ให้สุขศรี
ทั้งทางโลกโฉลกธรรมพร้อมพอดี
ก็เป็นที่ยกย่องของปวงชน
          สีลวิสุทฺธิความบริสุทธิ์ของศีล
เป็นยอดปิ่นสถิตสูงทุกแห่งหน
กำหนดเขตแนวทางวางเบื้องบน
มิให้คนประพฤติชั่วมั่วกิเลส
          จิตฺตวิสุทฺธิความบริสุทธิ์ของจิต
จะเนรมิตคิดสล้างทางวิเศษ
พรหมจรรย์อารมณ์เป็นขอบเขต
แสดงเหตุของใจให้กระจ่าง
          ทิฏฺฐิวิสุทฺธิความบริสุทธิ์ของทิฏฐิ
กำหนดจิตรู้รูปนามตามสะสาง
ตลอดแนวกายตัวเราเขาเป็นทาง
เพื่อลบล้างสร้างสรรค์สิ่งดีงาม
          กังฺขาวิตรณวิสุทฺธิความบริสุทธิ์ของญาณ
จักนำพลันสรรค์ปัญญามิเกรงขาม
ข้ามพ้นความสงสัยทั้งต่ำทราม
เพื่อจะข้ามห้วงกิเลสของเภทภัย
           มคฺคามคฺคญาณทสฺสนวิสุทฺธิความบริสุทธิ์เห็นแจ้ง
ที่ได้แสดงแห่งทางกระจ่างใส
ใช่ไม่ใช่ให้รู้ทั้งนอกใน
เพื่อละไว้ใช้ในทางดำเนิน
          ปฏิปทาญาณทัสฺสนวิสุทฺธิความบริสุทธิ์เห็นแจ้งไว้
เพื่อจะได้ใช้ส่วนเดียวมิขัดเขิน
ของปัญญามาไว้เพื่อทางเดิน
มิล่วงเกินเหินห่างทางนำมา
           ญาณทสฺสนวิสุทฺธิความบริสุทธิ์เห็นแจ้งของญาณ
ประกอบการสิ่งใดใจรู้หนา
บริสุทธิ์หรือไม่ด้วยปัญญา
ตลอดเวลารอบรู้สู่แนวธรรม
          วิสุทธิสังคหะจะขอลาที่กล่าวแถลง
ต่อไปแสดงแจ้งขยายไม่ต้องขำ
เป็นแนวโน้มบ่มใจกรีดกรายนำ
ของเลิศล้ำนำแสดงตอนต่อไป.
            ๙๙๙   แก้วประเสริฐ   ๙๙๙