อินถวา นามขนาน ตำนานเล่า
ธิดาเจ้า เมืองเชียงสมเชียงสา
นิสัยใจคอดีมีเมตตา
นางเลี้ยงลูกกุมภาไว้หนึ่งตัว
เป็นเพื่อนรักเพื่อนใคร่มิได้เว้น
ทุกวันต้องไปเห็นไปเล่นหวัว
ความสัมพันธ์แน่นหนักรักพันพัว
จนโตตัวเกินตุ่มอุ้มลงน้ำ
ขี่หลังสรงสนานมานานช้า
รักของคนและกุมภาน่าดื่มด่ำ
เก็บดอกบัวในสระเป็นประจำ
มีสุขล้ำอายุตกสิบหกปี
เย็นวันหนึ่งนางนั่งหลังกุมภา
ตามเรื่องอ้างนางถลาเอื้อมคว้าหวี
จึงเสียหลักหล่นร่วงห้วงนที
ดรุณี-หวีตกน้ำไปตามกัน
ความสัมพันธ์นานช้ามาถึงจุด
เป็นเรื่องสุดวิโยคโศกมหันต์
มันคิดช่วยอ้างาบคาบนางพลัน
แต่เกินกลั้นกลืนอนงค์ลงในท้อง
เพราะเป็นธรรมชาติมิอาจเลี่ยง
กุมภาเสี่ยงตัดสินใจหนีไปหนอง
ธิดาหายพระบิดาน้ำตานอง
กุมภาของบุตรีก็หนีไป
หลังคาดเดาเหตุการณ์ท่านตามหา
เจ้ากุมภาตัวดีอยู่ที่ไหน
สั่งทหารตามตะบึงถึงในไพร
พบมันอยู่หนองใหญ่กลางไพรวัน
จึงประกาศหาหมอปราบจระเข้
ซึ่งมากเล่ห์อาคมแข็งเก่งเข้าขั้น
หมอสามคนอาสามาปราบมัน
เริ่มประจันหมอสองนายก็วายชนม์
มันกดแพเอียงมาอ้าปากรับ
แล้วกลืนวับลงท้องไปสองหน
เหลือหมอหญิงหาวิธีที่แยบยล
ฉลาดล้นเป็นสตรีมีปัญญา
พุ่งฉมวกเมื่อกุมภาอ้าปากงับ
พอกลืนวับชีวินก็สิ้นท่า
ถูกผ่าท้องได้พบศพธิดา
กับสองศพหมอกุมภาแสนจาบัลย์
หนองน้ำนี้มีนาม "วังสามหมอ"
เจ้าเมืองผู้เป็นพ่อยังโศกศัลย์
นำศพของธิดาจากอารัญ
มาด้วยกันฝังไว้ใกล้ใกล้วัง
มีไม้งอกเป็นต้นบนดินกลบ
หอมตระหลบดอกสีขาวพราวสะพรั่ง
ขจรกลิ่นรินรื่นชื่นใจจัง
"อินถวา*" นามตั้ง แต่ครั้งนั้น
..................................................
* เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า พุดซ้อน เป็นวรรณคดีพื้นบ้าน
ภาคอิสาน และเชื่อกันว่าดินแดนที่เกิดเรื่องนี้คือ
อำเภอ วังสามหมอ จังหวัดอุดรธานี